کد خبر: ۶۷۶۰۳
تاریخ انتشار: ۰۷ دی ۱۳۹۶ - ۱۴:۲۲
   اشتباه کردن مهم نيست. تعداد اشتباهات مهم است و بلکه تکرار اشتباهات مخرب است. به عنوان يک جامعه توانمند، به نظر مي رسد تعدادي از اشتباهات را طي قرن گذشته مرتب تکرار کرده ايم:

    چرا اين قدر اشتباه مي کنيم؟
    ۱- نياموخته ايم که پيشرفت ژاپن، اروپا و آسيا تابع مديريت بنگاه ها و سيستم هاست نه رياست افراد.
    ۲- نياموخته ايم که فهم حقيقت از طريق ديالوگ و وجود جامعه مدني شکل مي گيرد و در ذهن جزيره اي يک يا چند فرد نيست بنابراين ضروري است يکديگر را تحمل کنيم، براي يکديگر جا بازکنيم، تفاوت هاي يکديگر را به رسميت بشناسيم و از خودخواهي هاي فکري بپرهيزيم.
    ۳- نياموخته ايم که با Fact، قضاوت کنيم نه با تخيل، شنيده ها و شايعات.
    ۴- نياموخته ايم که حکمراني، امري تخصصي و لازمه آن دانش است.
    ۵- نياموخته ايم که قدرت، مسووليت مي آورد و اصل بر «مصلحت عامه» و تامين رضايت مندي عامه شهروندان است.
    ۶- نياموخته ايم وقتي از در منزل خود پا بيرون مي گذاريم، در عرصه Public (عمومي) وارد شده ايم و در عرصه Public، نمي توانيم هر کاري انجام دهيم (مثل دوبله پارک کردن) و هر سخني بگوييم و هر قضاوتي بکنيم.
    ۷- نياموخته ايم که توسعه، قبل از آنکه به سرمايه، فناوري و توليد نيازمند باشد، به همکاري، هماهنگي، اعتماد و حمايت از يکديگر محتاج است.
    ۸- نياموخته ايم براي آنکه ديگر ملت ها به هويت، استقلال و حاکميت ما احترام بگذارند، بايد داخل خود را سامان دهيم، به يکديگر در داخل خود احترام بگذاريم، پوپوليسم را تعطيل کنيم، پايگاه حاکميت را نزد کارآفرينان و دانشمندان و خبرنگاران بنا کنيم و توليد و نوآوري را بنيان استقلال و حاکميت ملي قرار دهيم.
    ۹- نياموخته ايم که در کنار دستور کار شخصي، به مسووليت اجتماعي و به مفهوم مقدس Public اهميت دهيم.
    ۱۰- نياموخته ايم که نقد از فکر و رفتار را از نقد به شخص تفکيک کنيم، حرف منطقي را بپذيريم، يکديگر را تخريب و تحريف و زخمي نکنيم و اين تلقي را که هر کدام، مرکز ثقل جهان هستيم، کنار بگذاريم (Self-obsession)، از هم حمايت کنيم و به قول هايي که مي دهيم، حتي المقدور عمل کنيم.
    طبيعي است تبديل اين نياموختني ها به آموختن ها با گفتاردرماني صرف امکان پذير نيست، اما فهم مشکل خود بخشي از حل مساله است. مثل علم پزشکي است. شناخت بيماري خود مقدمه درمان است. يکي از دستاوردهاي مهم انقلاب اين بوده که بخش هاي وسيعي از جامعه متوجه شدند که ريشه مشکلات ما، در درون خود ماست و بهبود امور را بايد از داخل شروع کرد. هر چند ملک الشعراي بهار يک قرن پيش اين نکته را گوشزد کرده بود که از ماست که برماست؛ ولي جست وجو کردن ريشه مشکلات در داخل، هم اکنون به يک ادراک عمومي رسيده است.
