تغییر سقف سنی ورود به دانشگاه فرهنگیان/ دل‌نگرانی از ورود معلمان ۵۰ ساله به مدارس

اخیرا خبری مبنی بر تمکین وزارت آموزش و پرورش از رای دیوان عدالت اداری در خصوص ابطال شرط سنی ورود به دانشگاه فرهنگیان منتشر شد. هرچند این خبر ابهامات زیادی دارد که تاکنون این وزارتخانه مایل به پاسخگویی درباره آن نبوده اما به طور کلی باید گفت طبق این تصمیم از این به بعد افراد ۴۵ ساله دارای مدرک دکتری و افراد ۴۰ ساله دارای مدارک پایین‌تر از دکتری می‌توانند در کنکور تربیت معلم شرکت کنند؛ موضوعی که منجر به دل‌نگرانی متخصصان حوزه آموزش نسبت به خروجی دانشگاه فرهنگیان و ورود معلمانی حدودا ۵۰ ساله به مدارس برای همکاری و خدمت ۳۰ ساله شده است.

به گزارش ایسنا، بر اساس اختیاری که شورای عالی انقلاب فرهنگی به شورای عالی آموزش و پرورش داده است تصویب شرایط و ضوابط لازم برای معلم شدن بر عهده شورای عالی آموزش و پرورش است و از آنجا که جذب معلم صرفا از طریق خروجی‌های دانشگاه فرهنگیان و تربیت دبیر شهید رجایی ممکن است، به نوعی باید گفت شروط اختصاصی ورود به دانشگاه فرهنگیان و تربیت دبیر شهید رجایی را نیز شورای عالی آموزش و پرورش تعیین می کند. 

در سال‌های اخیر شرط سنی ورود به دانشگاه فرهنگیان بین ۲۲ و ۲۴ سال در رفت و برگشت بوده است اما اساسا نظر قالب در بین اعضای شورای عالی آموزش و پرورش و وزارتخانه بر روی ۲۲ سال است و دلیل آن را در نظر گرفتن دو سال فرجه برای سربازی پسران و دو سال فرجه برای احتمال رد شدن دانش آموزان در امتحانات مطرح می‌کنند. با این حال در کنکور سال گذشته و سال جاری حداکثر سن ورود به دو دانشگاه یاد شده ۲۴ سال تمام اعلام شد.

ایجاد این محدودیت سنی برای ورود به دانشگاه فرهنگیان و تربیت دبیر شهید رجایی همواره مورد نقد متقاضیان بالای ۲۲ و ۲۴ سال ورود به این دو دانشگاه بوده است، موضوعی که وزارت آموزش و پرورش دلیل آن را ملاحظاتی عنوان می‌کند که باید برای تربیت یک معلم کارآمد در نظر گرفت. بنا بر اعلام مسئولان این وزارتخانه با احتساب چهار سال تحصیل در این دانشگاه‌ها و ۳۰ سال خدمت در مدارس نهایتا باید نیروی انسانی این وزارتخانه در حوالی ۵۸ سالگی بازنشسته شود چراکه شاید نیروی انسانی بالاتر از این سن توانایی روحی و جسمی لازم برای آموزش دانش آموزان را نداشته باشد.

ابطال شرط سنی ورود به دانشگاه فرهنگیان از سوی دیوان عدالت اداری
با این حال از آنجا که دانشجویان دانشگاه فرهنگیان از بدو ورود به دانشگاه، استخدام شده و سنوات برای آنها حساب می‌شود، امسال هیات عمومی دیوان عدالت اداری با شکایت فردی از وزارت آموزش و پرورش با موضوع «شرط سنی استخدام رسمی آزمایشی وزارت آموزش و پرورش از طریق دانشگاه فرهنگیان در آزمون سراسری سال ۱۴۰۱»، شرط سنی ورود به دانشگاه فرهنگیان را ابطال کرد.

درواقع هیات عمومی دیوان عدالت اداری طبق مواد ۴۲ و ۴۳  قانون مدیریت خدمات کشوری و با استناد به اینکه دانشجویان دانشگاه فرهنگیان و تربیت دبیر شهید رجایی از آغاز تحصیل خود استخدام می‌شوند و بنابراین باید مقررات عمومی استخدام از جمله حداکثر سن استخدام در مورد آنها رعایت شود، تعیین محدوده سنی برای دانشجویان ورودی دانشگاه فرهنگیان را خلاف قانون دانست و شرط سنی ورود به دانشگاه فرهنگیان را ابطال کرد.

طبق ماده ۴۲ قانون مدیریت خدمات کشوری نیز داشتن حداقل سن ۲۰ سال تمام و حداکثر ۴۰ سال و داشتن حداکثر ۴۵ سال سن برای افراد دارای مدرک تحصیلی دکتری از جمله شرایط عمومی برای استخدام رسمی در دستگاه‌های اجرایی است و این یعنی با ابطال شرط سنی ورود به دانشگاه فرهنگیان، افراد دارای مدرک دکتری می‌توانند تا ۴۵ سال و سایرین تا حداکثر ۴۰ سال، وارد دانشگاه فرهنگیان شوند.

ورودی‌های ۱۴۰۲ دانشگاه فرهنگیان با شرط سنی ۲۴ سال دانشجو شدند
علیرغم رای مذکور دیوان عدالت اداری، وزارت آموزش و پرورش همان شرط سنی ۲۴ سال را برای دانشجویان ورودی ۱۴۰۲ اعمال و دلیل آن را صدور دیر هنگام رای و کمبود زمان برای اصلاح روندها عنوان کرد. طبق اعلام وزارت آموزش و پرورش از آنجایی که این رای پس از برگزاری کنکور ۱۴۰۲ صادر شده بود و عملا سازمان سنجش و وزارت آموزش و پرورش با کمبود زمان و فرصت مواجه بودند، امکان اصلاح روندها برای کنکوری‌های ۱۴۰۲ وجود نداشت و کنکوری‌های امسال با همان شرط سنی ۲۴ سال وارد دانشگاه فرهنگیان شدند.

