کد خبر: ۲۴۲۹۸
تاریخ انتشار: ۱۷ اسفند ۱۳۹۳ - ۱۴:۰۰
پژوهش در عرصه ی علوم سیاسی و روابط بین الملل با نارسایی هایی دست به گریبان است که برخی مدرسان و پژوهشگران این رشته ها را به چاره جویی و رفع مشکلات پیش روی پژوهش واداشته است.
پژوهش در عرصه ی علوم سیاسی و روابط بین الملل با نارسایی هایی دست به گریبان است که برخی مدرسان و پژوهشگران این رشته ها را به چاره جویی و رفع مشکلات پیش روی پژوهش واداشته است.

از جمله مسایلی که امروز به یکی از دغدغه های جامعه ی علمی و دانشگاهی کشور تبدیل شده، آسیب ها و مانع های پرشمار در مسیر پژوهش است. در شرایط کنونی که کمی گرایی در ساختار آموزشی آسیب بسیاری به جامعه ی علمی کشور طی سال های گذشته وارد آورده و مدرک گرایی در قامت معضلی بزرگ خودنمایی می کند، چالش های حوزه ی پژوهش نیز از اهمیت ویژه یی برخوردار است.

چالش های پیش روی پژوهش، بیشتر حوزه های علم و فناوری و رشته های دانشگاهی کشور را زیر تاثیر خود قرار داده است. از رشته هایی که در سال های اخیر به شدت از ضعف پژوهش آسیب دیده می توان به علوم سیاسی و روابط بین الملل اشاره کرد که یکی از راکدترین دوران علمی خود را سپری می کند.

اهمیت این رشته ها در مدیریت رویکردهای داخلی و خارجی کشور موجب شده ارایه ی راهکار برای عبور از وضعیت نامطلوب این رشته ها اهمیتی فراوان یابد. در این پیوند، چهار تن از استادان مطرح علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه های تهران به همت «انجمن علوم سیاسی ایران» روز چهارشنبه (سیزدهم اسفندماه) در نشستی به بررسی مشکلات پیش روی پژوهش در علوم سیاسی و روابط بین الملل و راه حل های عبور از این مشکلات پرداختند.

«حمیرا مشیرزاده» عضو هیات علمی دانشگاه تهران، «مجتبی مقصودی» عضو هیات علمی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز به همراه «حمید رضا رحمانی زاده دهکردی» و «شجاع احمدوند» اعضای هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی چهار استادی بودند که در نشست انجمن علوم سیاسی ایران به بحث و گفت و گو در مورد چالش های عرصه ی پژوهش علوم سیاسی و رواط بین الملل پرداختند. 



*** مشیرزاده: شایسته سالاری در ساختار آموزشی و تربیت اخلاقی و علمی استاد و دانشجو؛ بایسته هایی برای برون رفت از وضعیت موجود

در این نشست، مشیرزاده ابتدا به اهداف پژوهش در علوم سیاسی و روابط بین الملل اشاره کرد و گفت: وقتی درباره ی پژوهش در روابط بین الملل صبحت می شود 2 مساله ی کلی مورد توجه قرار می گیرد؛ یکی مساله ی تولید علم و دیگری کمک به فهم بهتر جهان در جهت سیاست گذاری، برنامه ریزی و تصمیم گیری بهتر. به گفته ی وی، یک پژوهش نمی تواند بدون اهدافی ویژه به پیش رود. تایید داده های گوناگون، تاکید بر نتایج پژوهش های پیشین، حل مسایل موجود، وارسی یا تایید گزاره های نظری (پژوهش های نظری پایه) و شکل دادن به یک نظریه ی جدید از جمله این اهداف به شمار می رود. 

مشیرزاده در تعریف پژوهش اظهار کرد: هرنوع بررسی و جستجوی نظام یافته را می توان پژوهش نامید. پژوهش باید سوال خاصی داشته باشد، به نتایج جدیدی دست یابد، دارای فرضیه باشد، تفاسیر جدید از داده ها ارایه دهد، سوال های جدیدی برای پژوهش های بعدی مطرح کند یا اینکه یک کار خلاقانه برای افزایش دانش بشری باشد. 

