از سردشت تا حلبچه: روايت حمله شيميايي صدام و علی حسن المجید

برنا: ۲۵ اسفند یکی از وحشیانه‌ترین جنایات انسانی در حق اهالی حلبچه به وقوع پیوست که در این گزارش به گفتگویی با شاهدان عینی این جنایت پرداخته‌ایم.

تاریخ این مرز و بوم تلخی‌های بسیاری را به خود دیده است، تلخی‌هایی که برای امروز ما عبرت‌هایی بزرگ است و نباید اجازه دهیم به فراموشی سپرده شوند چرا که اگر تاریخ خود را فراموش کنیم ممکن است عاملان اصلی تلخی‌ها و جنایاتی که در حق‌مان روا داشته شده است در لباس دوست به ما نزدیک شوند و دوباره تاریخ را تکرار کنند، یکی از این رویدادهای تاریخی تلخ ملت ایران، بمباران شیمیایی سردشت بود که در هفتم تیرماه سال ۶۶ توسط رژیم بعث عراق انجام شد، با پیشنهاد و پیگیری گروهی از مردم سردشت با نام «انجمن دفاع از قربانیان شیمیایی سردشت» سالروز حمله شیمیایی به سردشت به عنوان روز مبارزه با سلاح‌های شیمیایی و میکروبی نام گذاری شده‌است ، یکی دیگر از جنایاتی که صدام و حامیان شومش مرتکب شدند بمباران شیمیایی حلبچه بود، به زعم بسیاری بمباران شیمیایی حلبچه یکی دهشتناک‌ترین جنایات تاریح است، این اتفاق شوم در تاریخ 25 اسفند ماه سال 1366 یعنی همزمان با آغاز عملیات والفجر 10 در منطقه کردنشین حلبچه رخ داد و طی آن با دستور مستقیم صدام به علی حسن المجید معروف به علی شیمیایی، حلبچه که منطقه‌ای کردنشین در خاک عراق بود با بدترین گازهای شیمیایی که طبق گزارش سازمان ملل گاز خردل و چند ماده شیمیایی عامل اعصاب نامعلوم، بوده، بمباران شد.

با این بمباران شیمیایی حدود 5 هزار نفر از مردم حلبچه عراق که عموماً غیرنظامی بودند به شکل فجیعانه‌ای و تنها ظرف چند دقیقه جان خود را از دست دادند و حدود 10 هزار نفر از مردم این منطقه نیز به شکل‌های مختلف مصدوم شدند ، البته بمب‌های شیمیایی سلاح‌هایی هستند که اثرات‌ آن‌ها در نسل‌های بعدی نیز خود را نشان می‌دهد بنابراین باید به قربانیان این جنایت کودکانی که بعدها با آثار این حمله متولد شدند را نیز اضافه کنیم.

حمیدرضا تقی‌خانی از رزمندگان سرافراز ۸ سال دفاع مقدس و از جانبازان شیمیایی است که در زمان دفاع مقدس در صف یاران شهید محمد جهان‌آرا در خرمشهر و سپس هم‌پای سردار شهید سید محمد سعید جعفری در جبهه‌های غرب مجاهدت کرده است. او در دوران دفاع مقدس فرماندهی بسیج عشایر غرب کشور را در مقابله با رژیم بعث عراق و تجزیه طلب‌ها بر عهده داشته است و جزو نفراتی بوده که هنگام حمله صدام به خرمشهر در این شهر حضور داشته است.

او از شاهدان عینی بمباران شیمیایی حلبچه است و جزو اولین گروه از نیروهای ایرانی است که بعد از بمباران شیمیایی وارد خاک عراق شده و برای کمک به حلبچه می‌روند.

وی در رابطه با استفاده رژیم بعث عراق گفت: بمباران شیمیایی سردشت یکی از بمباران‌هایی بود که جزو جنایات جنگی صدام باید آن را حساب کرد چرا که در کل بمباران‌هایی در ایران انجام داد این بمباران یکی از وحشیانه‌ترین بمبارا‌ن‌ ها بود که توسط نیروی هوایی رژیم بعث در تیرماه ۶۶ انجام شد و تعداد زیادی از مردم بی‌گناه و غیرنظامی جان خود را در این بمباران از دست دادند.

این جانباز شیمیایی افزود: بمباران شهر سردشت در یک نقطه نبود بلکه نیروی هوایی ارتش بعث بمباران را در ۴ الی ۵ نقطه از شهر که تراکم جمعیت آن‌ها بالا بود انجام داد و موجب شد حدود ۱۰ هزار نفر از مردم در اثر استشمام گازهای سمی که عمدتا گاز خردل و گاز سولفوریک بود مسموم و دچار عوارض شیمیایی شوند.

تقی‌خانی بیان‌کرد: من چیزی که یادم هست این است بچه‌های زیادی از غیر نظامی‌ها بر اثر بمباران کشته شده بودند و متأسفانه پیکر آن‌ها به شکل وحشتناکی باد کرده بود مثلا شما یک بچه دو الی سه ساله که ممکن است وزنش ۳۰ کیلو باشد را اگر در نظر بگیرید این کودک بر اثر گازهای شیمیایی به وزن دو برابر حد معمول رسیده بود و به شدت باد کرده بود صورت‌های افراد هم تقریبا قابل شناسایی نبود چرا که صورت و چشم با هم یکی شده بودند.