واگذاری تصویب شروط ورود به دانشگاه فرهنگیان به شورای عالی انقلاب فرهنگی
اوایل امسال، شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه‌ای تحت عنوان «سیاست‌ها و ضوابط کیفیت بخشی دانشگاه فرهنگیان» را داشت که بر اساس آن وزارت علوم مکلف شد با همکاری وزارت آموزش و پرورش، آزمون اختصاصی «تربیت معلم» را برگزار کرده و «نظام اختصاصی سنجش و پذیرش دانشجو ـ معلم» را با رویکرد استعدادیابی برای شغل معلمی و احراز شایستگی‌ها از طریق ارزیابی علمی، عمومی، تخصصی و سابقه تحصیلی، تدوین کند.

در شهریورماه سال جاری اما شورای عالی انقلاب فرهنگی با الحاق بند «ه» به ماده یک مصوبه «سیاست‌ها و ضوابط کیفت بخشی دانشگاه فرهنگیان»، اختیار تعیین شرایط و ضوابط عمومی و اختصاصی داوطلبان حرفه معلمی را به وزارت آموزش و پرورش و اختیار تصویب آن را به خود شورای عالی انقلاب فرهنگی واگذار کرد. مسئولان وزارت آموزش و پرورش معتقد بودند از آنجا که مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی در حکم قانون است، اینگونه هر شرط سنی که برای ورود به دانشگاه فرهنگیان در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شود، دیگر قابل شکایت در دیوان عدالت اداری نخواهد بود.

اعلام شرط ۲۴ سال سن برای کنکور ۱۴۰۳
از سوی دیگر در دفترچه ثبت نام کنکور ۱۴۰۳ نیز ابتدا شرط سنی ۲۲ سال و سپس در اصلاحیه دفترچه، شرط سنی ۲۴ سال درج و اعلام شد که طبق تایید اعضای ستاد تعلیم و تربیت شورای عالی انقلاب فرهنگی، همه داوطلبان زیر ۲۴ سال می‌توانند برای کنکور اختصاصی تربیت معلم در سال ۱۴۰۳ که جداگانه از کنکور سراسری برگزار می‌شود، ثبت نام کنند.

آموزش و پرورش از رای دیوان عدالت اداری تمکین کرد؟؛ سوالاتی بی‌پاسخ!
با این حال اخیرا خبری مبنی بر تمکین وزارت آموزش و پرورش از رای دیوان عدالت اداری منتشر شده است. طبق پیگیری‌های خبرنگار ایسنا وزارت آموزش و پرورش در قبال تایید یا تکذیب این خبر و چرایی تمکین کنونی و عدم تمکین قبلی خود سکوت کرده است اما اینطور که در رسانه‌ها ذکر شده، قرار است امکانی برای ثبت نام داوطلبان کنکوری زیر ۴۰ سال واجد شرایط که فقط به دلیل محدودیت سنی از ثبت نام ورودی مهر ۱۴۰۲ در دانشگاه فرهنگیان و تربیت دبیر شهید رجایی جا مانده‌ بودند فراهم شود تا آنها دانشجوی دانشگاه فرهنگیان و تربیت دبیر شهید رجایی شوند.

این خبر درحالی منتشر شده است که شرط ثبت نام کنکور تربیت معلم برای ورود به دانشگاه فرهنگیان داشتن ۲۴ سال تمام عنوان شد و داوطلبان بالای ۲۴ سال نتوانستند برای شرکت در کنکور ۱۴۰۳ تربیت معلم ثبت نام کنند. همین امر منجر به ایجاد این ابهام می‌شود که اگر وزارت آموزش و پرورش از رای دیوان عدالت اداری برای ورودی‌های مهر ۱۴۰۲ دانشگاه فرهنگیان تمکین کرده است چرا این تمکین در مورد ورودی‌های ۱۴۰۳ صدق نمی‌کند و شرط سنی  ۲۴ سال در مورد داوطلبان کنکور ۱۴۰۳ اعمال شد؟. اکنون نیز بازه ثبت نام در کنکور گذشته است و اطلاع رسانی در اینباره فایده‌ای برای جاماندگان ندارد.

از ابهامات یاد شده که بگذریم به طور کلی باید گفت این تصمیم درحالی اعلام شده است که متخصصان حوزه آموزش در خصوص ورود افراد ۴۰ و بعضا ۴۵ ساله به دانشگاه فرهنگیان اظهار نگرانی کرده و برای این نگرانی دلایل موجهی دارند؛ از جمله آنکه نحوه تربیت فرد ۴۰ ساله به عنوان یک «معلم» که شاکله شخصیتی او شکل گرفته و نحوه تعامل این معلم با دانش آموزان نوجوان علیرغم داشتن فاصله سنی زیاد چگونه خواهد بود و تکلیف ابهاماتی که در مسائل مربوط به سنوات این دسته از معلمان وجود دارد چه می‌شود؟.