وی پس از ارایه ی تعریف از پژوهش و برشمردن اهداف آن به آسیب شناسی پژوهش در علوم سیاسی و روابط بین الملل و راهکارهای رفع این آسیب ها پرداخت.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران تاکید کرد: پژوهش در علوم سیاسی و روابط بین الملل از چند آسیب عمده رنج می برد که عبارت است از ضعف در تدریس روش شناسی، ضعف در عملکرد دانشجویان و محققان این رشته و کاستی در ارزیابی و داوری کارهای پژوهشی.

به باور مشیرزاده، کاستی های یاد شده خود به دلیل هایی زیربنایی بازمی گردد که نبود پشتیبانی های نهادی و مالی، نبود قواعد مشخص در عرصه ی پژوهش، ضعف در فرهنگ عمومی و رعایت نشدن اخلاق علمی در زمره ی این علت ها قرار دارد.

مدرس روابط بین الملل دانشگاه تهران راهکارهای برون رفت از وضعیت موجود را چنین برشمرد: فرستادن برخی از استادان نخبه ی جوان و مستعد به خارج از کشور با هدف آموزش روش تدریس، استفاده از دانشجویان دوره ی کارشناسی ارشد و دکتری به عنوان همیار استاد در اداره ی کلاس های دوره های آموزشی پایینتر برای کمک به استاد، جلوگیری از کمی گرایی در جذب دانشجو به ویژه در دوره های تحصیلات تکمیلی، تغییر شیوه و آزمون ورودی دوره ی دکتری از حالت کنونی، شایسته سالاری در استخدام اعضای هیات علمی دانشگاه ها، نبود فشار برای شتاب بخشی به فرایند فارغ التحصیلی دانشجویان تحصیلات تکمیلی، تربیت اخلاقی دانشجو و استاد در سطح جامعه ی علمی و تغییر آیین نامه های ترفیع هیات های علمی و حرکت از کمی گرایی به کیفی گرایی در این زمینه.



*** مقصودی: پژوهش از آسیب های درونی و بیرونی رنج می برد

از نگاه مقصودی، پژوهش در رشته های علوم سیاسی و روابط بین الملل را می توان در 2 دسته ی کلی پایان نامه های دانشجویی و نیز تالیف کتاب، انجام طرح های های مطالعاتی، مقاله های پژوهشی و بررسی و نقد کتاب تقسیم بندی کرد.

وی آسیب های پژوهش را نیز در 2 دسته ی کلی تقسیم بندی کرد و آن را ناظر بر آسیب های درونی و بیرونی دانست. به نظر این مدرس دانشگاه، آسیب های درونی در محتوای روشی و شکلی و آسیب های بیرونی در قالب های ساختاری و نهادی نمود می یابد. 

به گفته ی مقصودی، در آسیب ها درونی باید به پنج نکته توجه کرد. نکته ی نخست، گم شدن فلسفه ی پژوهش است؛ یعنی این که ما نمی دانیم در پژوهش به دنبال چه چیزی هستیم و چه پرسشی را قرار است پاسخگو باشیم. در واقع پژوهش برای رفع تکلیف و کسب نمره را می توان در زمره ی آسیب های درونی به شمار آورد. نکته دوم اینکه، انگیزه های متعالی، علمی و کاربردی در پژوهش در حاشیه قرار گرفته و بیشتر انگیزه ها معطوف به مسایلی چون تقویت کارنامه ی پژوهشی برای ارتقای شغلی شده است. نکته ی سوم، نبود نوآوری، ایده پردازی و تولید دانش در پژوهش ها است. حاکمیت شکل گرایی بر پژوهش ها و در حاشیه قرار گرفتن محتوا و افزون بر آن، انتظارهای فزاینده از پژوهش در ازای رویکرد تقلیل گرایانه، دیگر آسیب های درونی پژوهش به شمار می رود.

