آزمون بزرگ امريكا

يكي از نظريه‌پردازان بزرگ توسعه كه به واسطه كوشش‌هاي ارجمند خود در زمينه تاريخ اقتصادي موفق به دريافت جايزه نوبل اقتصاد شده است در واكاوي تجربه 10 هزار ساله تاريخ بشر به يك مشاهده بسيار قابل اعتنا دست يافته است. او اين مشاهده را با عنوان‌هاي برگشت‌ناپذيري روند انباشت ذخيره، دانايي بشر و برگشت‌پذيري عملكرد اقتصادي كشورها صورت‌بندي مفهومي كرده است. منظور او از اين دو مفهوم آن است كه در بهترين حالت ارتقاي يادگيري و افزايش ذخيره دانايي و ميزان صلاحيت و توانايي مديريت توسعه ملي در بهره‌گيري از مجموعه دانايي‌هاي موجود در كشور و در مقياس كل جهان در بهترين حالت شرط لازم براي حركت به سمت توسعه را فراهم مي‌سازد. شرط كفايت عبارت است از اينكه در داخل كشور علم‌محوري، قانون‌محوري و برنامه‌محوري در دستور كار قرار گرفته، از همه ظرفيت‌هاي دانايي و نهادي كشور در جهت تقويت بنيه توليد ملي استفاده شود. در آن صورت به واسطه آنكه تصميم‌گيري در زمينه توليد در ذات تصميم‌گيري بلندمدت است بسيار اهميت دارد كه چه در پهنه داخل و چه در پهنه مناسبات بين‌المللي يك فضاي تنش‌زدايي شده و مبتني بر حسن تفاهم و همكاري وجود داشته باشد.

بدون ترديد در مقايسه ميان ضريب اهميت جهت‌گيري‌هاي نهادي و سياسي بر محور ارتقاي بنيه ملي، نقش كليدي و تعيين‌كننده‌يي دارد و تنها در صورت وجود چنين راهكار نهادي و عزم و اراده جدي نقد سياستگذاران از فضاي تنش‌زدايي شده در مناسبات بين‌المللي مي‌توان انتظار داشت كه آثار دورمدت توسعه‌يي ظاهر كند. بنابراين با وجود آنكه همه تلاش‌هاي صورت گرفته در جهت ايجاد حس تفاهم با نظام بين‌المللي به صورت بالقوه مثبت و در راستاي اهداف توسعه ملي ارزيابي مي‌شود و با وجود آنكه نفس جهت‌گيري‌هاي جديد صر‌ف‌نظر از ماهيت طرف مقابل ما و ميزان اراده‌يي كه براي برقراري تفاهم دارد حتي تلاش‌هاي محدود صورت گرفته تاكنون آثار رواني خود را به شكل نسبتا قابل اعتنايي در عرصه اقتصاد ايران به نمايش گذاشته است اما بايد توجه داشته باشيم كه ميان آثار كوتاه‌مدت و آن چشم‌انداز قابل اعتماد فقط و فقط در صورتي كه در درون مرزهاي ملي جهت‌گيري‌هاي نظام و سياستگذاري اقتصادي در راستاي رفاه و بهبود معيشت مردم و ارتقاي بنيه توليدي سازماندهي شده باشد از آن فرصت‌‌ها مي‌توان به نحو شايسته و بايسته استفاده كرد. بايد با صراحت عنوان كرد كه اگر در سطح نظام سياستگذاري كشور اين بلوغ فكري مشاهده نشود كه پيگيري اهداف توسعه ملي و بهره‌جويي مثبت از فضاي مبتني بر حسن تفاهم بر عرصه نظام بين‌المللي فقط و فقط به شرطي قابل تصور است كه حداقل از تجربه هشت سال گذشته درس كافي بگيريم. به نظر مي‌رسد كه حتي اگر مديريت اقتصادي كشور فرصت واكاوي تجربه‌هاي تاريخي طولاني‌ مدت‌تر را نداشته باشد صرف توجه به آنچه طي هشت سال گذشته اتفاق افتاده و موجب شده كه در مقايسه با رياست جمهوري جناب آقاي خاتمي براي دستيابي به يك واحد رشد به طور متوسط 500 درصد دلارهاي نفتي بيشتري در دوران احمدي‌نژاد بايد خرج مي‌شد. و اين مساله كليدي بازمي‌گردد كه در دوره خاتمي اهتمام و اعتناي بيشتري به ثبات‌بخشي به فضاي اقتصاد و جلب اعتماد بخش‌هاي مولد وجود داشت.

سخنان اخير رياست محترم بانك مركزي صرف‌نظر از جنبه شخصي و ديدگاهي فردي خاص، اگر قرار باشد به عنوان نمادي از جهت‌گيري‌ها و ترجيحات مديريت اقتصادي كشور به حساب آيد سخت نگران‌كننده و اضطراب‌انگيز است. همگان مي‌دانند كه در شرايط كنوني كشور منافع توليدكنندگان و منافع معيشتي عامه مردم با يكديگر همراستا هستند. بنابراين از آنجا كه روند نزولي نرخ ارز و خارج ساختن سهم اضطراب‌هاي ناشي از عدم اطمينان‌هاي ايجاد شده توسط دولت پيشين كاملا هم‌راستايي با منافع توليدكنندگان و عامه مردم دارد، ابراز نگراني از چنين شرايطي علامت‌دهي خوبي براي بخش‌هاي مولد به حساب نمي‌آيد.

خوشبختانه سخنگوي محترم دولت اذعان كرده‌اند كه بايد سخنان رييس بانك مركزي را به عنوان اهتمام مديريت اقتصادي كشور براي ثبات‌بخشي به فضاي كلان اقتصاد ملي تفسير و ارزيابي كرد. بايد اين ادعاي سخنگوي محترم دولت را حمل به صحت كرد و اميدوار بود كه به ويژه هنگامي كه دولت درصدد تهيه لايحه بودجه سال 93 برمي‌آيد اين سخن سخنگوي محترم دولت را وجهه همت قرار دهد و فراموش نكند كه هر گونه تلاش براي درخواست‌هاي جديد در قيمت‌هاي كليدي خواه قيمت حامل‌هاي انرژي باشد و خواه قيمت ارز، موجب نگراني توليدكنندگان و ريسك‌گريزي فزاينده ايشان و رونق بيشتر براي سوداگران و رباخواران و دلالان خواهد شد.

بايد اميدوار بود كه سخنگوي محترم دولت به ويژه از مسووليتي كه در سازمان برنامه سابق دارد صدق گفتار خود را در جهت‌گيري‌هاي اتخاذ شده براي لايحه بودجه سال 93 نشان دهند، راه نجات كشور بي‌ثبات‌سازي اقتصاد كلان نيست بلكه ثبات‌بخشي و پرهيز از دستكاري قيمت‌هاي كليدي است كه ناشي از سرخوشي‌ها و كوته‌نگري‌هاي ناشي از جهش قيمت نفت در دوره هشت ساله احمدي‌نژاد بوده است. بايد اميدوار بود كه اهتمام دولت جديد و صدق گفتار و رفتار ايشان در ثبات‌بخشي به فضاي كلان اقتصاد ملي فرصت، بايسته‌يي فراهم كند تا از تلاش‌هاي ديپلماتيك دولت جديد استفاده كند.

(منبع:اعتماد)