لزوم نگاه ماهیتی به مشاغل تربیتی و آموزشی وزارت آموزش و پرورش
خلیل جوادیار، مدیر کمیسیون مدیریت آموزشی شورای عالی آموزش و پرورش در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه باید نگاه ماهیتی به برخی از مشاغل و حرف از جمله مشاغل آموزشی و تربیتی در نظام تعلیم و تربیت کشور داشت، اظهار کرد: آموزش و پرورش دارای مشاغل غیر آموزشی و اداری هم هست که این‌ها تمام و کمال همانند سایر مشاغل مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری هستند اما بحث ورود و استخدام در آموزش و پرورش در مشاغل آموزشی و تربیتی، متفاوت است و برای تصمیم گیری در اینباره باید نگاه ماهیتی به آموزش و پرورش داشته باشیم.

ابطال شرط سنی درج شده در اساسنامه «مراکز تربیت معلم» با استناد به راه اندازی دانشگاه فرهنگیان
وی با اشاره به تصویب اساسنامه مراکز تربیت معلم در ۱۷ شهریور سال ۶۲، یادآور شد: آن زمان به صراحت در ماده ششم این اساسنامه ذکر شده بود که داشتن حداقل سن ۱۷ و حداکثر ۲۲ سال برای ورود به مراکز تربیت معلم لازم است. مصوبه‌ای که سال ۶۲ شرایط سنی برای ورود به مراکز تربیت معلم را تعیین کرده بود تا  دو یا سه سال پیش برقرار بود اما دیوان عدالت اداری یکی دو سال قبل رایی در این رابطه صادر کرد و با استناد به اینکه اکنون عملا مراکز تربیت معلم نداریم  بلکه دانشگاه فرهنگیان داریم؛ این مصوبه را ابطال کرد.

این فعال حوزه آموزش با بیان اینکه در واقع دیوان عدالت اداری این دو مقوله یعنی مراکز تربیت معلم و دانشگاه فرهنگیان را از یکدیگر جدا دانست و آن محدودیت سنی که برای مراکز تربیت معلم در نظر گرفته شده بود را قابل تسری به دانشگاه فرهنگیان ندانست، توضیح داد: این در حالی بود که تبصره ذیل ماده ۴ اساسنامه دانشگاه فرهنگیان به صراحت اعلام کرده است که «با تأسیس دانشگاه، مجتمع آموزش عالی پیامبر اعظم (ص) و مراکز تربیت معلم تحت پوشش آن، در این دانشگاه ساماندهی می شود» اما به نظر می‌رسد قبل از صدور رای مذکور در دیوان در دفاعیه و مذاکرات به این تبصره توجه نشده است.

جوادیار تاکید کرد: حتی پیش از صدور این رای در قانون مدیریت خدمات کشوری ماده‌ای وجود داشت که تعیین کرده بود اگر دستگاه‌ها قبل از قانون مدیریت خدمات کشوری، دارای قوانین و مقررات خاص و شرایط خود (برای استخدام) بودند، می توانند به آن عمل کنند. اما با رای دیوان عدالت اداری آن ماده هم به محاق رفت و نادیده گرفته شد.

چالش سن ورود به دانشگاه فرهنگیان از کجا شروع شد؟
مدیر کمیسیون مدیریت آموزشی شورای عالی آموزش و پرورش با بیان اینکه دو الی سه سال قبل شورای معاونین آموزش و پرورش برای اینکه لطفی در جذب افراد به دانشگاه فرهنگیان کرده باشند، سن ورود به دانشگاه فرهنگیان را از ۲۲ سال به ۲۴ سال تغییر دادند، خاطر نشان کرد: شاید چالش کار از همینجا شروع شد و سوال این است که آیا اساسا شورای معاونین وزارت آموزش و پرورش باید به بحث سقف سنی دانشگاه فرهنگیان ورود می کردند و این سن را دستخوش تغییراتی می‌کردند که چنین توقعاتی در خصوص افزایش سن ورود به دانشگاه فرهنگیان در سطح جامعه ایجاد شود؟.

دادن اختیار به شورای عالی آموزش و پرورش برای تدوین و تصویب شرایط مشاغل آموزشی و پرورشی
وی، یادآور شد: سال ۹۹ نیز شورای عالی انقلاب فرهنگی در مصوبه ۸۳۳ خود ضمن اینکه ورود در مشاغل آموزشی و پرورشی را از مسیرهای غیر از دانشگاه‌های وابسته به وزارت آموزش و پرورش یعنی دو دانشگاه فرهنگیان و تربیت دبیرشهید رجایی ممنوع کرد، اختیاری مبنی بر تدوین و تصویب شرایط و شایستگی‌های مشاغل آموزشی و پرورشی را به شورای عالی آموزش و پرورش داد. همان زمان ما در شورای عالی آموزش و پرورش به این موضوع ورود کردیم و مجموعه‌ای در این راستا مدون شد. در آنجا بحث ۲۲ و ۲۴ سال سن برای ورود به دانشگاه فرهنگیان مطرح شد اما نظر بر روی ۲۲ سال بود. با این حال این پیش نویس در آن زمان به تصویب نرسید.