به بیان این مدرس دانشگاه، نظام آموزشی در ایران به حال خود رها شده است. در حال حاضر نزدیک به 30 هزار دانشجو در مقاطع تحصیلی مختلف در رشته ی علوم سیاسی تحصیل خود می کنند. این در حالی است که هیچ سرمایه گذاری در حوزه ی پایان نامه های این تعداد دانشجویان وجود ندارد و هیچ استفاده یی از آن نمی شود. به همین دلیل، دانشجو و استاد نیز انگیزه یی برای بهبود وضعیت پژوهش در حوزه ی علوم سیاسی و روابط بین الملل ندارند. به همین دلیل، پژوهش ها بیشتر توصیفی-تاریخی است و ما پژوهش های موضوعی و استقرایی اندکی داریم.

مقصودی در بررسی آسیب های بیرونی گفت: هیچ برنامه و تعریفی از سوی نهادها و دستگاه های مربوطه برای بهره برداری از پژوهش ها و پایان نامه های دانشجویان در رشته های علوم سیاسی و روابط بین الملل وجود ندارد. در عوض، ما شاهد وجود موسسه های تهیه ی مقاله و پایان نامه، کمی گرایی مفرط در جذب دانشجو و رویکرد نمایشی به پژوهش هستیم.

وی در پایان بر توجه بر 2 نکته در عرصه ی پژوهش تاکید کرد؛ نخست باید انتظارها را از دانشجوی روابط بین الملل اندکی کم کرد و اجازه داد وی به آرامی دست به قلم ببرد و شروع به نوشتن مقاله کند و دوم اینکه به وضعیت مطالعه توجه داشت زیرا تا زمانی که جامعه کتابخوان نباشد، پژوهش قابل توجهی نیز صورت نخواهد گرفت.



*** رحمانی زاده دهکردی: پژوهش خوب یا بر دانش موجود می افزاید یا دریچه یی نو رو به دانش می گشاید

رحمانی زاده دهکردی سومین چهره ی علمی بود که در نشست بررسی مشکلات پیش روی پژوهش در علوم سیاسی و روابط بین الملل به ارایه ی دیدگاه های خود پرداخت.

وی ابتدا گذری کوتاه بر ویژگی های یک پژوهش خوب داشت و سپس به آسیب شناسی پژوهش در علوم سیاسی و روابط بین الملل پرداخت. به نظر این مدرس دانشگاه، پژوهش خوب یا باید بر دانش موجود بیفزاید یا دریچه یی رو به دانش باز کند که قبلا دیده نشده است حال آنکه این مساله در پژوهش های کنونی در علوم سیاسی و روابط بین الملل در ایران رعایت نمی شود. 

رحمانی زاده دهکردی آسیب های پژوهش در این رشته ها را به صورت محتوایی و شکلی در چند دسته تقسیم بندی کرد. وی اظهار کرد: نخستین آسیبِ پژوهش، ارایه نکردن «تز» به معنای ادعایی است که پشتوانه ی تجربی قوی و استدلال نظری تایید کننده داشته باشد. یکی از ویژگی های تز، انقلابی بودن آن است. بنابراین، ادعایی که اهمیت چندانی ندارد و حرف حساب نیست تز به حساب نمی آید. دومین آسیب، مغلطه یی به نام «استدلال بر پایه ی انسان» است. در این استدلال، گفته و نوشته ی یک نویسنده یا نظریه پرداز بزرگ مبنایی تردیدناپذیر قرار می گیرد و راه بر هر گونه نظر و ایده در موقعیت های تازه بسته می شود. نکته ی سوم، مفهوم نبودن مقاله ها و نکته ی چهارم تراز و قیچی کردن مطالب بر پایه ی یک چارچوب نظری است. این بدین معنا است که ما سعی می کنیم پژوهش خود را بر پایه یک چارچوب نظری خاص شکل و قالب دهیم.

به گفته ی رحمانی زاده دهکردی، آسیب دیگر در عرصه ی پژوهش رعایت نکردن اخلاق حرفه یی است که در بهره کشی از دانشجو و کارمند در تولیدهای پژوهشی و استفاده از پست سیاسی در چاپ کردن مقاله خارج از نوبت و نیز معیارهای علمی فصلنامه یا نشریه ها نمود می یابد.



