بازخوانی زندگی و سوابق رئیس شهید سازمان اطلاعات سپاه؛ سردار محمد کاظمی که بود!؟

در بین فرماندهان ارشد سپاه و چهره‌های شاخص که به‌دنبال حمله اسرائیل به ایران در خرداد ۱۴۰۴ به شهادت رسیدند، یکی از ویژه‌ترین افراد، سردار محمد کاظمی است که در روزهای ابتدایی جنگ، ترور شد.

هم میهن- فرهاد فخرآبادی: در بین فرماندهان ارشد سپاه و چهره‌های شاخص که به‌دنبال حمله اسرائیل به ایران در خرداد ۱۴۰۴ به شهادت رسیدند، یکی از ویژه‌ترین افراد، سردار محمد کاظمی است بازخوانی زندگی و سوابق محمد کاظمی رئیس شهید سازمان اطلاعات سپاه که در روزهای ابتدایی جنگ، ترور شد.

در بین فرماندهان ارشد سپاه و چهره‌های شاخص که به‌دنبال حمله اسرائیل به ایران در خرداد 1404 به شهادت رسیدند، یکی از ویژه‌ترین افراد، سردار محمد کاظمی است که در روزهای ابتدایی جنگ، ترور شد. او را از این جهت می‌توان یکی از ویژه‌ترین فرماندهان نظامی به شهادت‌رسیده توسط اسرائیل خطاب کرد که کمترین حجم اخبار و اطلاعات درباره‌ سال‌های زندگی و فعالیتش وجود دارد؛ به گونه‌ای که از دل ساعت‌ها جست‌وجو در منابع مختلف، به کمترین حجم اطلاعات درباره محمد کاظمی می‌توان دست یافت؛ روندی که نشان از این دارد که سردار محمد کاظمی، به تمام معنا فردی اطلاعاتی – امنیتی بوده که تمام سال‌های فعالیت خود از پایین‌ترین رده‌های اطلاعاتی در دهه 60 و سال‌های جنگ ایران و عراق تا ریاست بر سازمان اطلاعات سپاه را تقریباً در سکوت کامل خبری و رسانه‌ای پشت سر گذاشته است.

نکته جالب توجه درباره محمد کاظمی این است که در تمام سال‌هایی که او سمت‌های بالایی را هم در ساختار اطلاعاتی سپاه در اختیار داشته است، حتی یک مورد را هم نمی‌توان پیدا کرد که کاظمی در مکانی سخنرانی کرده باشد. به عبارتی می‌توان اینگونه گفت که رئیس پیشین سازمان اطلاعات سپاه، تمام وقت خود را از آغاز فعالیت در سپاه تا زمان شهادت، به کار اطلاعاتی و امنیتی اختصاص داده بود.

از تولد تا ریاست

درباره سال‌های پیش از انقلاب محمد کاظمی، تنها چیزی که می‌دانیم این است که او در سال 1340 و در روستای افین یکی از روستاهای شهرستان زیرکوه (شهری مرزی در خراسان جنوبی) به‌دنیا آمده و برادر بزرگتر علیرضا کاظمی (وزیر فعلی آموزش و پرورش ایران) است. اما درباره اینکه، در سال‌های قبل از انقلاب و زمان اوج‌گیری مبارزات انقلابی مردم، فعالیت سیاسی و مبارزاتی داشته یا نداشته است، هیچ نوع سند و یا گفتاری تا این لحظه وجود ندارد که در این ارتباط به نکته‌ای اشاره‌ای حتی به صورت کوتاه کرده باشد و نشان از این دهد که محمد کاظمی در سال‌های نوجوانی، مشغول فعالیت علیه رژیم پهلوی بوده است اما مسیری که او پس از انقلاب طی کرد، نشان می‌دهد که می‌توان نامش را در آن سال‌ها در لیست افرادی قرار داد که مخالف نوع کشورداری پهلوی بوده‌اند.

