قاهره؛ به دنبال ایجاد موازنه در سیاست خارجی

اصغر یوسفی

دولتمردان مصر با توجه به مواضع چندگانه آمریکا و نیز منافع نظامی و اقتصادی خود می کوشند برای برقراری موازنه در سیاست خارجی خود به سوی مسکو گرایش پیدا کنند.

«عبدالفتاح سیسی» رییس جمهوری مصر، بیست و یکم مرداد به روسیه سفر کرد و پس از بازدید از نمایشگاه سلاح های روسی در مسکو، به اقامتگاه «ولادیمیر پوتین» رییس جمهوری روسیه، در شهر بندری «سوچی» رفت تا با او گفت و گو کند.

به گزارش بیست و یکم مرداد خبرگزاری جمهوری اسلامی، پوتین در پایان این دیدار گفت: روسیه و مصر همکاری های فنی- نظامی خود را گسترش می دهند.

وی همچنین به تصمیم روسیه برای تسهیل واردات محصولات کشاورزی و مواد غذایی از مصر اشاره کرد.

رییس جمهوری روسیه با ابراز خرسندی از روند گسترش روابط مسکو- قاهره، همکاری های 2 کشور را بسیار مهم دانست و افزود: 2 کشور مصمم به گسترش مشارکت راهبردی هستند.

سیسی پیش از این در بهمن ماه سال گذشته زمانی که وزیر دفاع مصر بود، به مسکو رفته و یک قرارداد 2 میلیارد دلاری تسلیحاتی را نهایی کرده بود.

چهار دهه پیش بویژه زمانی که «جمال عبدالناصر» زمام امور مصر را بر عهده داشت، مسکو و قاهره روابطی نزدیک داشتند ولی از زمان روی کار آمدن «انور سادات» و پس از آن «حسنی مبارک» که به غرب گرایش بیشتری داشتند، مناسبات 2 کشور به سردی گرایید.

اینک با سفر سیسی به مسکو نشانه های مهمی از آغاز فصل تازه ای از روابط میان روسیه و مصر دیده می شود.

** تلاش مصر برای گشایش افق های تازه

تحلیلگران بر این باورند که سیاست های دوگانه مقام های آمریکا و موضع گیری های گوناگون آنان درباره برکناری «محمد مرسی» نخستین رییس جمهوری مصر پس از انقلاب سال 1389، سبب شده است قاهره با گرایش به سوی روسیه به دنبال همپیمانی تازه بگردد.

مصر پس از امضای قرارداد صلح کمپ دیوید با رژیم صهیونیستی در سال 1357خورشیدی، کمک های نظامی گوناگونی را از آمریکا دریافت می کرد.

به نوشته بیست و یکم مرداد تارنمای مصری «فیتو»، ارزش کمک های نظامی سالانه آمریکا به مصر یک میلیارد و 300 میلیون دلار بود.

در پی دگرگونی های چند سال گذشته به ویژه برکناری مرسی به دست ارتش، سطح روابط 2 کشور کاهش یافت و واشنگتن هر از چندگاهی موضوع قطع کردن این کمک ها را مطرح کرد و سرانجام از میزان کمک های خود به قاهره کاست.

به نوشته فیتو، چنین اقدام هایی از سوی واشنگتن سبب شد قاهره به دنبال منابع دیگری باشد و در صدد گشایش افق های تازه همکاری با روسیه برآید.

بنابراین، اینک مصر به سوی روسیه گرایش پیدا کرده است تا با استفاده از سلاح های روسی با چالش هایی که امنیت قاهره را تهدید می کند، رویارویی کند.

به گزارش تارنمای فیتو، سفر رییس جمهوری مصر به روسیه در شرایطی صورت می گیرد که روابط واشنگتن و قاهره پس از برکناری مرسی تیره شده است.

بنابراین، متشنج شدن روابط مصر و آمریکا فرصتی برای مسکو و قاهره فراهم کرده است تا بار دیگر روابط گرمی را از سر گیرند.

«یسری الغرباوی» پژوهشگر سیاسی مرکز مطالعات سیاسی و راهبردی «الاهرام» مصر، بیست و یکم مرداد به روزنامه «صدی البلد» این کشور گفت: سفر عبدالفتاح سیسی به عربستان و روسیه آن هم در شرایطی که وی در نشست آفریقایی- آمریکایی که چندی پیش در واشنگتن برگزار شد شرکت نکرد، نشان از این دارد که روابط میان مصر و آمریکا دارای مشکلاتی است.

وی افزود: از همان آغاز به دلیل موضع گیری های گوناگون دولتمردان آمریکا درباره برکناری مرسی، روشن بود سیسی مناسبات گرم با مسکو را از سر خواهد گرفت.

به باور این تحلیلگر مصری، روابط مصر و روسیه در سایه لجبازی های آمریکا هرچه بیشتر گسترش پیدا خواهد کرد.

«هاله مصطفی» کارشناس مرکز مطالعات سیاسی و راهبردی الاهرام مصر، هم بیست و یکم مرداد به روزنامه «العرب» چاپ لندن گفت: سفر سیسی به روسیه نشان از این دارد که تغییرهایی در رویکرد مصر نسبت به روابط سیاسی با کشورهای بزرگ روی داده است؛ به ویژه که این سفر پس از آن صورت گرفت که سیسی در نشست مشترک مسوولان 50 کشور آفریقایی با رییس جمهوری آمریکا، شرکت نکرد.