*** احمدوند: کالای پژوهشی علوم سیاسی و روابط بین الملل بی مشتری است

در ادامه ی نشست، احمدوند به بیان سخنانی در مورد پژوهش و آسیب های آن در رشته های علوم سیاسی و روابط بین الملل پرداخت. 

این مدرس دانشگاه اظهار کرد: اعتقاد بر این است که پژوهش یک امر چند وجهی است که یک طرف آن دولت، یک طرف نهادهای مدنی، و یک طرف دانشجو و استاد است. این در حالی است که در جوامع غربی به پژوهش های فردی خیلی توجه نمی شود و پژوهش به یک امر نهادی تبدیل شده است که به صورت جمعی انجام می گیرد. بر همین پایه، می توان گفت پژوهش سه رکن بنیادین دارد: ساختارهای پژوهشی (قوانین و مقررات تا نهادها و موسسات مربوطه)، سیاست ها و فرایندها.

احمدوند در ادامه با اشاره به فرآیندهای پژوهشی، از 6 چالش عمده نام برد که در کاستی های آموزش و مهارت های فنی و حرفه یی، سرمایه گذاری در حوزه ی پژوهش، فضای مساعد و امن برای پژوهش، وجود تقاضا و بازار مناسب برای پژوهش، فرهنگ مناسب و نیز نظام اداری سالم، کارآمد و تسهیل گر رخ نموده است.

به باور احمدوند، نظام آموزشی ما محقق پرور نیست و متون آموزشی و استادان ما پژوهش را ترویج نمی کنند. همچنین به هیچ وجه انگیزه یی در زمینه ی سرمایه گذاری در حوزه ی پژوهش وجود ندارد. البته کالایی که ما در روابط بین الملل تولید می کنیم برای سرمایه گذار جذابیت ندارد. نمونه ی ساده ی آن هزاران پایان نامه یی است که در این حوزه دفاع می شود اما از قابلیت کاربردی برخوردار نیست.

مدرس دانشگاه علامه طباطبایی در زمینه ی فضای مساعد و امن برای پژوهش گفت: در برخی مواقع همچون برگزاری انتخابات ها، بازار مناسبی برای انجام پژوهش های علوم سیاسی به وجود می آید اما به طور کلی فضای مناسبی برای این پژوهش ها و انتشار نتایج آن وجود ندارد. به عبارتی، به دلیل تجاری نبودن کالای پژوهشی ما، تقاضایی هم برای آن وجود ندارد. 

احمدوند افزود: در بحث فرهنگ پژوهش باید اشاره کرد که در بسیاری از نهادهای علمی کشور ما، پژوهش بیشتر شکل یک نوع تنبیه به خود گرفته است. اگر یک عضو هیات علمی نتواند ترفیع بگیرد مشمول وضعیت رکود علمی شناسایی و مستحق تنبیه می شود. یکی از این تنبیه ها، تبدیل وضعیت وی به هیات علمی پژوهشی است.

وی فساد اداری را نیز از مشکلاتی برشمرد که مانع از تسهیل فرایند پژوهش و کارآمدی آن خواهد شد.

*ایرنا
نظر شما
* کد کپچا:
captcha

به بهانه پخش سریال حشاشین / دیدگاه مورخان درباره شخصیت حسن صباح رهبر فرقه اسماعیلیان ایران

یارانه فروردین ماه چه تغییراتی دارد؟+زمان واریز

تایید بسته شدن پنجره استقلال برای ۳ فصل! / آبی پوشان از آسیا کنار گذاشته می شوند؟

اتفاقی که پایان حیات سیاسی قالیباف را رقم زد!

