هزار توي اختلاف هاي امريكا و عربستان

اميل نخله

سفر تازه پايان يافته باراک اوباما به عربستان همزمان با تغيير نگرش دولت سعودي به جايگاهش در مناسبات منطقه (خاورميانه) صورت پذيرفت. روابط امريکا و عربستان در سال هاي اخير از آن روابط گرم چنددهه اي فاصله گرفته و اکنون ديگر نمي توان آن را روابطي ويژه دانست اما هر دو طرف همچنان مي کوشند نيازهاي طرف مقابل را تامين کنند. سعودي ها به امريکا به عنوان سپر دفاعي خود در قبال حملات تندروها و سيستم هاي پيشرفته تسليحاتي نياز دارند و امريکا نيز عربستان را نماينده امنيتي خود در منطقه مي انگارد، نماينده اي که بايد وسيله ايستادگي برابر نيروهاي خطرناکي مثل القاعده باشد.

همسو با عربستان، ديدگاه امريکا نيز نسبت به خاورميانه عوض شده ولي سه اصل همچنان مورد توجه دولت اوباما قرار دارد. در درجه نخست وي همچنان به رشد اقتصادي خاورميانه از جمله عربستان و بهره هاي آن براي امريکا چشم دارد و در وهله دوم عربستان را متحد خود در مسلح تر کردن منطقه در قبال چيزهايي مي داند که آن را خطر تندروي هاي منطقه، ماجراجويي هاي روسيه و بازي هاي سياسي چين توصيف مي کند. در مرتبت سوم هم امريکا بر اين باور است که بايد پيشرفت عربستان را که بيشتر يک حرکت کند و آرام در فضايي از محافظه کاري ها و قوميت گرايي ها است، شبيه به پيشرفت کشورهاي مسلمان شرق آسيايي سازد. آنجا که اندونزي و مالزي پيشرفتي فارغ از ملاحظات افراطي احتمالي داشته و جوانان شرکتي فعال تر در مانورهاي اقتصادي دارند و بر خلاف رياض پول در انحصار يک عده خاص محدود نيست. بعد از انتشار گزارش اخير در مورد دولت هاي شريک در ماجراي 11 سپتامبر (يا آگاه از آن) روابط امريکا و عربستان ضربه تازه اي را متحمل شد زيرا امريکا به صراحت متذکر شد در صورت اثبات ارتباط سعودي ها با آن حملات تروريستي بايد غرامت کلان قربانيان از سوي دولت رياض پرداخت شود. در حالي که شايع است گزارش 28 برگي فوق به خاطر برخي ملاحظات هنوز منتشر نشده، منابع آگاه در واشنگتن مي گويند اين همان گزارشي است که نقش دولت سعودي در حملات 11 سپتامبر را از ترديد خارج مي کند.

شايد هم خطا از خود سعودي ها سرزده باشد که پيشتر گفته بودند از بيرون کشيدن خزاين ثروت خود از بانک هاي امريکا ابايي ندارند و بديهي است دولت امريکا با اولين بهانه هاي موجود همچون غرامت مرگ هاي 11 سپتامبر اين سرمايه را ضبط کند. در رياض اين نگراني وجود دارد که کاخ سفيد در قبال تهديدات منطقه اي و رقابت و رويارويي با ايران برخوردي دوسويه و مبهم داشته و در انقلاب ها و خيزش هاي عربي نيز جايي تظاهر کنندگان را محدود ساخته و در جاي ديگر پشت دولت هاي در معرض تهاجم را خالي کرده است. بين خود حکام رياض هم درگيري ها و اختلاف سليقه ها آشکار است و متخاصمان پشت دو جناح اصلي مستقر شده اند. يکي جناح وليعهد (محمد بن نايف) و ديگري جناح پسر پادشاه عربستان و جانشين وليعهد (محمد). در هر حال دولت اوباما از ستيز آشکار با هر دو سوي ماجرا و سست تر کردن دولت رياض ابا دارد و دليل منتشر نکردن گزارش 28 برگي اخير و ريشه يابي واقعه 11 سپتامبر همين مساله است. اختلافات مذهبي در هيات حاکمه سعودي و محافل وابسته به آنان نيز آشکار است و وهابي گري روبه رشد مي رود.

به اين ترتيب کشوري که سهم مهمي را در ايجاد اتحاديه مهم سياسي منطقه يعني اتحاديه عرب داشت و ادعاي همسو کردن مسلمانان و اعراب را از طريق اين اتحاديه مطرح مي کرد، به مظهر تازه تفرقه بين آنها تبديل شده است. دانشجويان خارجي دانشگاه هاي مذهبي عربستان بعد از فارغ التحصيلي به کشورهاي خود بر مي گردند و آنجا مواردي مثل وهابي گري را تبليغ و اوضاع را متشنج مي کنند و باوجود سفر اخير اوباما به رياض، آمريکا هيچ تاثيري بر اين روند ندارد و فقط نظاره گر آن است و همين مساله خطرات سعودي ها را در قياس با مزيت هاي آن براي غربي ها و حتي ساير کشورهاي مسلمان افزايش مي بخشد.

مترجم: وصال روحاني

روزنامه ايران

گزارش خطا