هاله مصطفی افزود: در شرایطی که روابط مصر و آمریکا سرد شده و واشنگتن بخشی از کمک نظامی و قرارداد فروش هواپیماهای «آپاچی» به قاهره را به حالت تعلیق در آورده است، مصر باید افق های تازه ای را در روابط نظامی با دیگر کشورها بگشاید.

به نوشته بیست و دوم مرداد روزنامه «السفیر» لبنان، مصر پس از تردید آمریکا در ارایه سلاح، آن هم در شرایطی که قاهره در مرزهای خود با خطر تروریسم روبرو است، وادار شد به دنبال سلاح های روسی باشد.

**تلاش قاهره برای برقراری موازنه در سیاست خارجی

بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که سفر سیسی به روسیه به گشایش افق های تازه ای از روابط با این کشور منجر می شود و منافع ملی هر 2 کشور را تامین خواهد کرد.

روسیه که به سبب موضوع اوکراین از سوی اتحادیه اروپا و آمریکا تحریم شده است، تلاش می کند با برقراری روابط تازه با کشورهایی مانند مصر برخی نیازهای خود را تامین کند.

مصر هم که با چالش های زیادی به ویژه در عرصه اقتصادی دست و پنجه نرم می کند، از راه گرم کردن روابط با روسیه تلاش می کند از فرصت های تازه استفاده کند.

در این پیوند، «محمد مجاهد الزیات» رییس مرکز ملی مطالعات خاورمیانه مصر، بیست و یکم مرداد به شبکه روسی «راشاتودی» گفت: این سفر در زمان مناسبی صورت گرفته است و به سود منافع ملی مصر خواهد بود و البته پیام ها و آثاری در سیاست خارجی مصر خواهد داشت.

وی افزود: این سفر با توجه به اینکه قاهره اعلام کرده است روابط با روسیه را جایگزین روابط با آمریکا نخواهد کرد، بیانگر آن است که تصمیم گیرندگان مصری در روابط بین الملل آزادانه تصمیم می گیرند و این مساله ای است که در پایان به سود امنیت ملی (به معنای فراگیر آن) خواهد بود و دولت مصر را از زیر فشارها رها خواهد ساخت.

الزیات تاکید کرد «آمارها نشان از این دارد که کمک های آمریکا طی سال های گذشته قدرت نظامی مصر را افرایش نداده و به طور کلی واشنگتن بهره بیشتری از این کمک ها برده است. در نتیجه، کاهش کمک ها یا بازنگری در چگونگی ارایه آنها برای مصر پیامدهای منفی نخواهد داشت.

به باور این تحلیلگر مصری، اهمیت سفر سیسی به روسیه فقط مربوط به همکاری نظامی نیست، بلکه پرونده های همکاری دیگری میان 2 کشور وجود دارد.

وی بر این مساله تاکید کرد که سفر سیسی به روسیه به گشایش افق های تازه ای از همکاری اقتصادی میان 2 کشور به ویژه در عرصه توسعه قدرت مصر در زمینه استخراج گاز و نفت منجر خواهد شد.

روزنامه السفیر هم بیست و سوم مرداد نوشت: تحریم اتحادیه اروپا و آمریکا علیه روسیه فرصتی را برای مسکو و قاهره فراهم کرده است تا بازارهایی را بگشایند. در این زمینه پوتین گفته است طی سال جاری پنج میلیون تن گندم به مصر خواهد فروخت و از محصولات کشاورزی این کشور استفاده خواهد کرد.

همچنین «عزت سعد» سفیر پیشین مصر در مسکو، بیستم مرداد به روزنامه العرب گفت: اگرچه گزینه های بسیاری فرا روی سیسی وجود دارد،ولی سفر وی به روسیه اصل موازنه در سیاست خارجی این کشور را تقویت می کند و استقلال در سیاست خارجی مصر پس از برکناری مرسی را بیشتر خواهد کرد.

سعد با اشاره به تازه ترین رخدادها در اوکراین، تاکید کرد «روسیه با فشارهای زیادی روبرو شده و غرب در صدد باج خواهی از این کشور است.

وی افزود: سفر سیسی به روسیه در این شرایط این پیام را برای همگان در بر دارد که قاهره در روابط با مسکو به دنبال بیشترین منافع است و در برابر فشارها سر فرود نخواهد آورد.

البته به گفته او، این گفته که دیدار سیسی از روسیه بیانگر خشم قاهره از واشنگتن پس از برکناری مرسی و پشتیبانی آمریکا از اخوان المسلمین این کشور بوده، اغراق آمیز است.

وی تاکید کرد «حرکت قاهره به سوی مسکو به دلیل واکنش منفی نسبت به سیاست های آمریکا نیست؛ چرا که هم اکنون زمان در پیش گرفتن اینگونه سیاست ها سپری شده است. اکنون شیوه و رویکرد ثابت و آشکار در سیاست خارجی مصر این است که روابط سیاسی بر پایه واکنش ها پیش نمی رود، بلکه سیاست ها بر منافع راهبردی استوار است».

به هر روی، مصری ها با گرایش به روسیه به دنبال فرستادن این پیام به آمریکا هستند که زیر فشار قرار نمی گیرند و به جای واشنگتن گزینه های دیگری را هم در اختیار دارند.

به نظر می رسد سفر رییس جمهوری مصر به روسیه نشان از این دارد که قاهره در مناسبات بین المللی برای جبران کمک های نظامی و اقتصادی همپیمانان قدیمی، گزینه های دیگری را نیز در اختیار دارد تا بتواند استقلال خود در سیاست خارجی را حفظ کند.

گزارش خطا