تصویب «سیاست‌ها و ضوابط کیفیت بخشی دانشگاه فرهنگیان» در شورای عالی انقلاب فرهنگی
این فعال حوزه آموزش ادامه داد: ۲۲ فروردین سال جاری شورای عالی انقلاب فرهنگی «سیاست‌ها و ضوابط کیفیت بخشی دانشگاه فرهنگیان» را در جلسه ۸۷۹ تصوب نمود. همزمان با این مصوبه، شورای عالی آموزش و پرورش با استناد به اختیاری که شورای عالی انقلاب فرهنگی به او داده بود مشغول تدوین شرایط و ضوابط و شایستگی های مشاغل آموزشی و پرورشی بود. شورای عالی آموزش و پرورش شرایط و ضوابط مشاغل آموزشی و پرورشی را مدون کرده بود و در جلسه ۱۰۲۸ شورای عالی آموزش و پرورش به تاریخ دوم مرداد سال جاری این امر را مطرح کرد. اعضا در این جلسه پس از بحث و تبادل نظر، ۲۲ سال را به عنوان حداکثر سن ورود به دانشگاه فرهنگیان مطرح می‌کنند و آقای وزیر نیز می‌فرمایند که پیش از این نیز سن ۲۲ سال به سازمان سنجش ابلاغ شده است و نظر دستگاه آموزش و پرورش نیز بر روی سن ۲۲ سال است.

اختیار تعیین سن ورود به دانشگاه فرهنگیان از شورای عالی آموزش و پرورش به شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارتخانه داده شد
جوادیار در عین حال افزود: بعد از آن اما شورای عالی انقلاب فرهنگی در ۲۰ شهریور سال جاری بند «ه» را به ماده یک مصوبه «سیاست‌ها و ضوابط کیفت بخشی دانشگاه فرهنگیان» الحاق کرد که طبق آن باید شرایط و ضوابط عمومی و اختصاصی داوطلبان حرفه معلمی، موضوع قانون متعهدین خدمت به وزارت آموزش و پرورش و نیز ورود به دانشگاه فرهنگیان و شهید رجایی، به موجب پیشنهاد وزارت آموزش و پرورش و توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شود. در اینجا شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه سال ۹۹ خود مبنی بر تدوین و تصویب شرایط و شایستگی‌های مشاغل آموزشی و پرورشی توسط شورای عالی آموزش و پرورش را نادیده می‌گیرد و اختیار پیشنهاد سن را به وزارت آموزش و پرورش و اختیار تعیین و تصویب آن را به شورای عالی انقلاب فرهنگی واگذار می‌کند.

انتشار رای دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال شرط سنی دانشگاه فرهنگیان در ۹ شهیرور
مدیر کمیسیون مدیریت آموزشی شورای عالی آموزش و پرورش همچنین درباره رای دیوان عدالت اداری و ابطال شرط سنی ورود به دانشگاه فرهنگیان و افزایش محدودیت سنی ورود به این دانشگاه به ۴۰ سال، تصریح کرد: رای دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال شرط سنی ورود به دانشگاه فرهنگیان در ۲۰ تیر سال جاری بوده است اما در نهم شهریور در روزنامه رسمی منتشر می‌شود. این تفاوت‌ زمانی مقداری کارها را دچار مشکل کرد. از سوی دیگر  مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش اعم از مصوبه تعیین ۲۲ سال سن برای ورود به دانشگاه فرهنگیان باید بعد از امضای رئیس جمهور به دستگاه‌های مربوطه ابلاغ می‌شد و این فرآیند طول کشید. دوم مرداد شورای عالی آموزش و پرورش ۲۲ سال سن برای ورود به دانشگاه فرهنگیان و شهید رجایی را تعیین می کند اما نهم شهریور رای دیوان عدالت اداری در روزنامه رسمی منتشر می‌شود و با انتشار رای دیوان در روزنامه رسمی، شرط سنی ورود به دانشگاه فرهنگیان از نهم شهریور به بعد ابطال می شود.

وی خاطر نشان کرد: همزمان با این امر ثبت نام کنکور آغاز شده بود و الحاق بند "ه" به تبصره یک مصوبه «سیاست‌ها و ضوابط کیفت بخشی دانشگاه فرهنگیان» نیز در شهریورماه رخ داد. همه این‌ همزمانی‌ها باعث این شد که شرط سنی ورود به دانشگاه‌های وابسته به وزارت آموزش و پرورش یعنی دانشگاه فرهنگیان و تربیت دبیر شهید رجایی در خصوص مشاغل آموزشی و تربیتی دستخوش ابهاماتی شود.

آموزش و پرورش از رای دیوان عدالت اداری تمکین کرد؟
با اوصافی که از دستگاه تعلیم و تربیت می‌شناسیم؛ بسیار دل نگران هستیم
این فعال حوزه آموزش افزود: برای آزمون سال ۱۴۰۳ نیز وقتی مجوز برگزاری آزمون اختصاصی دانشگاه فرهنگیان و تربیت دبیر شهید رجایی گرفته شد، ابتدا ۲۲ سال سن مطرح شد ولی طبق صحبت‌های وزیر آموزش و پرورش سقف سنی ۲۴ سال اعلام شد. هفته گذشته ما نیز همانند شما در خبرها مطلع شدیم که وزارت آموزش و پرورش به رای دیوان عدالت اداری در خصوص شرط سنی حداکثر ۴۰ سال برای ورود به دانشگاه فرهنگیان تمکین کرده است. با اوصافی که ما از دستگاه تعلیم و تربیت می‌شناسیم، بسیار دل نگران این موضوع هستیم. باید نگران خروجی‌های دانشگاه فرهنگیان و نتایج حاصل در کیفیت آموزش و پرورش باشیم.