پس از انقلاب و با حمله عراق به ایران و آغاز دوره جنگ، به سپاه ملحق می‌شود اما در سال‌های جنگ هم هیچ رد و نشانه‌ای از حضور میدانی محمد کاظمی در جبهه‌ها و یا عملیات‌ها وجود ندارد. به عبارتی به نظر می‌رسد که حضور و فعالیت‌های او در 8 سال جنگ ایران و عراق هم پیرامون اداره اطلاعات سپاه رقم خورده و در این سال‌ها، فعالیت‌هایی اطلاعاتی – امنیتی انجام می‌داده است.

این روند ادامه داشته تا اینکه در ابتدای دهه 80، اولین سمت بالای خود در ساختار اطلاعاتی و امنیتی سپاه را قبول می‌کند و جانشین غلامحسین رضوانی در جایگاه ریاست سازمان حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران می‌شود؛ سازمانی که حیطه فعالیت آن به داخل مجموعه سپاه و مباحث اطلاعاتی – امنیتی داخلی این نهاد محدود می‌شد. او بیش از 20 سال در این سمت حضور داشت؛ سالهایی که در سکوت کامل خبری و رسانه‌ای پشت سر گذاشته شد تا اینکه در سال 1401 برای حضور در جایگاه بالاتری فراخوانده می‌شود.

از سکوت خبری و رسانه‌ای او طی بیش از دو دهه فعالیت در سازمان حفاظت اطلاعات سپاه، همین کافی است که طی این 20 سالی که او در این جایگاه حضور داشت، نهایتاً دو تصویر از محمد کاظمی منتشر شده بود؛ که این تصاویر هم در خلال یک سخنرانی گرفته شد که او در ردیف‌های میانی و در بین جمعیت نشسته است. به عبارتی، محمد کاظمی فردی بود که تا آن مقطع از نظر چهره، حتی برای اهالی رسانه هم تقریباً ناشناس بود و طبیعتاً، افکار عمومی هم کمترین میزان شنیدار درباره اسم او را داشت.

اما نام محمد کاظمی، زمانی برای اولین بار به صورت گسترده به گوش افکار عمومی رسید که در دوم تیرماه 1401 جانشین حسین طائب شد و با دریافت حکمی از سوی حسین سلامی، فرمانده کل سپاه به عنوان رئیس جدید سازمان اطلاعات سپاه منصوب شد. در روزی که خبر انتصاب او منتشر شد، سخنگوی سپاه محمد کاظمی را در یک جمله اینگونه تعریف می‌کند: «رئیس جدید سازمان اطلاعات سپاه سال‌ها عهده‌دار مسئولیت ریاست سازمان حفاظت اطلاعات سپاه بود و تجارب فراوانی در امور حفاظتی، امنیتی و اطلاعاتی دارد.»؛ جمله‌ای که تنها به همان موضوعی اشاره دارد که گفته شد. او در تمام سال‌ها، کاملاً در سکوت، فعالیت خود را انجام داده است.

سال‌های ریاست بر اطلاعات سپاه

سه ماه پس از اینکه حکم انتصاب محمد کاظمی به‌عنوان رئیس سازمان اطلاعات سپاه منتشر می‌شود، ایران به‌دنبال فوت مهسا امینی، درگیر وسیع‌ترین و گسترده‌ترین روند اعتراضات سراسری پس از انقلاب 57 می‌شود تا بدین ترتیب او در مقام ریاست سازمان اطلاعات سپاه، در همان ابتدای راه، بزرگترین چالش ممکن را پیش رو داشته باشد و به مدیریت آن روزها بپردازد.

در همان روزها، دو خبر پیرامون محمد کاظمی منتشر شد؛ خبری که حکایت از تحریم شدن او داشت. خبر اول مربوط به اوایل آبان 1401 است که وزارت خزانه‌داری و وزارت امور خارجه آمریکا نام محمد کاظمی را در لیست تحریم‌هایشان قرار می‌دهند. اواخر پاییز همان سال هم توسط نیوزیلند تحریم می‌شود. چند ماه بعد، هفتم اردیبهشت 1402 سومین بار نامش در لیست تحریم‌ها قرار می‌گیرد و این‌بار توسط دولت جو بایدن تحریم می‌شود.

