یک همه‌گیری جدید در راه است؟!

دانشمندان با ابراز نگرانی از اینکه آنفلوانزای پرندگان در سراسر جهان در حال شیوع است که عمدتا پرندگان وحشی و طیور را مبتلا می‌کند و به تازگی به پستانداران نیز رسوخ کرده و چند مورد از ابتلای انسانی آن نیز گزارش شده است، می‌گویند اگر قرار باشد این بیماری میان انسان‌ها شیوع یابد، چند داروی ضد ویروسی در دسترس است، اما ساخت واکسن برای آن به زمان نیاز دارد و مشخص نیست میزان تلفات آن چقدر باشد.

به گزارش ایسنا، انبوهی از ویروس‌های آنفلوانزا در سراسر جهان جمعیت پرندگان را فرا گرفته و به تازگی به پستانداران نیز رسیده است. اگر این ویروس موسوم به H۵N۱ توانایی انتشار میان انسان‌ها را به دست آورد، ممکن است با یک بیماری همه‌گیر و مرگبار دیگر مواجه شویم.


در ژوئیه ۲۰۰۵ گزارش‌های رسمی در مورد همه‌گیری ویروس H۵N۱ در مرز برخی کشورها منتشر شد. در اواخر آن ماه، روسیه و قزاقستان هم گسترش آنفلوانزای پرندگان را گزارش کردند و گفتند عامل بیماری، ویروس H۵N۱ است.

در این گزارش‌ها به مرگ چندین پرنده مهاجر هم اشاره شده بود که ارتباط میان پرندگان آبزی وحشی و پرندگان اهلی از راه منابع آبی مشترک می‌دانستند. این نخستین گسترش ویروس H۵N۱ در سطح بالا در هر دو کشور بود. با بررسی‌های صورت گرفته، هر دو کشور پیش از این همه‌گیری، از این ویروس پاک بودند.

از زمان نخستین گزارش‌ها، شیوع این ویروس در طیور موجود در روسیه که دامنه شیوع آن تنها به صورت محدود در سیبری بود، این ویروس شروع به گسترش به سمت غرب نمود تا حدی که شش ناحیه مجزای دیگر را نیز آلوده کرد.

موارد ابتلای انسان به این بیماری تنها در چهار کشور ویتنام، تایلند، اندونزی، کامبوج و جدیدترین مورد در کشور اکوادور مشاهده شده‌ است.

هفته گذشته، تدروس آدانوم گبریسوس، رئیس سازمان بهداشت جهانی(WHO) گفت که اگرچه خطر انتقال این ویروس به انسان کم است، اما نمی‌توانیم تصور کنیم که این رخ نخواهد داد و باید برای هر تغییری در وضعیت موجود آماده شویم.

اکنون این سوالات ترسناک در مجامع علمی پیش آمده است که آیا آنفلوانزای مرغی می‌تواند موجب پاندمی یا همان همه‌گیری بعدی انسانی شود؟ آیا انتشار ویروس از پرندگان به پستانداران می‌تواند انسان را در معرض خطر قرار دهد؟ آیا ما برای یک بیماری همه‌گیر دیگر آماده هستیم؟

در طول ۱۸ ماه گذشته، بزرگترین شیوع آنفلوانزای پرندگان رخ داده و جمعیت پرندگان را در سراسر جهان به شکل قابل توجهی از بین برده است. اما اخیراً آنفلوانزای پرندگان به پستانداران نیز سرایت کرده است.

هفته گذشته، کشور پِرو از مرگ ۵۸۵ شیر دریایی خبر داد. این یعنی اینکه اگر این ویروس برای انتقال از پستاندار به پستاندار جهش یافته باشد، می‌تواند یک گام میانی برای انتقال میان انسان به انسان باشد. اما این تهدید چقدر نگران کننده است؟

آنفلوانزای پرندگان تاکنون ۱۵ میلیون پرنده اهلی را کشته و منجر به معدوم شدن بی‌سابقه ۱۹۳ میلیون پرنده دیگر از اکتبر ۲۰۲۱ تاکنون شده است. این ویروس شایع از اروپا و آسیا به آمریکای شمالی سرایت کرد و پس از مدت کوتاهی به جمعیت پرندگان در آمریکای جنوبی و مرکزی گسترش یافت.

اما حالا دیگر محدود به پرندگان نیست. در ایالات متحده، فهرست پستانداران وحشی که به دلیل شیوع آنفلوانزای پرندگان کشته یا معدوم شده‌اند، در حال افزایش است. خرس گریزلی در ایالات نبراسکا و مونتانا، روباه قرمز در ایالت مونتانا، شش راسو و راکون در ایالت اورگان، خرس کودیاک در ایالت آلاسکا و غیره.

سپس در ژانویه ۲۰۲۳، سازمان بهداشت جهانی(WHO) آنفلوانزای پرندگان را در یک دختر جوان در اکوادور گزارش کرد که اولین مورد از این نوع در آمریکای لاتین بود.

داستان این همه‌گیری احتمالی جدید مانند نماهای آغازین یک فیلم آخر الزمانی در حال پخش است. به عنوان مثال در گالیسیای اسپانیا بیش از ۵۰ هزار راسو در مزرعه پرورش راسو قربانی شده‌اند و در سواحل لاکرونیا(La Coruña) بیماری و مرگ ۲۷ مرغ دریایی شناسایی شده است که به ابتلا به آنفلولانزای پرندگان مشکوک هستند.

اما در حال حاضر یک اتفاق ترسناک رخ داده و آن، جهشی است که اولین مورد انتقال مستقیم آنفلوانزای پرندگان را از پستانداران به پستانداران ممکن کرده است.

تنها پنج مورد آنفلوانزای پرندگان انسانی در سال گذشته وجود داشته است، اما موارد ابتلای انسانی آنفلوانزای پرندگان H۵N۱ طبق گفته سازمان جهانی بهداشت ۵۳ درصد مرگ و میر داشته است.

اکنون با توجه به تلفات شدید طیور، قربانی شدن دسته‌ دسته پرندگان وحشی و سرایت فزاینده به پستانداران، این وضعیت یک سوال اساسی را مطرح می‌کند که آیا آنفلوانزای پرندگان می‌تواند از یک فاجعه زیست‌محیطی به یک بیماری همه‌گیر تمام‌عیار تبدیل شود؟

پاسخی که دانشمندان در موقعیت فعلی به این پرسش می‌دهند این است که در حال حاضر، خطر انتقال مداوم آنفلوانزای پرندگان به انسان و انتقال از انسان به انسان پایین است، اما عفونت آنفلوانزای پرندگان که به سرعت در حال تکثیر است، در حال تبدیل شدن به یک بیماری ویروسی با قدرت شیوع بالا است که می‌تواند همه‌گیری بعدی را ایجاد کند. بیماری جدیدی که اگر میان انسان‌ها سرایت کند، با نرخ مرگ و میری که خواهد داشت، می‌تواند کاری کند که کووید-۱۹ در مقایسه با آن، خفیف به نظر برسد.