    اگر ريشه ها در داخل است، کدام عوامل در اولويت هستند؟ چرا نسل بعد از نسل، اين اشتباهات را تکرار مي کنند؟ آيا دانش، علم و داده هاي ما کمبود دارند؟ آيا در برنامه ريزي، سياست گذاري و تعيين اولويت ها مساله داريم؟ آيا براي فهم دقيق مشکلات، موسسات پژوهشي نداريم؟ منابع طبيعي نداريم يا منابع انساني؟ آيا مشکل در فکر است؟ دانش است؟ ساختار سياسي است؟ خلقيات است؟ فرهنگ است؟ ساختار توليد است؟ سبک زندگي است؟ و ده ها دليل محتمل ديگر. علت العلل کانوني چيست؟
    به عنوان يک نظر در ميان نظرات مختلف، اين نوشتار نظريه اي براي تکرار اشتباهات مطرح مي کند: سه خوشه علّي (Causal clusters) به صورت يک مثلث را که زواياي آن برهم تاثير گذارند، مطرح مي کنيم: فرهنگي، سياسي و اقتصادي.
    الف- عنصر فرهنگي که باعث مي شود ما بسيار اشتباه کنيم: هر چند ما به عنوان يک جامعه داراي آداب جمعي هستيم، خصوصيات جمعي داريم، سنت هايي را پاس مي داريم، زبان مشترک داريم؛ اما رسالت و هويت جمعي را که به آن تعلق خاطري، فراتر ازفرديت خود داشته باشيم، نداريم يا بسيار ضعيف است. از طرفي ديگر، انديشه ها و رفتارهايي(Code of conduct) که اکثريت مطلق جامعه را به هم وصل کند بسيار ضعيف است (قرارداد اجتماعي). به عبارت ديگر، دستور کار فردي باعث شده که جمع را فراموش کنيم، کوتاه مدت بينديشيم، به دنبال منافع خود و گروه خود باشيم و به عموم و مصلحت عامه فکر نکنيم. تقريبا هر فردي هر نوعي که دوست دارد عمل مي کند. بيشتر به شخصي احترام مي گذاريم که در دايره ما است. کمتر فردي را به خاطر اينکه شهروند اين جامعه است محترم مي شماريم.
    شايد به همين دليل اگر با اتومبيلي تصادف کنيم که راننده اش را مي شناسيم، خوب برخورد مي کنيم؛ ولي به راننده اي که نمي شناسيم ناسزا ميگوييم و با او نزاع مي کنيم؛ چون با او حس جمعي و هويت جمعي نداريم، بلکه او را بيگانه مي شماريم. براي کساني جا باز مي کنيم که به درد ما مي خورند؛ بقيه را روبات هايي مي بينيم که درحال حرکت هستند و سنخيتي با آنها نداريم؛ چون اجتماعي فکر نمي کنيم، به تفاوت ديدگاه ها و انديشه ها و استنباط ها خيلي اعتقاد نداريم و عموما شخصي را که مانند ما مسائل را تفسير نمي کند با ناشايسته ترين الفاظ مورد خطاب قرار مي دهيم. متفاوت بودن را حق انساني شهروندان نمي دانيم. در ناخودآگاه تاريخي ما، تمايلي قوي به يکسان سازي افکار وجود دارد. به همين دليل که جمعي فکر نمي کنيم و تفاوت را منشا تحول نمي دانيم، تمايلي شديد به حذف داريم؛ چون مدارها را مي بنديم، گردش اطلاعات و ديدگاه هاي مختلف را مسدود مي کنيم. در نهايت فرد اولويت پيدا مي کند بر جمع و سيستم هاي اجتماعي. چون فردي تصميم مي گيريم بسيار اشتباه مي کنيم؛ درحالي که در اشتباهات جمعي، راه اصلاح سريع تر فراهم مي شود. اشتباه جمع، مسووليت جمع است. رعايت مصلحت عامه، نياز به گفت وگو را ايجاد مي کند. در غير اين صورت، در فضاهاي محدود و محصور فردي، استنباط ها بدون بحث هاي جدي، مرتب به اشتباه مي افتند. تصميم گيري هاي منطقي در گروه هاي تخصصي و تشکل ها بهتر از تصميم گيري هاي فردي است.
