درد قفسه سينه را جدي بگيريد

نويسنده: فريدون نوحي*

اکثر افراد به درستي بر اين باورند که درد در ناحيه چپ قفسه سينه و انتشار آن به سمت دست، علامت مهمي براي ابتلابه سکته قلبي است، اما هميشه اينچنين نيست. درد در سمت راست قفسه سينه نيز به همان نسبت مي تواند جدي و خطرناک باشد. افراد بالاي ٥٠سال، به ويژه کساني که از فشارخون يا ديابت رنج مي برند، همچنين افراد سيگاري بايد به درد قفسه سينه، چه در ناحيه چپ و چه راست، توجه داشته باشند. همچنين اين باور وجود دارد که درد در سمت چپ قفسه سينه به همراه حالت تهوع، رنگ پريدگي و عرق، از جمله نشانه هاي سکته قلبي است. اين در حالي است که در برخي از مواقع سکته قلبي بدون علامت درد است. براي مثال سکته قلبي در افراد ديابتي، مبتلايان به فشارخون بالايا افراد سيگاري مي تواند، بي درد هم باشد. هرچند سکته قلبي در مبتلايان به فشارخون بالاو سيگاري ها در اکثر موارد با درد شديد هم ظاهر مي شود. از طرف ديگر بيماران ديابتي گاهي اوقات ممکن است، دچار تعريق سرد، رنگ پريدگي و فشار پايين خون شوند که اين علايم نه به دليل سکته که به علت افت قند خون است. به عبارتي بيمار ديابتي به دليل آنکه مدت زيادي ناشتا بوده يا غذا نخورده است، همچنين در برخي مواقع به علت تزريق بيش از حد انسولين يا قرص کاهنده قند خون، دچار افت قند خون شده که بهترين اقدام براي وي، رساندن مواد قندي به اوست. يعني در صورتي که بيمار قادر به خوردن باشد، بهتر است به او خرما يا شکلات داد. در مراکز درماني در چنين مواقعي براي بيماران ديابتي بد حال (که قادر به خوردن نيستند)، براي افزايش قند خون، گلوکز تزريق مي کنند و در بيمارستان ها از اين بيماران نوار قلبي گرفته مي شود. چون علايم افت قند خون در اين بيماران شبيه سکته است، اما در واقع سکته قلبي نيست، سکته قلبي هم در اين گروه، گاهي بي درد و بي صداست. بنابراين پزشک براي تشخيص سکته قلبي اين افراد، بايد هوشيارانه به مجموعه اين علايم توجه کند. مساله بعدي توجه به علايم بيماراني است که در گذشته، سابقه بيماري قلبي داشته اند و در حال حاضر دارو مصرف مي کنند. يافته هاي پژوهشي نشان مي دهد، مبتلايان به بيماري عروق کرونر در صورتي که در شرايط پايداري قرار داشته باشند، تنها در زمان هايي که دچار استرس مي شوند، مثلاتند راه رفته يا از سربالايي مي روند يا در ناحيه قفسه سينه خود احساس ناراحتي مي کنند، بايد از قرص هاي زيرزباني استفاده کنند. اين قرص ها درد را ظرف سه تا پنج دقيقه کاهش مي دهد. اگر بيمار قلبي که دچار سابقه مصرف قرص نيتروگليسيرين است، در موقع درد از اين دارو استفاده کند، اما با گذشت پنج دقيقه همچنان احساس درد کند، بايد هرچه سريع تر به بيمارستان رسانده شود. در مجموع، تنگي نفس در حالت فعاليت مختصر و خستگي بيش از اندازه، مي تواند از نشانه هاي مشکلات قلبي باشد. درد از جمله علايم خوب براي توجه بيمار و اطرافيان او به وجود مشکل در بيمار است. در بيماراني که دردي احساس نمي کنند، اما به بيماري قلبي دچارند (مانند بيماران ديابتي)، تنگي نفس و خستگي به عنوان علايمي هشداردهنده و شبيه درد عمل مي کنند. براي مثال در صورتي که فرد از دو پله بالامي رود، دچار تپش قلب، تنگي نفس و خستگي مي شود. مجموعه اين علايم، به عنوان علايم خطر و هشداردهنده حمله قلبي به حساب مي آيند. عوامل خطر، بيمار را مستعد ابتلابه بيماري عروق کرونر کرده که درنهايت به آنژين صدري (بيماري عروق کرونر) منجر مي شود. مصرف سيگار و قليان، فشار، قند و چربي بالاي خون، چاقي، کم تحرکي و سابقه خانوادگي از جمله عواملي هستند که براي پيشگيري از ابتلابه بيماري هاي قلب و عروق، نيازمند توجه هستند. براساس پژوهش هاي انجام شده توسط متخصصان ريه، قليان به شدت براي قلب مضر است و به دليل آنکه دود همراه با رطوبت وارد بدن شده و در ريه ها نشست مي کند، حدود ١٠برابر از سيگار زيانبارتر است. (هرچند برخي آمارها، اين رقم را بيشتر نيز نشان مي دهند.) البته اين ميزان در قليان هايي با تنباکوي حاوي مواد خوشبوکننده، بيشتر است. ترياک و ناخالصي هاي موجود در ترياک نيز فرد را مستعد ابتلابه بيماري هاي قلبي -عروقي مي کند. در مواقعي مشاهده مي شود که متاسفانه افراد سيگاري، ترياکي هم هستند که اين قبيل افراد بيشتر در معرض مضرات ناشي از سيگار و ترياک قرار دارند. هرچند در زمينه پيشگيري از ابتلابه بيماري هاي قلبي-عروقي، کارهاي زيادي در کشور بايد صورت گيرد که متاسفانه تاکنون کار زيادي صورت نگرفته است، اما در زمينه درمان، به پيشرفت هاي مهمي دست يافته ايم تا جايي که تمامي اقدامات درماني از قبيل تعويض دريچه آئورت از طريق پوست، بستن رابطه هاي بين قلب چپ و راست بدون جراحي و... که جزو اقدام هاي نوين درماني در پيشرفته ترين کشورهاي دنياست، هم اينک در ايران نيز در حال انجام است. از سوي ديگر پيشرفت هاي پزشکي در حوزه قلب و عروق سبب شده، بتوانيم سکته قلبي را در مراحل اوليه تشخيص دهيم. به عبارتي يکي از دلايلي که مي گويند، سن سکته قلبي در کشور پايين آمده است، به علت تشخيص زودهنگام اين بيماري است. در گذشته به دليل تشخيص ندادن سکته قلبي، گفته مي شد فلاني جوانمرگ شد. البته نبايد از نقش غذاهاي آماده (که چربي و نمک زيادي دارند)، در ابتلابه بيماري هاي قلب و عروق غافل شد. تغيير سبک زندگي، به ويژه نشستن طولاني مدت پاي کامپيوتر که پديده اي فراگير در تمام دنياست، در کنار بقيه ريسک هاي خطر، سن ابتلابه سکته را از جمله در ايران پايين آورده است که ادامه اين روند جاي نگراني دارد.

    *رييس انجمن قلب و عروق ايران

     □ روزنامه شرق