نشست "سیر تکوین علوم اجتماعی در ایران" برگزار شد

نشست "سیر تکوین علوم اجتماعی در ایران" روز دوشنبه ۲۳ بهمن در سالن خیام خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی خانه اندیشمندان علوم انسانی، نشست "سیر تکوین علوم اجتماعی در ایران" به همت گروه علوم اجتماعی خانه اندیشمندان علوم انسانی، روز دوشنبه ۲۳ بهمن ۱۴۰۲ با حضور مصطفی ازکیا استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران، در سالن خیام خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. غلامرضا غفاری دبیری این نشست را برعهده داشت. خلاصه ای از گزارش این نشست در ادامه می آید.

مصطفی ازکیا استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران، ابراز داشت: قصد دارم در مورد سیر تکوینی جامعه شناسی روستایی و توسعه روستایی صحبت کنم. شش برنامه ای که بعد از انقلاب مصوب شده است، تا برنامه سوم می توان اقدامات عملی در آن دید و بعد از آن، این اقدامات کمرنگ شده است. موسسه مطالعات تحقیقات اجتماعی هم قبل از انقلاب و هم بعد از آن خدمات شایانی را ارائه داده است.

وی افزود: مهد جامعه شناسی روستایی، آمریکا است. اولین دست نوشته ها در این باب، مربوط به آمریکاییان است. دولت ایالات متحده در ایجاد دپارتمان های تخصصی کمک کرد. مطالعات روستایی پس از جنگ جهانی دوم هم ادامه پیدا کرد. در دهه ۶۰ مطالعات روستایی از آمریکا به اروپا و سپس به سایر کشورها هم اشاعه پیدا کرد و این زمینه ای شد که انجمن جامعه شناسی روستایی به وجود آمد. بعد از آن مطالعات نوسازی و تئوری نوسازی پیش آمد و سپس به تئوری وابستگی رسیدیم. دهه ۸۰ مصادف است با مطالعات محیط زیست روستایی و توجه به بهره برداری های خرد و امثالهم. در دهه ۹۰ بحث کیفیت زندگی و توسعه پایدار مطرح شد و بعد از آن به بحث جهانی شدن و تاثیرات آن بر فرهنگ روستایی رسیدیم.

او ادامه داد: در مورد ایران، می خواهیم مروری بر بحث اصلاحات ارضی داشته باشیم. حسن ارسنجانی(وزیر کشاورزی وقت) تمایلاتی سوسیالیستی داشت و دوست علی امینی بود. امینی ادعا می کرد که اصلاحات ارضی کار من است و ارسنجانی هم از عوامل من. چهار عنصر در اجرای اصلاحات ارضی سهم داشتند که عبارتند از علی امینی، حسن ارسنجانی، شاه و آمریکایی ها. هنگامی که امینی مجلس را منحل کرد، آمریکایی ها تقاضای جلسه ای با ارسنجانی را داشتند. ارسنجانی تمام مستشاران آمریکایی حاضر در وزارت خانه را بیرون کرده بود.

ازکیا اضافه کرد: اصلاحات ارضی در سه مرحله انجام گرفت. مرحله اول تا سال ۱۳۴۳ به طول انجامید. مراغه اولین جایی بود که این اصلاحات در آن جا صورت گرفت چون نظام ارباب رعیتی در آن منطقه حاکم بود. سال ۵۳ اصلاحات ارضی تمام می شود. سه نفر در این زمینه مطالعات خوبی انجام دادند. مورد اول، احمد اشرف است که در مورد نتایج اصلاحات ارضی بحث می کند. او بسیار از اصلاحات ارضی تعریف می کند، البته اینکه او از پیروان فرح پهلوی بوده است در این تعریف و تمجیدها بی تاثیر نبوده است. مورد دوم، خانم لمبتون است که در باب روستاهای ایران کار کرده است و به مناطق مختلف ایران سفر کرده و با دیدگاه نوسازی روستاهای ما را دیده است. اریک هوگلند، مورد سوم است که تز دکترایش در مورد اصلاحات ارضی در ایران است. او کتاب "زمین و انقلاب" را نوشته است.