برای آموزش و پرورش «تربیت معلم» مهم است
مدیر کمیسیون مدیریت آموزشی شورای عالی آموزش و پرورش در بخش دیگر سخنان خود درباره چرایی تاکید وزارت آموزش و پرورش و شورای  عالی آموزش و پرورش بر ۲۲ و ۲۴ سال سن، بیان کرد: برای مثال اگر من در ۲۲ سالگی ازدواج کرده باشم، فرزند من به ۱۸ سال رسیده است و اکنون دیپلم گرفته است ومن نیز به ۴۰ سال رسیده‌ام. من می‌توانم همزمان با فرزند خودم کنکور دهم و وارد دانشگاه فرهنگیان شوم. منِ پدر به همراه فرزند خود هر دو در کنار هم دانشجوی استادی می‌شویم که قرار است از هر دوی ما «معلم» تربیت کند. در واقع آنچه برای آموزش و پرورش حائز اهمیت است «تربیت معلم» است. معلمی که ابتدا باید خودش تربیت شده باشد تا بتواند معلم نسل آینده را تربیت کند.

شاکله شخصیتی فرد ۴۰ ساله بسته شده است و تربیت او به عنوان «معلم» بی‌معنا است!
جوادیار ادامه داد: وقتی فرد ۴۰ ساله وارد دانشگاه تربیت معلم شود، یعنی از سن فارغ التحصیلی تا استخدام او ۲۰ سال گذشته و شاکله شخصیتی، اجتماعی، فرهنگی، اعتقادی و نگرشی او شکل گرفته و بسته شده است و دیگر امر تربیت فرد به عنوان «معلم» برای او معنا پذیر نیست بلکه فقط می‌توان به ایشان یاد داد که در این «شغل» باشد. این در حالی است که تمرکز ما بر روی تربیت دانشجویان به عنوان «معلم» است، به این معنا که فرد را حرفه‌مند کنیم. فرد «حرفه‌مند» از فرد «شاغل» متمایز است. اصرار ما بر این است که معلمی را باید یک حرفه دانست و نه شغل، چراکه وقتی معلمی را حرفه در نظر بگیریم، این معلم را به سمت کسب شایستگی‌های حرفه‌مندی و حرفه‌ای شدن و نه شایستگی‌هایی مورد نیاز برای شاغلین می‌بریم. چه بسا با همین نگاه بوده که تصمیم به افزایش سن گرفته شده است؛ یعنی به افراد «شغل» بدهیم.

چرا ۲۲ سال؟
وی همچنین درباره منطقی که با استناد به آن حداکثر ۲۲ سال سن برای ورود به دانشگاه فرهنگیان تعیین شده است، گفت: جوان‌ها چه دختران و چه پسران در سن ۱۸ سالگی دیپلم می‌گیرند و می‌توانند در کنکور شرکت کنند. چون پسرها الزام سربازی را هم دارند، به این محدودیت سنی دو سال اضافه شده است تا شرایط آنها را هم در نظر گرفته باشند. از سوی دیگر با نگاه به آیین نامه‌های امتحانات نیز احتمال دو سال برای مردودی فرد در نظر گرفته شده و نهایتا ۲۲ سال سن را به عنوان سقف سنی ورود به دانشگاه فرهنگیان و شهید رجایی در نظر گرفته اند.

تفاوت در نگرش افراد ۴۰ ساله که شاکله شخصیتی آنها شکل گرفته را کدام نظام تعلیمی می‌تواند جبران کند؟
مدیر کمیسیون مدیریت آموزشی شورای عالی آموزش و پرورش ادامه داد: از ۱۸ تا ۲۲ سالگی، ماهیت شخصیتی،نگرشی و رفتاری افراد خیلی تغییر نکرده است و تحت الشعاع مسائل قرار نگرفته است اما وقتی این اختلاف سن‌ها به ۲۶ سال و ۲۸ سال و ۴۰ سال برسد، تفاوت ‌در شخصیت، نگرش، دیدگاه و رفتار افراد با اختلاف زیادی بروز پیدا می‌کند. در سن بالا شاکله شخصیتی افراد شکل گرفته است و این تفاوت‌ها را در کدام نظام تعلیمی و تربیتی دانشگاهی می‌توان جبران کرد؟.

دشواری معلم ۵۰ ساله در برقراری ارتباط با نسل جدید
وی با بیان اینکه وقتی فردی در۴۰ سالگی وارد آموزش و پرورش شود، طبق قانون فعلی باید ۳۰ سال خدمت کند و پس از این ۳۰ سال، ۷۰ ساله می‌شود، خاطر نشان کرد: این در حالی است که هم‌اکنون افرادی که به سن بالای ۵۰ سال رسیده و در مدرسه مشغول تدریس هستند، دشواری‌هایی در برقرای ارتباط با نسل جدید دارند و توان جسمی آنها همانند جوانی به آنها اجازه و شوق تدریس نمی‌دهد. آیا کیفیتی که عملکرد یک جوان با یک فرد ۷۰ ساله دارد یکی خواهد بود؟. بله ما هم قبول داریم که افراد دارای سن بیشتر تجربه‌مند هستند اما ارتباط با نسل جوان و توان جسمانی افراد نیز مهم است.

سوالاتی که دانش آموزان از ترس قورت می‌دهند!
جوادیار بیان کرد: فرزند خود من، معلم بازنشسته‌ای دارد که  ۱۲ سال پیش بازنشسته شده است. فرزندم بارها به من گفته است که ما به خاطر اینکه سن این معلم بالاست و حوصله‌اش پایین، خیلی اوقات مجبور هستیم سوالات خود را قورت دهیم. این ظلم به حق تحصیل این بچه‌هاست.

