چگونه با سردرد هاي تنشي كنار بياييم

دكتر سميه باقي زاده*

سردرد تنشي، شايع ترين نوع سردرد اوليه است. آمارها در مورد شيوع سردردهاي تنشي متفاوتند، اما مي توان گفت بين 30 تا 80 درصد مردم در طول زندگي گاهي سردرد تنشي را تجربه مي کنند.

دکتر سميه باقي زاده در گفت و گو با «ايران» مي گويد: سردرد هاي تنشي در ميان زنان شيوع بيشتري دارد که معمولاً به صورت درد فشارنده و کمي مبهم، دو طرفه و باشدت کم تا متوسط احساس مي شود. اين نوع سردرد مي تواند به چشم ها يا به ناحيه پس سر و گردن نيز منتشر شود. گاهي افراد درد را به صورت فشار نواري دور سر يا حالت انفجاري در سر يا قرار گرفتن سر لاي منگنه توصيف مي کنند.

اين متخصص بيماري هاي مغز و اعصاب مي افزايد: اين نوع سردرد به دو صورت دوره اي و مزمن بروز مي کند. منظور از سردرد دوره اي، سردردي است که کمتر از نيمي از روزهاي ماه نمايان مي شود. اما اگر بيش از 15 روز در ماه سردرد ادامه داشته باشد، سردرد مزمن تلقي مي شود. وي در مقايسه سردرد تنشي و ميگرني مي گويد: حملات سردرد هاي تنشي در مقايسه با ميگرن معمولاً خفيف تر هستند. همچنين سردرد تنشي معمولاً با فعاليت فيزيکي مثل حرکات سر و... تشديد نمي شود در حالي که فرد مبتلابه ميگرن، در طي حملات سردرد براي جلوگيري از تشديد درد، معمولاً به بي حرکتي تمايل خواهد داشت. اگرچه بسياري از محرک هاي سردرد هاي ميگرني و تنشي مشابهند، اما تغييرات آب و هوا، دوران قاعدگي، گرسنگي و نوشيدني هاي الکلي معمولاً فقط محرک سردرد هاي ميگرني هستند. نکته مهم ديگرمساله همراهي اين دو نوع سردرد است. برخي افراد مبتلابه سردردهاي ترکيبي هستند، بدين معنا که هم سردردهاي ميگرني را تجربه مي کنند و هم سردردهايي با ماهيت تنشي.

دکتر باقي زاده در مورد علت سردرد تنشي مي گويد: با وجود اينکه سردردهاي تنشي بسيار شايع هستند هنوز علت اصلي ايجاد آنها به طور کامل شناخته نشده است اما عوامل متعددي به عنوان محرک هاي شروع سردرد شناخته شده اند که از ميان آنها مي توان به استرس، اختلال در بهداشت خواب (خواب نامنظم و کم يا زياد)، خوردن و نوشيدن زياد، اضطراب، افسردگي،خستگي چشمي، فرم نامناسب بدني هنگام نشستن، ايستادن و راه رفتن اشاره کرد.

وي با تاکيد بر اينکه استرس ها مهمترين عامل آغاز کننده و تشديد کننده سردرد هاي تنشي هستند، تصريح مي کند: گاهي منشا اصلي استرس براي بيمار و پزشک کاملاً مشخص است، مثل استرس ناشي از مشکلات خانوادگي، تغيير محل کار يا زندگي، از دست دادن يکي از نزديکان، آمادگي براي امتحانات، داشتن شخصيت ايده آل گرا، مسافرت، از دست دادن شغل. اما گاهي به دليل مزمن و طولاني شدن مشکل، منشا استرس اوليه حتي براي خود فرد بيمار نيز قابل شناسايي نيست. همان طور که در ادامه تاکيد خواهد شد، اغلب مشاوره، در شناختن اين استرس هاي مخفي و غلبه بر آنها کمک کننده است. به گفته اين متخصص بيماري هاي مغز و اعصاب، سردرد هاي تنشي بويژه وقتي به صورت مزمن دربيايد، منجر به افت عملکرد فرد در محيط کار و خانواده شده ضمن تشديد استرس ها و حالات اضطرابي و افسردگي، باعث افت راندمان کاري و بازده اقتصادي فرد مي شود.

او در خصوص روش هاي تشخيص و درمان مي گويد: در بيشتر مواقع پزشک با شنيدن ويژگي هاي سردرد بيمار و با انجام معاينات لازم و مرتبط، علت سردرد را مشخص مي کند و معمولاً نيازي به انجام تست هاي آزمايشگاهي و نوار مغزي يا تصويربرداري مغزي نخواهد بود. البته گاهي به دليل وجود برخي علائم هشدار، بررسي هاي بيشتر بويژه انجام تصوير برداري مغزي لازم مي شود.

درمان اين نوع سردرد شامل روش هاي دارويي و غير دارويي است که معمولاً هميشه بايد در کنار هم و به موازات هم انجام شود تا بهترين نتيجه درماني گرفته شود. از ميان اقدامات درماني غير دارويي مي توان به کنترل استرس، آموزش روش هاي relaxation، مشاوره، بيوفيدبک و خودمراقبتي اشاره کرد.

براي درمان علامتي سردرد مي توان از مسکن هايي که بدون نسخه پزشک از داروخانه قابل تهيه است استفاده کرد ولي حتماً قبل از مصرف اين داروها که شامل استامينوفن، ايبوپروفن، آسپرين، ناپروکسن و ديکلوفناک هستند بايد با پزشک مشورت کرد. البته به ياد داشته باشيد که فقط در مواقع لزوم(سردرد شديد) و با حداقل دوز موثر اين داروها را مصرف کنيد. مصرف زياد داروهاي ضد درد و مسکن مي تواند منجر به عارضه مهم «سردرد ناشي از دارو» شود.

اين متخصص توصيه مي کند: از مصرف داروهايي که منجر به عادت مي شود، مثل مسکن هاي حاوي کدئين و يا داروهاي بنزوديازپيني (ديازپام، کلونازپام، آلپرازولام، لورازپام، کلروديازپوکسايد) اجتناب کرده و هنگام سردرد، سعي کنيد دست از کار کشيده و کمي استراحت کنيد. در اين شرايط ماساژ ناحيه گردن و شانه ها و همچنين دوش آب گرم يا استفاده از کمپرس گرم يا سرد روي ناحيه دردناک سر و گردن مي تواند در کاهش درد موثر باشد.

او با تاکيد بر تغذيه سالم و انجام ورزش منظم مي گويد: در صورت بهبود نيافتن درد با روش هاي ذکر شده يا در صورت وجود تب، استفراغ، اختلال بينايي و ساير علائم هشدار سردرد با پزشک خود مشورت کنيد.

دکتر باقي زاده در خاتمه تصريح مي کند: صبحانه نخوردن، سيگار کشيدن يا در معرض دود سيگار قرار گرفتن، مصرف غذاهاي حاوي نيترات مثل انواع گوشت هاي فرآوري شده و غذاهاي حاوي سوسيس و کالباس، مصرف بيش از حد مسکن ها و داروهاي بدون تجويز پزشک مي تواند اين درد را افزايش دهد.

*متخصص بيماري هاي مغز و اعصاب

گزارش خطا