ادعای نشریه آمریکایی در مورد اختلاف نظر ایران و روسیه

به نوشته نشریه فارین پالیسی، آخرین دور از مذاکرات نشست ژنو برای دستیابی به توافقی میان دولت بشار اسد و گروه‌های مسلح درگیر در جنگ سوریه روز چهارشنبه برگزار شد. این رویداد برخلاف نوبت‌های قبلی تحت‌الشعاع نشست دیگری قرار گرفت که یک هفته پیش از آن با شرکت سران روسیه، ایران و ترکیه در شهر سوچی روسیه برگزار شده بود.

این نشریه در تحلیل خود مدعی شده است: در نشست سوچی سه کشور از بازیگران اصلی در سوریه درباره آینده سوریه پس از داعش گفت‌وگو کردند. انتظار می‌رفت که این رایزنی‌ها یک نقطه عطف درخصوص آینده این کشور باشد، اما اگرچه این رویداد با تاکید بر نقش حیاتی تهران، مسکو و آنکارا در سوریه شکل گرفت، نشان‌دهنده اختلاف‌های در حال ظهور داخلی ایران، میان رئیس‌جمهور حسن روحانی و سپاه پاسداران درباره سوریه بود و در نتیجه از اختلاف میان دو متحد یعنی ایران و روسیه درخصوص سوریه پرده برداشته است.

تمام شرکت‌کنندگان در نشست سوچی، ایرانی‌ها، روس‌ها و ترک‌ها بر سر یک مساله توافق داشتند؛ اینکه همه طرف‌ها باید تمامیت ارضی سوریه را حفظ کنند. مسائل دیگری نیز مورد بحث قرار گرفت، همچون چگونگی ادامه فرآیند مناطق کاهش تنش در سوریه که پیش‌تر در مذاکرات آستانه بر سر آن توافق شده بود.

اما در تهران، تردید نسبت به نقش روسیه و ترکیه در سوریه کماکان ادامه دارد. ایرانی‌ها به‌ ویژه نسبت به وسعت عمل همکاری مسکو با شرکای مختلف در منطقه بی‌میل و نگران هستند. ولادیمیر پوتین پیش از نشست، تلفنی با مسوولان برخی کشورهای دیگر که از رقبا و دشمنان ایران محسوب می‌شوند، یعنی آمریکا، عربستان سعودی، اسرائیل و برخی کشورهای حوزه خلیج فارس گفت‌وگو کرده بود. از این رو، تهران به‌طور طبیعی نگران است که بالای سرش توافقاتی در حال انجام است که به ضررش هستند.

دو روز پیش از نشست سوچی، ولادیمیر پوتین در همین شهر دیداری چهار ساعته با بشار اسد داشت. از اخباری که رسانه‌های ایران پوشش دادند این‌گونه برمی‌آید که جمهوری اسلامی حتی پیش از انجام این دیدار، از آن اطلاعی نداشت. اما این تصمیم پوتین بود که در تماسی تلفنی با دونالد ترامپ پیش از نشست سوچی، وی را در جریان برنامه‌های مسکو قرار دهد که ظاهرا ایران را به شدت دلخور کرد. ایرانی‌ها رویکرد پوتین را این‌گونه تعبیر کردند که رئیس‌جمهور روسیه قصد داشته آمریکا را نرم کند تا با این رویداد به‌طور خصمانه برخورد نکند. البته طبیعی است که آمریکا به هیچ روی میل ندارد که حضور ایران در سوریه نهادینه شود. ایرانی‌ها نیز به درستی نگرانند که آرام کردن واشنگتن تنها به بهای نفوذ تهران و منافعش در سوریه پس از جنگ ممکن خواهد بود.

فارین پالیسی در ادامه با ادعای این‌که که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سال‌های گذشته حضوری بسیار پر رنگ در سوریه داشته است، نوشت: بنا بر این، سپاه پاسداران به هیچ روی نمی‌تواند ببیند که رقبای دیگر یعنی اسرائیل، عربستان سعودی و امارات متحده عربی دستاوردهایش را در این کشور تصاحب کنند. این موردی است که می‌تواند به تداخل منافع ایران با روسیه در سوریه بینجامد و موجب اختلاف دو کشور شود.
طبیعی است که اصرار سپاه پاسداران به حفظ دستاوردهایش در سوریه، اختلاف این نهاد با دولت روحانی در داخل ایران را تشدید خواهد کرد و می‌تواند به رویارویی با سیاست روسیه نیز منجر شود.

این نشریه آمریکایی همچنین مدعی شد: سپاه پاسداران نه تنها در پی تقویت نقش خود در سوریه است، بلکه خواهان حفظ متحدان مسلح خود در این کشور برای ایفای نقش در منطقه خواهد بود، چیزی شبیه حزب‌الله که بازوی قدرتمند ایران در لبنان به شمار می‌رود.

سپاه پاسداران هم‌زمان با نشست سوچی و پس از آن، بر دامنه فعالیت‌های خود در سوریه افزود و شکست داعش را اعلام کرد. این تحرک و نمایش قدرت سپاه حاوی پیامی مبنی بر قصد این نیرو بر تداوم حضورش در سوریه است. مخاطبان این پیام نه تنها رقیبان ایران، بلکه متحدان او از جمله روسیه و خود بشار اسد هم هستند.

فارین پالیسی در ادامه این ادعاها با اشاره به اظهارات محمد علی جعفری، فرمانده سپاه پاسداران در روز 23 نوامبر مبنی بر این‌که بشار اسد می‌داند که به نیروهای مردمی مدیون است و آنها برای بقای حکومتش ضروری هستند، نتیجه‌گیری کرده است که سپاه پاسداران تا کنون نیت خود برای تقویت نیروهای نزدیک به ایران در سوریه را آشکار کرده است و در پی تثبیت کنترل خود بر نیروهای شبه نظامی حامی ایران در سوریه است.

اما آیا روسیه میدان سوریه را به ایران می‌سپارد؟ در حالی که ایران با اعلام شکست داعش جشن پیروزی برپا کرده است، روسیه خود را برای بیرون کردن نیروهای نظامی‌اش از این کشور آماده می‌کند.

نیکولای پاتروشف، رئیس شورای امنیت روسیه روز پنج‌شنبه اعلام کرد که دولت مسکو از هم اکنون آماده خارج کردن نیروهای ارتش خود از سوریه است. فرمانده کل ستاد ارتش روسیه نیز هفته گذشته گفت که شمار نیروهای نظامی این کشور در سوریه تا پیش از پایان سال جاری (میلادی) به شکل چشم‌گیری کاهش می‌یابد.

فارین پالیسی در بخش پایانی گزارش خود با تکرار ادعای حضور نظامی ایران در سوریه نوشت: اگرچه ممکن است در خارج و داخل ایران اختلاف‌نظرهایی بر سر موضع سپاه پاسداران در قبال شبه نظامیان مورد حمایتش وجود داشته باشد، وقتی پای سیاست سوریه به میان می‌آید، سپاه پاسداران دست برتر را دارد.