چند ماه بعد از وقایع پاییز 1401، اولین و تنها مصاحبه تفصیلی تمام دوران فعالیت و زندگی‌اش را انجام می‌دهد؛ مصاحبه‌ای که البته بیش از اینکه مصاحبه باشد، گزارشی از وقایع 1401 بود و در خرداد 1402 با سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای انجام شده بود. در این مصاحبه، او گزارش کاملی از ماجرای پیش، حین و پس از اعتراضات سراسری می‌دهد که در بخشی از آن، به دوره‌ای اشاره می‌کند که خودش ریاست سازمان اطلاعات سپاه را برعهده داشته است؛ جایی که محمد کاظمی می‌گوید: «بررسی‌های اطلاعاتی در سازمان اطلاعات سپاه بیانگر نقش‌آفرینی و مشارکت سرویس‌های اطلاعاتی نزدیک به بیست کشور در اغتشاشات ۱۴۰۱ می‌باشد که بعضاً در برخی از این کشورها چند سرویس اطلاعاتی‌شان مداخله داشته‌اند.

قابل اشاره است که طی سال‌های اخیر تلاشی برای ایجاد ائتلاف و تقسیم کار میان گروه‌های معارض جمهوری اسلامی ایران و سرویس‌های اطلاعاتی کشورهای متخاصم در جریان بوده است که در وقایع اخیر خود را به منصه ظهور رسانده است. البته مداخله سرویس‌های اطلاعاتی و سفارتخانه‌های این کشورها به صورت مستقیم و غیرمستقیم یا با همکاری عوامل نیابتی در عرصه‌های مختلف سیاسی، امنیتی، دیپلماتیک، حقوقی و سایبری بوده است.»

بعد از انجام این مصاحبه، محمد کاظمی باز هم وارد سکوت خبری می‌شود و به فعالیت‌های سازمانی‌اش ادامه می‌دهد تا 19 خرداد سال جاری، پس از اینکه خبر به‌دست آوردن اسنادی از اسرائیل توسط وزارت اطلاعات منتشر می‌شود، سپاه‌نیوز چند جمله‌ای را به نقل از او منتشر می‌کند. به عبارت دیگر، او پس از مصاحبه‌ای که با سایت رهبری داشته، دومین اظهارنظر رسانه‌ای خود را در تمجید از وزارت اطلاعات ایران و اقدامات اطلاعاتی صورت‌گرفته درباره اسرائیل انجام می‌دهد؛ جایی که می‌گوید: «این عملیات ظریف اطلاعاتی، توانمندی دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران را در پاسداری از دستاوردهای انقلاب اسلامی، وارد ساختن ضربه به دشمنان قسم‌خورده ایران و تأمین امنیت مردم عزیزمان به منصه ظهور رساند و سند دیگری بر ضعف و زبونی نخست‌وزیر جنایتکار رژیم سفاک صهیونیستی شد. بی‌شک خبرگان اطلاعاتی دنیا معترفند که نفوذ در ساختارهای اطلاعاتی رژیم غاصب در جغرافیای بسیار محدود، سراسر امنیتی و مجهز به تجهیزات گوناگون حفاظتی آن با سردمدارانی که بودجه‌های نامحدود هزینه می‌کنند تا امنیت‌شان را غیرقابل خدشه نشان دهند؛ قطعاً یک شاهکار اطلاعاتی است.»

این اظهارنظر، دومین و آخرین اظهارنظری است که از او در تمام سال‌های فعالیت در بدنه سپاه دیده می‌شود و در نهایت 25 خرداد 1403، همراه با حسن محقق جانشین خود و محسن باقری (یکی از فرماندهان ارشد اطلاعات و عملیات سپاه) ترور می‌شود.

خبرهای مرتبط