رزمنده ۸ سال دفاع مقدس بیان‌کرد: متاسفانه کشورهای غربی آمریکا و اسرائیل از این اقدام صدام در سردشت حمایت کردند و عربستان سعودی هم کاسه داغ تر از آش در دفاع از صدام شده بود اما کشورهای روسیه، سوریه، چین و ونزوئلا کشورهایی بودند که جنایت صدام در سردشت را محکوم کردند و با فشار چین و روسیه، سازمان ملل نیز مجبور شد این مسئله را محکوم کند اما نهایتا با وتوی آمریکا این مسئله بی‌اثر شد.

وی با بیان اینکه خیلی‌ها بمباران شیمیایی سردشت را با جنایت آمریکا در هیروشیما مقایسه می‌کردند، گفت: بسیاری از کشورها مانند آمریکا و کشورهای اروپایی صدام را در این اقدام تشویق کرده بودند و کشور آلمان هم نیز سلاح‌های کشتار جمعی شیمیایی را در اختیار صدام قرار داده بود لذا خاطرم هست در زمان ریاست جمهوری آقای خاتمی زمانی که رئیس‌جمهور قصد سفر به آلمان را داشت در آستانه سفر جانبازان شیمیایی در مقابل نهاد ریاست‌جمهوری تجمع کردند و مطالبه اصلی‌شان این بود که رئیس جمهور از آلمانی‌ها پادزهر بمب‌های شیمیایی را بگیرد اما این مسئله اتفاق نیفتاد چنانچه اگر پادزهر بمب‌های شیمیایی به دست ایران می‌رسید مشکلات بسیاری از جانبازان شیمیایی حل می‌شد.

تقی‌خانی با بیان اینکه سردشت بعنوان نخستین شهر قربانی سلاح‌های شیمیایی در جهان معرفی شده است، در اشاره‌ای به حلبچه، بیان‌کرد: یکی دیگر از جنایت‌های جنگی صدام با استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی شیمیایی در حلبچه انجام‌ شد که سازمان ملل آن را با عنوان نسل‌کشی محکوم کرد.

وی افزود: حلبچه یکی از شهرهای کردنشین عراق است که با ایران رابطه‌ی نزدیکی دارد و من هم در حلبچه شیمیایی شده‌ام.

تقی خانی با بیان اینکه صدام در اواخر جنگ دست به اقدام شنیع بمباران حلبچع زد، گفت: زمانی که ما عازم حلبچه شدیم از مرز پاوه در استان کرمانشاه به سمت حلبچه حرکت کردیم که واقعا با صحنه‌های خیلی بدی روبرو شدیم که شاید کسی تاب دیدن آن را نداشته باشد.

وی ادامه داد: زمانی که نیروهای ما عملیات ظفر ۷ و والفجر ۱۰ را انجام دادند، توانستیم قسمت‌های عظیمی از کردستان عراق را به تصرف درآوریم و در این بین حلبچه نیز به دست نیروهای ما افتاد، من خاطرم هست زمانی که وارد حلبچه شدیم مردم آن منطقه استقبال خوبی از نیروهای ایرانی کردند که همین امر عصبانیت صدام را برانگیخت و برای اینکه زهر چشمی از کردها در آن منطقه بگیرد حلبچه را بمباران شیمیایی کرد.

جانباز شیمیایی تصریح کرد: همان‌ جا عراقی‌ها می‌گفتند که که دستور این عملیات را صدام به علی شیمیایی داده است که کارش فقط طراحی بمباران‌های شیمیایی بود و حدود ۵هزار نفر از مردم نیز در آن کشته شدند.

تقی‌خانی خاطرنشان‌کرد: سازمان ملل اعلام کرد در حلبچه از گاز خردل استفاده شده است و من الان به واسطه بمباران شیمیایی مشکل ناراحتی اعصاب و روان هم به دست آوردم و این در حالی است که ما سه روز بعد از بمباران حلبچه برای امداد به مردم عازم حلبچه شدیم که صحنه‌های وحشتناکی را در این منطقه مشاهده کردیم.

وی عنوان‌کرد: گاز خردل به حدی اذیت کننده است که باعث سوختگی بدن، تاول زدن، تنگی نفس و استفراغ شدید می‌شود، یادم هست چند تا از رزمندگان ما آنجا حالت استفراغ دست پیدا کردند و استفراعشان سبز رنگ بود.

تقی‌خانی خاطرنشان کرد: گاز خردل یک گاز خیلی کشنده است که وقتی که این بمب را می‌زنند دودی که از آن بلند می‌شود اول سیاه و سفید است و بعد زرد می‌شود و زمانی که زرد شد گاز خردل پدیدار می‌شود؛ ارتفاع گاز خردل ۴۰ تا ۵۰ متر است که اشتعال هم پیدا می‌کند.

به گزارش برنا، از نظر حقوق بین‌الملل دو نوع ممنوعیت در مورد ابزارآلات جنگی وجود دارد که کشورها در قبال دیگر باید در منازعاتی که پیش می‌آید آن‌ها را مدنظر خود قزار دهند : اول در کاربرد سلاح‌های خاص و دوم در اتخاذ شیوه‌های وخیم آسیب‌رساندن به نیروهای دشمن که استفاده از سلاح‌های شیمیایی مصداق هر دو نوع ممنوعیت در قوانین بین‌المللی می‌شود طبق منابع تاریخی اولین‌بار در جنگ جهانی اول، آلمانی‌ها در نبردی مشهور به «نبرد ایپر» گاز کلر را به‌ عنوان سلاح شیمیایی استفاده کردند و داستان جنایت‌های جنگی با این سلاح‌ها آغاز شد، با توجه به اینکه کشور ما یکی از بزرگترین قربانیان سلاح‌های شیمیایی به شمار می‌آید لازم است مجامع بین‌المللی تدابیری بیاندیشند که تولید این نوع سلاح‌ها به طور کامل متوقف شود.