امان الله قرائی مقدم: کوچک شدن طبقه متوسط؛ مهمترین تغییر اجتماعی سال ۱۴۰۲/ جامعه ایران دیگر یک جامعه سنتی نیست

عاشقانه سوسانو جومونگ با دخترش (تصاویر)

روایت نشریه اماراتی از جزئیات مذاکرات محرمانه ایران و امریکا

مهاجرت تحصیلی به کانادا

واکنش ماجد علم الهدی به ادعای ارتباط با هولدینگ گردشگری قطع کننده درختان

سفر نوروزی شاه به مشهد و دیدار با علما و رعایا (تصاویر)

عضو شورای شهر تهران: ساخت این مسجد وقفی در پارک قیطریه، خلاف قانون است

تصاویر دیدنی از تیپ و استایل نوروزی پریناز ایزدیار

ردیابی گوشی سرقتی با چند ترفند ساده

واکنش معین به خبر حضور پنهانی‌اش در ایران

تصویر وایرال شده از راه اندازی اتاق «واکنش سریع حجاب» ! (عکس)

عاشقانه سوسانو جومونگ با دخترش (تصاویر)

تصاویر دیدنی از تیپ و استایل نوروزی پریناز ایزدیار

جشن زیبای نوروز در آتشکده بهرام (تصاویر)

مراسم تشییع مرحومه زهرا شجاعی با حضور خاتمی (تصاویر)

پست آبی رنگ در پیج پرسپولیس! (عکس)

تیپ و استایل متفاوت بهرام افشاری و الناز حبیبی (عکس)

تبریز سفیدپوش شد (عکس)

زیبایی های قشم، بزرگترین جزیره ایران (تصاویر)

عکس خانوادگی وایرال شده وریا غفوری که به تازگی منتشر شده / همه درباره زیبایی این خانواده حرف می زنند (+عکس)

تصویری بی نظیر از رنگین کمان در میدان نقش جهان اصفهان (ویدئو)

تصویری متفاوت از نازنین بیاتی (عکس)

هادی چوپان در کنار مجسمه خودش و گرگ (تصاویر)

تغییر چهره ایرنه پاپاس، بازیگر هند جگرخوار در ۹۳ سالگی (تصاویر)

2 عکس جدید از تیپ و ژست دیدنی «سوسانو» در یک روستای زیبا در فرانسه

عکس / اتاق فرمان اتمی شوروی را ببینید

ماجرای سفر شاه به قم و ملاقات ۴۵دقیقه‌ای با آیت‌الله بروجردی (عکس)

تصاویر / تغییر تیپ و چهره سارا و نیکای سریال پایتخت بعد 10 سال

فیگور عضلات شکم هادی چوپان و رقیب آمریکایی او؛ کدایک بهتر است!؟ (عکس)

تصویری دیدنی از آنتونیو کوئین در اصفهان (عکس)

تغییر چهره جالب طناز طباطبایی در طی ۱۵ سال! (تصاویر)

استقبال پر شور از هادی چوپان در شیراز (تصاویر)

تصاویر دیدنی و وایرال شده از دونگ یی (هان هیو جو)

استوری سحر دولتشاهی از سریال افعی

هانیه توسلی با چهره بدون آرایش آفتابی شد (عکس)

کف و سوت برای معین و هایده در برنامه زنده شبکه سه با حاضران دستچین شده در استودیو! (ویدئو)

کنایه ستاره پرسپولیس به عدم دعوتش به تیم ملی + تصویر

سلفی هادی چوپان با کلاه قشقایی پس از قهرمانی در آرنولدکلاسیک (ویدئو)

این کلیپ «آقای همساده» با ماجرای کاظم صدیقی «وایرال» شد (ویدئو)

ژست علی دایی در کنار همسرش و خانم بازیگر (عکس)

نظر جالب عادل فردوسی پور درباره عملکرد نکونام در استقلال (ویدئو)

درج نام «خلیج فارس» در تصویر اکانت رسمی ناسا از زمین (عکس)

آرایش و پوشش متفاوت بهنوش طباطبایی! (عکس)

پوشش محسن افشانی بازیگر جنجالی و همسرش در افطاری ابراهیم رئیسی! (تصاویر)

اجرای زیبای داوود کیم (جای) خواننده کی پاپ کره ای در شبکه سه (ویدئو)

سعدالله امیر شقاقی مافیای شرط بندی، در ترکیه بازداشت شد + ویدئو

دیدار «عباس قادری» با ابراهیم رئیسی ! (عکس)

کیم جای (داوود کیم) خواننده موسیقی کی پاپ کره‌ جنوبی در برنامه محفل درخواست تسبیح کرد (+عکس و ویدئو)