    ب- عنصر سياسي که باعث مي شود بسيار اشتباه کنيم: ما يک تجربه مهم سياسي را پشت سر نگذاشته ايم و اين زمينه ساز نوسانات فراوان و فراز و نشيب هاي متعدد تاريخي شده است: ما در طول تاريخ حکومتي که تنوع ديدگاه ها و طبقات را چه با پايه هاي حقوقي و چه از طريق گردش قدرت، نمايندگي کند ايجاد نکرديم. هر حکومتي به بخش هايي از جامعه توجه کرده و بخش هايي را به حاشيه رانده است. اين وضعيت، نوعي تناقض، فرديت افراطي، گوشه گيري، بي تفاوتي، بيهودگي و مهاجرت ايجاد مي کند. حتي از اين بدتر، صنعت تملق و چاپلوسي و انطباق با شرايط و جريان هاي مسلط را فراهم مي آورد. افراد توانا در بهترين شرايط، طارق عزيز يا منوچهر اقبال مي شوند. اين وضعيت کشور به خصوص در سال هاي ۱۳۵۵-۱۳۴۸ بود. وقتي Public، مصلحت عامه، عامه مردم، کشور و آينده کشور مبنا نباشند، حکومت ها به صورت خودکار به سوي مدارهاي بسته تصميم گيري مي روند و مرتب اشتباه مي کنند؛ چون گردش آزاد اطلاعات و انديشه ها از ميان مي رود. اگر روبه روي يک حاکميت مصلحت عامه باشد، به طور اتوماتيک نوعي ديگر تصميم سازي مي کند و به اين صورت قرارداد اجتماعي شکل مي گيرد.
    پ- عنصر اقتصادي که باعث مي شود بسيار اشتباه کنيم؛ چون اقتصاد کشور طي شش دهه پيش بر پايه صادرات نفت بوده، مجبور نبوده ايم که در اقتصاد بين الملل در پي مزيت نسبي خود باشيم، در چند صنعت مانند کره جنوبي سرمايه گذاري و توليد ثروت کنيم و از طريق سهم بازار در اقتصاد بين الملل به صورت ساختاري و اجباري، بياموزيم، نوآوري کنيم و از همه مهم تر رقابت کنيم. کره جنوبي آنقدر زحمت کشيد و نوآوري کرد و خود را اصلاح کرد تا در کنار ژاپن و آلمان، سهم بازار قابل احترامي در فروش اتومبيل در سطح جهان کسب کرد. اقتصاد ما عمدتا فروش نفت و واردات کالا و خدمات بوده است. اين نظام اقتصادي نيست، بلکه نوعي حسابداري است؛ چون به اقتصاد بين الملل قفل نشده ايم، مجبور به يادگيري و اصلاح و رقابت نبوده ايم. از اين رو، ساختار اقتصادي ما هم کمکي به تکامل روشي و فکري و مديريتي نکرده است و تابع قيمت نفت و وضعيت تقاضاي نفت در اقتصاد بين الملل بوده است. اگر در صنعت، بانکداري، کشاورزي، خدمات، هتلداري، تحقيقات، مديريت شهري، حمل ونقل و توليد با بنگاه هاي خارجي کار کنيم، هزاران پروژه مشترک داشته باشيم. سريع مي آموزيم، بيشتر فکر مي کنيم، از خود خلاقيت نشان مي دهيم و کمتر اشتباه مي کنيم.
    کانون «اشتباه نکردن» به ساختاري برمي گردد که در آن گردش اطلاعات، گردش فکر و گردش مجريان وجود داشته باشد. هدف از اين گردش ها، يادگيري است. سيستم ها وقتي يادگيري را متوقف مي کنند، خود نيز متوقف مي شوند و اشتباهات روي هم جمع مي شوند. ايجاد اين سيستم يک تصميم است. اين تصميم را ژاپن در سال ۱۸۶۹ گرفت؛ کره جنوبي در ۱۹۶۵؛ چين ۱۹۸۰، هند ۱۹۹۰ و ترکيه ۲۰۰۲. جلوگيري از اشتباه تابع اصلاح ساختارهاي تصميم سازي و تصميم گيري است.
    