ورودی‌های دانشگاه فرهنگیان بعضا با سنی کمتر از قانون مدیریت خدمات کشوری وارد دانشگاه شده‌اند
این متخصص حوزه آموزش متذکر شد: یک نکته ظریف در تصمیمات دیوان عدالت اداری وجود دارد و آن این است که دیوان عدالت اداری با استناد به مفاد قانون مدیریت خدمات کشوری و قانون متعهدین خدمت به آموزش و پرورش، از ورودی‌های دانشگاه فرهنگیان تلقی استخدام کرده در حالیکه در قانون مدیریت خدمات کشوری حداقل سن برای استخدام فرد، ۲۰ سال ذکر شده ولی جوان فارغ التحصیل از دبیرستان در حالت معمول ۱۸ سال دارد و اگر در تحصیل خود جهش نیز داشته باشد سن این جوان به هنگام ورود به دانشگاه فرهنگیان کمتر هم می تواند باشد. سوال این است که با این اعداد کمتر از سقف سن در ورود به دانشگاه فرهنگیان چه باید کرد؟.

انتقاد نسبت به استخدام آزمایشی بدو ورود دانشجویان به دانشگاه فرهنگیان
مدیر کمیسیون مدیریت آموزشی شورای عالی آموزش و پرورش همچنین نسبت به استخدام دانشجویان دانشگاه فرهنگیان از بدو ورود به دانشگاه برای طول مدت ۳۰ سال نیز انتقاد وارد کرد و گفت: قانون متعهدین خدمت برای ایجاد انگیزه و ترغیب جوانان برای حضور در کسوت معلمی تعیین کرده است که فرد از بدو ورود به دانشگاه فرهنگیان یا شهید رجایی، استخدام آزمایشی وزارت آموزش و پرورش شود اما این امر باید اصلاح شود چرا که بعضا ممکن است افراد با ورود به دانشگاه تصور کنند چون ۳۰ سال استخدام خواهند بود، دیگر برای ارتقای صلاحیت و حفظ شایستگی‌های خود تلاش و کوشش نمی‌کنند.

پیشنهاد استخدام ۱۰ ساله به جای ۳۰ ساله
وی با بیان اینکه در این شرایط ایجاد انگیزه مضاعف برای ماندگاری در حرفه معلمی معنا پیدا نمی‌کند، افزود: در چنین شرایطی فرد فقط به حداقل‌ها اکتفا می‌کند. از نظر من این ایراد قانون است. در سال‌های ۹۶ یا ۹۷ زمزمه اصلاح قانون متعهدین خدمت به وزارت آموزش و پرورش مطرح شد اما پیش نرفت. ما آن زمان پیشنهادات اصلاحی خود را ارائه دادیم. یکی از پیشنهادات این بود که فرد از زمان ورود به تحصیل استخدام نشود بلکه پس از فراغت از تحصیل و به هنگام به کارگیری و با سنجش‌های تکمیلی، جذب و استخدام شود. از سوی دیگر این استخدام در قالب زمانی ۱۰ ساله و نه ۳۰ ساله باشد. این امر در خیلی از کشورها رواج دارد.

انتقاد از شرط سنی حداکثر۴۰ سال و بعضا ۴۵ سال برای استخدام در وزارت آموزش و پرورش از طریق ماده ۲۸
جوادیار در بخش دیگر سخنان خود با انتقاد از شرط سنی حداکثر۴۰ سال و بعضا ۴۵ سال برای استخدام در وزارت آموزش و پرورش در مشاغل آموزشی و تربیتی از طریق ماده ۲۸ اساسنامه دانشگاه فرهنگیان، با ذکر مثالی توضیح داد: ماده ۲۸ اساسنامه دانشگاه فرهنگیان به دستگاه آموزش و پرورش اجازه داده است که در موارد خاص مورد نیاز با کسب مجوز از دستگاه‌های مربوطه با برگزاری آزمون از میان فارغ التحصیلان سایر دانشگاه‌های کشور نیرو استخدام کند. این امر در قالب قانون مدیریت خدمات کشوری انجام می‌شود و شروط استخدام از طریق ماده ۲۸ در وزارت آموزش و پرورش نیز تابع شروط درج شده در این قانون است. از این رو حداکثر سن برای ورود به آموزش و پرورش از طریق ماده ۲۸  و شرکت در آزمون استخدامی ۴۰ سال است اما همین امر همچون سایه شومی بر استخدام از مسیر قانون متعهدین خدمت به آموزش و پرورش افتاد و باعث شد حرفه معلمی پاشنه آشیلی پیدا کند.

پاشنه آشیل آموزش و پرورش؛ ۴ ساعت تقلیل خدمت برای معلمان ۵۰ ساله‌ای که فقط ۱۰ سال سابقه کار دارند
مدیر کمیسیون مدیریت آموزشی شورای عالی آموزش و پرورش درباره حداکثر سن ۴۰ سال برای ورود به آموزش و پرورش از طریق ماده ۲۸ به عنوان «پاشه آشیل» آموزش و پرورش توضیح می‌دهد: نخستین دسته استخدامی‌های ماده ۲۸ وزارت آموزش و پرورش مربوط به حدود ۱۰ سال قبل می‌شود. یعنی فردی که ۱۰ سال قبل با ۴۰ سال سن وارد آموزش و پرورش شده است، الان ۵۰ سال سن دارد. ما در طبقه بندی مشاغل معلمان، تبصره‌ای داریم که می‌گوید اگر فرد به ۲۰ سال سابقه تجربی یا سن ۵۰ سال برسد، می‌تواند از ۴ ساعت تقلیل خدمت برخوردار شود. این ۵۰ سال سن در اینجا پاشنه آشیل است چرا که تصور کنید دانشجویی از دانشگاه تربیت معلم وارد آموزش و پرورش شده و ۲۰ سال تجربه کسب کرده است و اکنون شامل تقلیل ۴ ساعته در خدمت هفتگی خود می‌شود. ولی همزمان فردی که با ماده ۲۸ و با ۴۰ سال سن وارد آموزش و پرورش شده است نیز از آنجا که اکنون به ۵۰ سال رسیده است، می‌تواند از این تخفیف ۴ ساعته بهره‌مند شود، یعنی این فرد ۱۰ سال کار کرده است و در یازدهمین سال خدمتش تقلیل ۴ ساعته دریافت می‌کند. آیا این دو با هم قابل مقایسه هستند؟.