استایل زیبا، ساده و خیره کننده «بهنوش طباطبایی» / عکس

بهاره افشاری و تغییر چهره‌اش ۱۸ سال پس از «او یک فرشته بود» (عکس)

آتش گرفتن یک پراید با نارنجک در چهارشنبه سوری پرند (ویدئو)

همسر و پسر نجم الدین شریعتی (عکس)

چهارشنبه سوری دیشب تهران از داخل هواپیما (ویدئو)

باشگاه پرسپولیس در آستانه دربی اینگونه پیام انگیزشی داد (تصویر)

تصاویر چهارشنبه سوری از برج میلاد: تهران شهر جنگ زده شد! (ویدئو)

انفجار مهیب در شب چهارشنبه سوری در استان خوزستان ! (ویدئو)

مجادله «خورشید خانم» مو طلایی با رضا رشیدپور بر سر جریمه ۳ میلیونی حجاب (+تصویر)

«یاسمین مقبلی» به زمین برگشت (ویدئو)

تجمع بازنشستگان در اعتراض به حقوق های زیر خط فقر + عکس

محمدرضا گلزار در جمع ملی‌پوشان ایران + عکس

رهبر انقلاب به فرماندهان کل ارتش و سپاه مدال داد (+عکس)

سرمربی پرتغالی سپاهان و همسر جوان و بازیگرش، شیدا مقصودلو در کنسرت علیرضا قربانی (ویدئو)

فیلم وایرال شده از حسین یکتا در شبکه افق در شب قبل انتخابات: هر کی نمی خواد رای بده بره ! (ویدئو)

حوادث چهارشنبه آخر سال: لحظه افتادن بمب دست ساز از دستان یک نوجوان (ویدئو)

استایل شیک و ورزشی مریم معصومی در ۳۶سالگی (عکس)

حفظ کرامت شهروندان به سبک دولت انقلابی: آقای رئیسی این عکس را دیده اید!؟ (تصویر)

حضور سحرگاهی رهبری در شهر ری (+ عکس)

عاشقانه اوسمار، سرمربی پرسپولیس با همسرش (عکس)

عاشقانه شهاب حسینی و همسر جدیدش در یک اکران خصوصی (تصاویر)

مجری زن صداوسیما آرزو کرد همه چیز به دوران قبل از رییسی بازگردد! / جبران مافات ژیلا صادقی با حمله به حسن روحانی! (ویدئو)

واکنش طنزآمیز عبدالکریم حسن به مردود شدن گلش در دیدار پرسپولیس - فولاد + تصویر

پیام سیدحسین حسینی به هواداران استقلال (اینستاپست)

استایل شیک و خاص بهاره افشاری در مراسم بزرگداشت علی نصیریان (عکس)

رونمایی بهنوش طباطبایی از مجسمه‌ زیبای خودش ! (عکس)

سخنان قدیمی سخنگوی دولت درباره قیمت ها وایرال شد! (ویدئو)

دختر ترامپ، بیل گیتس، ریانا و زاکربرگ در عروسی پسر ثروتمندترین مرد آسیا (+عکس)

واکنش باشگاه پرسپولیس به هت تریک اوسمار ویرا + عکس

آخرین حضور حسن روحانی در اجلاس خبرگان رهبری (عکس)

اولین جلسه دادگاه تتلو برگزار شد (تصاویر)

واکنش انتقادی محسن چاوشی به سیل در جنوب بلوچستان (تصویر)

واکنش محسنی اژه‌ای به حکمی درباره «شروین حاجی پور» (ویدیو)

تصاویری تازه از پسر رهبر انقلاب و لاریجانی در یک مراسم

واکنش تحریک‌آمیز مهدی طارمی پس از پیروزی عجیب پورتو برابر بنفیکا + عکس

اقامه نماز بر پیکر آیت الله امامی کاشانی توسط رهبر انقلاب (عکس)

شلوار عجیب و غریب فرشته حسینی سوژه شد (تصویر)

استوری جواد نکونام برای مردم سیستان و بلوچستان (تصویر)

پرطرفدارترین