طالقانی می‌گفت با استبداد درگیر شوید نه مستبد

جامعه ما جامعه‌ای است که گفته می‌شود 110 سال در مرحله گذار توقف کرده و گذار مطلوب را تجربه نکرده است.

یک مدرس دانشگاه با تشریح آثار و افکار آیت‌الله طالقانی در خصوص استبداد، گفت که آیت‌الله طالقانی معتقد به شناخت استبداد به جای مستبد بود و می‌گفت با استبداد درگیر شوید نه مستبد.

به گزارش ایسنا، داوود فیرحی در سی و هشتمین سالگرد درگذشت آیت‌الله طالقانی که عصر روز پنج‌شنبه در کانون توحید برگزار شد، اظهار داشت: آیت‌الله طالقانی یک شخصیت مرزی بود؛ مردی در میانه دین و سیاست و همچنین در میانه سنت و تجددد. مساله اصلی او استبداد بود البته جامعه ما جامعه‌ای است که گفته می‌شود 110 سال در مرحله گذار توقف کرده و گذار مطلوب را تجربه نکرده است. مسائل ما هم استعمار، استبداد، دین، تجدد، آزادی و دموکراسی بود که در صدر مشروطه و بعد از کودتای پهلوی دوم همچنان مساله بود. هر یک از اندیشمندان یکی از این مسائل را برجسته می‌کردند اما به نظر می‌رسد مساله اصلی طالقانی استبداد بود.

وی یادآور شد: آیت‌الله طالقانی معتقد بود جامعه ما با معضلی به نام استبداد مواجه است. او به مسائل قومی، ملی و جهانی از زاویه دین نگاه می‌کرد. باید ببینیم آیا ما هنوز دور خود می‌چرخیم که از این گردونه خلاص شویم. آیا قهرمان بزرگی که راه روشن را به ما نشان دهد پیدا شده؟ و اگر نیست تجربه فکری، مبارزاتی، قانونگذاری، سیاسی و اعتقادی مرحوم طالقانی در واقع ارزش تامل دارد.

وی خاطرنشان کرد: طالقانی به این نتیجه رسید که مبارزه با مستبد دچار چرخه باطل است به این معنا مستبد پیر پایین کشیده می‌شود و مستبد جوانی با قدرت و انرژی بیشتر جایگزین آن می‌شود. او معتقد است باید ماهیت استبداد را شناساند و چیستی استبداد اهمیت بیشتری دارد تا کیستی مستبد. به عقیده او استبداد با استبداد کنار زدنی نیست و خشونت را نمی‌شود با خشونت مهار کرد؛ زیرا خشونت مضاعف تولید می‌کند.

این مدرس دانشگاه اضافه کرد: از نظر طالقانی بهترین سلاح مقابله با مستبد، مقاومت نرم و صلح‌آمیز است؛ زیرا استبداد شبیه تیغ است. اگر شدید با آن برخورد کنید می‌برد ضمن این‌که قبل از نفی استبداد باید جایگزین آن مشخص شود. طالقانی معتقد بود نمی‌شود با استعمار با دیکتاتور مسلح جنگید. او منطق دنیای مدرن را خوب فهمید و آن این‌که مهمترین ابزار مقاومت و قدرت افکار عمومی است. او در مقدمه یکی از کتاب‌هایش به خیلی از بزرگان نهیب می‌زند که چرا استبداد را توضیح نمی‌دهید؛ زیرا استبداد عریان و عیان نیست و هزار و یک لایه و مکر دارد و نیاز دارد که توضیح داده شود.

وی اضافه کرد: مرحوم طالقانی این بحث را مطرح می‌کرد که چطور می‌شود استبداد را کنار گذاشت یا آن را مهار کرد. تاکید ایشان این بود که نباید با خشونت و مسلحانه با استبداد مواجه شد. نکته دیگر نظام شورایی بود که مرحوم طالقانی به آن اعتقاد داشت و آن را جایگزین استبداد می‌دانست. البته در مورد تعیین بدل برای استبداد عمر ایشان کفاف نداد گرچه ما بارقه‌های فکرش را داریم. او معتقد بود شورا به خاطر این عقب مانده که اجرا نشده است. ما باید آنقدر مشورت کنیم که مکانیزم مشورت و عمل جمعی را یاد بگیریم. افزوده‌ای که آیت‌الله طالقانی داشت نزدیک کردن شورا به دموکراسی بود، او شورا را از حلقه تنگ و حوزه خبرگانی خارج می‌کرد و به همه شهروندان توصیه می‌داد.

وی تاکید کرد: مرحوم طالقانی در حوزه نفی و سلب استبداد به شدت قوی بود و در حوزه مواجهه سازمان یافته و نرم یا دموکراتیک با مساله استبداد ایده شاهکار و قابل مطالعه‌ای دارد. در زمانه جنبش‌های چپ تاسیس یک سازمان دموکراتیک کار ساده‌ای نیست. در آن زمان موج افکار عمومی به سمت یوزی و کلاشنیکف بود اما کسانی مثل مرحوم یزدی به سازمان دموکراتیک روی آوردند.

گزارش خطا