قانونگذار می توانست برای مشاغل آموزشی و تربیتی تمایز قائل شود اما نشد
جوادیار بیان کرد: قانون گذار می‌توانست در قانون مدیریت خدمات کشوری تمایزی برای مشاغل آموزشی و تربیتی قائل شود و بگوید برای مثال افراد با حداکثر ۳۰ سال از طریق آزمون وارد آموزش و پرورش شوند. این در حالی است که اکنون سن افراد برای استخدام بر اساس قانون مدیریت خدمات کشوری به صورت پله‌ای و بر اساس مدرک فرد که کارشناسی، ارشد یا دکتری باشد، تعیین می‌شود و شرایط سنی ماده ۲۸ نیز تحت لوای این قانون قرار دارد به طوری که در حال حاضر دارندگان مدرک دکتری از طریق ماده ۲۸ و شرکت در آزمون با حداکثر سن ۴۵ سال نیز می‌توانند وارد آموزش و پرورش شوند.

ماندگاری نیروهای جوان در آموزش و پرورش بیشتر است
وی همچنین متذکر شد: ماندگاری افراد با سن بالا در نظام آموزش و پرورش بسیار پایین تر از آنهایی است که در سنین جوانی جذب آموزش و پرورش می‌شوند. همین حالت در بین دارندگان مدارک بالای تحصیلی نیز صادق است. از سوی دیگر بحث تبعیت و فرمان‌برداری از ساختار و سازمان امری علمی است. احساس تعلق به سازمان، تبعیت و انگیزه و تلاش برای اصلاح ساختار از سوی افراد با سنین پایین و جوان‌تر بیشتر است. این ها مسائلی است که ما در عمل شاهد آنها هستیم.

آموزش و پرورش مجبور به تمکین شد؟
مدیر کمیسیون مدیریت آموزشی شورای عالی آموزش و پرورش در پاسخ به این که مبنی بر اینکه آیا این تمکین وزارت آموزش و پرورش از رای دیوان عدالت اداری از روی رضایت بود یا مجبور به این کار شد؟، گفت: من هم این خبر را در اخبار خواندم و در خصوص نگاه اجرایی و سازمانی اطلاعات دقیقی ندارم. اما به طور کلی نگاه و رویکرد دستگاه تعلیم و تربیت و شورای عالی آموزش و پرورش توجه به سن جوان تر در مشاغل آموزشی و تربیتی است. حال اینکه مبنای سن جوان ۲۲ یا ۲۴ سالگی باشد خیلی تفاوتی نمی‌کند. آنچه مهم است آن است که انتخاب این سن‌ها حتما ادله و مبنا داشته است.

چرا آموزش و پرورش مجبور به تمکین شد؟
جوادیار در پاسخ به اینکه آیا آموزش و پرورش نمی‌توانست دلایلی که شما مطرح کردید را ارائه کرده و نظر دیوان عدالت اداری را تغییر دهد؟، چرا نهایتا مجبور به تمکین شد؟، بیان کرد: این توضیحاتی که دادم بخشی از لایحه دفاعیه همکاران اداره کل حقوقی وزارت آموزش و پرورش خطاب به دیوان عدالت اداری بود اما قضات نظر خود را داشتند و رای به این شکل صادر شد. نهایتا باید گفت دیوان عدالت اداری مرجع قانونی و تصمیم گیر است اما چه خوب می شد اگر نگاه تلفیقی به این امر داشتند و این موضوع را به یک هیات کارشناسی ارجاع می دادند تا به این شکل به موضوع نگاه نشود.

این متخصص حوزه آموزش ادامه داد: رای هیات عمومی دیوان عدالت به مثابه قانون است و تسری عام دارد. با این حال تعیین سن معلمینی که وارد دستگاه تعلیم و تربیت می شوند صرفا با استناد به شکایت یک فرد شاکی، بغرنج است.

امیدمان به تدوین «سند جامع سرمایه انسانی آموزش و پرورش» است
وی با بیان اینکه وقتی رای دیوان عدالت اداری صادر شده است درواقع حرف های ما «زیره به کرمان بردن» است، در عین حال توضیح داد: امید ما به برنامه هفتم توسعه است. در آنجا در ماده ۸۸ درباره تدوین «سند جامع سرمایه انسانی آموزش و پرورش» صحبت شده است و ذیل آن می‌توان سن ورود به دانشگاه‌های وابسته به وزارت آموزش و پرورش و حتی سن ورود به آموزش و پرورش از طریق آزمون ماده ۲۸ را نیز تعیین تکلیف کرد. در صورت تصویب لایحه برنامه هفتم توسعه، مجلس می‌تواند وجه تمایزی برای مشاغل آموزشی و پرورشی وزارت آموزش و پرورش و چه بسا سایر مشاغل موجود در این وزارتخانه در قانون مدیریت خدمات کشوری در نظر بگیرد.