    * استاد علوم سياسي دانشگاه شهيد بهشتي
     دنياي اقتصاد
نظر شما
* کد کپچا:
captcha

اعمال مشترک شب های قدر

افشاگری جدید حسن روحانی از ماجرای گرانی بنزین و اعتراضات: من واقعا از زیرنویس شبکه خبر فهمیدم بنزین دیشب گران شده! رئیسی اولین کسی بود که توییت زد و مخالفت کرد، در حالی که نامه سران قوا را با خط خودش امضا کرده بود!

توضیحات ابراهیم شکوری، درباره مجوز حرفه ای پرسپولیس

مرگ شبانه؛ چرا بعضی ها در خواب می میرند؟

سید جلال ساداتیان: شما نمی‌توانید با یک بخشی از جامعه بین‌المللی کاملا در تضاد دائم باشید و صرفا بخواهید با یک بخش کوچکی از این جامعه کار کنید/ روسیه و چین در همه امور پای شما نایستاده‌اند/ هرچه محدودیت‌ها را افزایش بدهید، زندگی و سفره مردم محدودتر می‌شود

مصرف کدام ویتامین‌ها برای مردان ضروری است؟/ ۵ ویتامین و مکمل مفید برای سلامت مردان

آقا گفتند من تمام جامعه ایران را انقلابی می‌دانم نه عده خاصی را

ادعای بایدن: کشورهای عربی برای اولین بار آماده هستند اسرائیل را کاملاً به رسمیت بشناسند

تجهیزات انبارداری

پزشکی قانونی: علت فوت پرستو بخشی، پزشک متخصص قلب در دست بررسی است

دکتر حسین مسچی درگذشت

خبر جدید از متناسب‌سازیِ حقوق بازنشستگان

چهره بدون آرایش و تصاویر متفاوت از سیما تیرانداز (عکس)

علت گرفتگی و سفتی دست‌ها در هنگام صبح‌ چیست؟

اصغر فرهادی مهمان ستاره استقلالی و همسرش شد (عکس)

چهره بدون آرایش و تصاویر متفاوت از سیما تیرانداز (عکس)

اصغر فرهادی مهمان ستاره استقلالی و همسرش شد (عکس)

عکس‌های فراگیر از خانم خواننده و عشق جدیدش

عربستان «با این دختر» برای اولین بار در مسابقه دختر شایسته جهان شرکت می‌کند (عکس)

خدا کند این کار رئیسی، زاکانی و نمایندگان انقلابی برای خدا باشد! (عکس)

این خارجی پرسپولیس با همسرش به بازار تهران رفت (عکس)

خاطره آقای همساده از «بده بزنیم» در گفتگو با پشه و ایرج طهماسب! (ویدئو)

ژست های عجیب الناز شاکردوست در سفر به بیستون (تصاویر)

عاشقانه بانو سوسانو با دخترش (تصاویر)

پوشش و استایل خوش آب و رنگ و نوروزی پریناز ایزدیار / تصاویر

جشن زیبای نوروز در آتشکده بهرام (تصاویر)

مراسم تشییع مرحومه زهرا شجاعی با حضور خاتمی (تصاویر)

پست آبی رنگ در پیج پرسپولیس! (عکس)

تیپ و استایل متفاوت الناز حبیبی و بهرام افشاری (عکس)

تبریز سفیدپوش شد (عکس)

زیبایی های قشم، بزرگترین جزیره ایران (تصاویر)

عکس خانوادگی وایرال شده وریا غفوری که به تازگی منتشر شده / همه درباره زیبایی این خانواده حرف می زنند (+عکس)

تصویری بی نظیر از رنگین کمان در میدان نقش جهان اصفهان (ویدئو)

تصویری متفاوت از نازنین بیاتی (عکس)

هادی چوپان در کنار مجسمه خودش و گرگ (تصاویر)

تغییر چهره ایرنه پاپاس، بازیگر هند جگرخوار در ۹۳ سالگی (تصاویر)

2 عکس جدید از تیپ و ژست دیدنی «سوسانو» در یک روستای زیبا در فرانسه

عکس / اتاق فرمان اتمی شوروی را ببینید

ماجرای سفر شاه به قم و ملاقات ۴۵دقیقه‌ای با آیت‌الله بروجردی (عکس)

تصاویر / تغییر تیپ و چهره سارا و نیکای سریال پایتخت بعد 10 سال

فیگور عضلات شکم هادی چوپان و رقیب آمریکایی او؛ کدایک بهتر است!؟ (عکس)

تصویری دیدنی از آنتونیو کوئین در اصفهان (عکس)

تغییر چهره جالب طناز طباطبایی در طی ۱۵ سال! (تصاویر)

استقبال پر شور از هادی چوپان در شیراز (تصاویر)

تصاویر دیدنی و وایرال شده از دونگ یی (هان هیو جو)

استوری سحر دولتشاهی از سریال افعی

هانیه توسلی با چهره بدون آرایش آفتابی شد (عکس)

کف و سوت برای معین و هایده در برنامه زنده شبکه سه با حاضران دستچین شده در استودیو! (ویدئو)

کنایه ستاره پرسپولیس به عدم دعوتش به تیم ملی + تصویر

سلفی هادی چوپان با کلاه قشقایی پس از قهرمانی در آرنولدکلاسیک (ویدئو)