جوادیار افزود: شرایط مربوط به سن، شایستگی و تخفیفات تدریس برای معلمین باید به هم دوخته شده و تحت عنوان «نظام جامع مدیریت منابع انسانی آموزش و پرورش» ارائه شوند. اگر این نظام تدوین شود تمام این چالش ها و دیدگاه ها در تضارب آرایی به عنوان یک قانون قرار می‌گیرد. از آنجا که مرجع تصویب هم مجلس است، مجلس می‌تواند پس از تایید لایحه برنامه هفتم در شورای نگهبان، ایرادات قانون متعهدین خدمت نظام آموزش و پرورش و ایرادات فرآیند جذب از طریق ماده ۲۸ را نیز برطرف کند.

اگر ۴۰ ساله‌ها وارد آموزش و پرورش شوند در آینده شاهد معلمان پیر و بی‌حوصله هستیم
مدیر کمیسیون مدیریت آموزشی شورای عالی آموزش و پرورش تاکید کرد: اگر ۴۰ ساله‌ها وارد آموزش و پرورش شوند در آینده نه چندان دور ما با یک جمعیت معلمان  پیر و بی‌حوصله مواجه خواهیم بود. بحث بر سر این است که افراد در چه سنی جذب دستگاه شده و با سنوات خدمتی و تجربی نداشته شروع به کار کنند. انصاف نیست که دستگاه تعلیم و تربیت ما که قرار است نسل آینده را به خوبی و با کیفیت پرورش دهد را به دست فردی بسپاریم که در خوشبینانه‌ترین حالت و طبق سن امید به زندگی امروز کشور، حداقل نصف سن خود را گذرانده است.

باید به عدد معقولی برای سن ورود به دانشگاه فرهنگیان و جذب در آموزش و پرورش از طریق ماده ۲۸ برسیم

 وی تاکید کرد: ما هم به ۲۲ یا ۲۴ سال سن برای ورود به دانشگاه فرهنگیان و هم به ۴۰ سال سن برای ورود به آموزش و پرورش از طریق آزمون ماده ۲۸ نقد داریم. کسی نمی‌گوید حتما سن ۲۲ یا ۲۴ سال برای ورود به دانشگاه فرهنگیان خوب است اما باید نقطه پایانی برای این موضوع دیده و یک سنی برای ورود به دانشگاه تعیین شود. بنابراین نه آن سن ۴۰ سال برای ورود به آموزش و پرورش و نه ۲۲ سال، حتمی و قطعی است. باید به عدد معقول برای این ها برسیم.

مدیر کمیسیون مدیریت آموزشی شورای عالی آموزش و پرورش در پاسخ به اینکه از نظر شما چه سنی برای ورود به دانشگاه فرهنگیان و نیز ورود به آموزش و پرورش از طریق ماده ۲۸ مناسب است؟، بیان کرد: به عنوان یک کارشناس تعلیم و تربیت پاسخ می دهم که با توجه به جمیع جهات بین ۲۲ تا ۲۴ سال سن برای ورود به مشاغل تعلیم و تربیت از طریق دانشگاه فرهنگیان مناسب است. برای جذب از طریق ماده ۲۸ در راستای اشتغال در مشاغل آموزشی و پروشی هم باید به یک سن متعادل رسید. کما اینکه مشاغل دیگر آموزش و پرورش به جز آموزشی و تربیتی می‌توانند از قانون مدیریت خدمات کشوری پیروی کنند اما برای مشاغل آموزشی و پرورشی باید سنی را در نظر بگیریم که فرد پس از استخدام و با در نظر گرفتن  ۳۰ سال خدمت برای دستگاه تعلیم و تربیت مفید واقع شود.

نقش «گواهینامه صلاحیت معلمی» در تشخیص معلم حرفه‌ای
جوادیار همچنین از نقش «گواهینامه صلاحیت معلمی» در تشخیص معلم حرفه‌ای که توان همکاری با آموزش و پرورش در هر سنی را دارد نیز یاد کرد و گفت: از سوی دیگر به نظر من بهترین ساز و کار برای این امر، ارائه گواهی صلاحیت حرفه‌ای معلمی به معلمان است. ارائه گواهی صلاحیت حرفه‌ای به معلمان در تبصره پنج مصوبه ۸۳۳ شوای عالی انقلاب فرهنگی مصوب شد. چارچوب و مدل و مولفه‌های گواهینامه صلاحیت معلمی در شورای عالی آموزش و پرورش تدوین شد اما نیاز به تصویب در هیات وزیران داشت. یک بار به هیات وزیران ارجاع داده شد که کمیسیون مربوط، ایراداتی گرفتند، مجددا اصلاح و فرستاده شد اما در کش و قوس بحث‌های موضوع رتبه بندی معلمان، گیر کرد. در حال حاضر معطل تصویب در هیات وزیران و بلاتکلیف است چراکه در جریانات اداری مانده است.

وی افزود: ما اصرار داشتیم این گواهینامه با رتبه بندی معلمان تلفیق شده و به هم گره بخورند و از امور تکراری پیشگیری شود اما کارشناسانی در بخش حقوقی اعلام کردند از آنجا که رتبه بندی مخصوص معلمان استخدامی وزارت آموزش و پرورش است اما ارائه گواهینامه صلاحیت معلمی مشمول تمام معلمان مدارس دولتی و غیردولتی می‌شود، نمی‌توان این دو را به هم گره زد. این در حالی است که می‌توانستند این تناقض را در قالب یک تبصره حل کنند؛ اما فعلا کنار گذاشته شده است. اگر ارائه گواهینامه صلاحیت معلمی به معلمان تصویب شود، معلم بازنشسته هم می‌تواند با داشتن این گواهینامه ادامه کار دهد و از طرفی نیروی کار غیردولتی هم رها شده نخواهد بود و شایستگی‌های لازم را پیدا می‌کند.