این کلیپ «آقای همساده» با ماجرای کاظم صدیقی «وایرال» شد (ویدئو)

ژست علی دایی در کنار همسرش و خانم بازیگر (عکس)

نظر جالب عادل فردوسی پور درباره عملکرد نکونام در استقلال (ویدئو)

درج نام «خلیج فارس» در تصویر اکانت رسمی ناسا از زمین (عکس)

آرایش و پوشش متفاوت بهنوش طباطبایی! (عکس)

پوشش محسن افشانی بازیگر جنجالی و همسرش در افطاری ابراهیم رئیسی! (تصاویر)

اجرای زیبای داوود کیم (جای) خواننده کی پاپ کره ای در شبکه سه (ویدئو)

سعدالله امیر شقاقی مافیای شرط بندی، در ترکیه بازداشت شد + ویدئو

دیدار «عباس قادری» با ابراهیم رئیسی ! (عکس)

کیم جای (داوود کیم) خواننده موسیقی کی پاپ کره‌ جنوبی در برنامه محفل درخواست تسبیح کرد (+عکس و ویدئو)

استایل زیبا، ساده و خیره کننده «بهنوش طباطبایی» / عکس

بهاره افشاری و تغییر چهره‌اش ۱۸ سال پس از «او یک فرشته بود» (عکس)

آتش گرفتن یک پراید با نارنجک در چهارشنبه سوری پرند (ویدئو)

همسر و پسر نجم الدین شریعتی (عکس)

چهارشنبه سوری دیشب تهران از داخل هواپیما (ویدئو)

باشگاه پرسپولیس در آستانه دربی اینگونه پیام انگیزشی داد (تصویر)

تصاویر چهارشنبه سوری از برج میلاد: تهران شهر جنگ زده شد! (ویدئو)

انفجار مهیب در شب چهارشنبه سوری در استان خوزستان ! (ویدئو)

مجادله «خورشید خانم» مو طلایی با رضا رشیدپور بر سر جریمه ۳ میلیونی حجاب (+تصویر)

«یاسمین مقبلی» به زمین برگشت (ویدئو)

تجمع بازنشستگان در اعتراض به حقوق های زیر خط فقر + عکس

محمدرضا گلزار در جمع ملی‌پوشان ایران + عکس

رهبر انقلاب به فرماندهان کل ارتش و سپاه مدال داد (+عکس)

سرمربی پرتغالی سپاهان و همسر جوان و بازیگرش، شیدا مقصودلو در کنسرت علیرضا قربانی (ویدئو)

فیلم وایرال شده از حسین یکتا در شبکه افق در شب قبل انتخابات: هر کی نمی خواد رای بده بره ! (ویدئو)

حوادث چهارشنبه آخر سال: لحظه افتادن بمب دست ساز از دستان یک نوجوان (ویدئو)

استایل شیک و ورزشی مریم معصومی در ۳۶سالگی (عکس)

حفظ کرامت شهروندان به سبک دولت انقلابی: آقای رئیسی این عکس را دیده اید!؟ (تصویر)

حضور سحرگاهی رهبری در شهر ری (+ عکس)

عاشقانه اوسمار، سرمربی پرسپولیس با همسرش (عکس)

عاشقانه شهاب حسینی و همسر جدیدش در یک اکران خصوصی (تصاویر)

مجری زن صداوسیما آرزو کرد همه چیز به دوران قبل از رییسی بازگردد! / جبران مافات ژیلا صادقی با حمله به حسن روحانی! (ویدئو)

واکنش طنزآمیز عبدالکریم حسن به مردود شدن گلش در دیدار پرسپولیس - فولاد + تصویر

پیام سیدحسین حسینی به هواداران استقلال (اینستاپست)

استایل شیک و خاص بهاره افشاری در مراسم بزرگداشت علی نصیریان (عکس)

رونمایی بهنوش طباطبایی از مجسمه‌ زیبای خودش ! (عکس)

سخنان قدیمی سخنگوی دولت درباره قیمت ها وایرال شد! (ویدئو)

دختر ترامپ، بیل گیتس، ریانا و زاکربرگ در عروسی پسر ثروتمندترین مرد آسیا (+عکس)

واکنش باشگاه پرسپولیس به هت تریک اوسمار ویرا + عکس

آخرین حضور حسن روحانی در اجلاس خبرگان رهبری (عکس)

پرطرفدارترین