کد خبر: ۸۶۶۴۰
تاریخ انتشار: ۱۹ دی ۱۳۹۷ - ۲۱:۵۰
ايران- مسعود پزشکیان: مجلس ترحیم به مناسبت درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی در تبریز
خلأ حضور و بازیگری آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نه تنها در جریان میانه‌رو کاملاً احساس می‌شود که حتی با نبود ایشان می‌توان رگه‌هایی جدی از بروز رقابت‌های غیرسازنده در میان اجزای مختلف این جریان را هم دید.

این سؤال اساسی که میانه روی و اعتدالگرایی در سپهر سیاسی ایران بعد از فقدان آیت‌الله هاشمی رفسنجانی چه سرنوشت و مسیری پیدا می‌کند شاید اولین سؤالی بود که بلافاصله بعد از درگذشت ایشان مطرح شد و تا امروز هم مطرح است. آیت‌الله هاشمی رفسنجانی قریب به چهار دهه به‌عنوان نقطه ثقل نیروهای میانه‌رو دو جریان سیاسی اصلی کشور مطرح بود و علاوه بر آن در تمام این سال‌ها می‌شد او را نماد عقل‌گرایی و محاسبه‌گری در فضای سیاسی پس از انقلاب دید. به‌عبارتی اگر شاخصه دو سر طیف‌های سیاسی اصلاح‌طلب و اصولگرا را تکیه بر برخی شعارهای رادیکال بدانیم آقای هاشمی مهم‌ترین نماد پرهیز از تکیه بر شعار و آرمان‌گرایی صرف در سیاست پس از انقلاب بود. او به شکل مشهودی بر برآیند امکانات و واقعیت‌های مادی و اجتماعی برای پیشبرد سیاست‌ها تأکید داشت و بیش از آنکه نگاه خود را معطوف مفاهیمی چون «آرمان‌های سیاسی» کند در پی «اهداف سیاسی» بود که وجوهی عینی‌تر و قابل‌وصول‌تر داشتند.

آقای هاشمی در حالی با فوت خود از صحنه سیاسی ایران حذف شد که از یک منظر، ما دچار یکی از عمیق‌ترین شکاف‌های سال‌های پس از انقلاب میان دو رویکرد سیاست آرمانگرایانه و واقع‌بینانه هستیم. دو رویکردی که یکی تقریباً بی‌توجه به موقعیت واقعی کشور و جامعه ایران و همین‌طور امکانات موجود و در پی نفی مشکلات اساسی که با آن درگیر هستیم ادعای مدیریت جهانی نیز دارد و دیگری معتقد به بازگشت عقل‌گرایی و محاسبه‌گری به حوزه سیاست‌ورزی داخلی و خارجی است و الزاماً این محاسبه‌گری را در تعارض و تناقض با اساس اهداف و ماهیت انقلاب اسلامی نمی‌داند. شکاف این دو رویکرد از همان سال‌های میانه جنگ تحمیلی آشکار شد اما بعد از روی کار آمدن دولت آقای احمدی‌نژاد در سال ۸۴ جان تازه‌ای گرفت و از سال ۹۲ و با شروع مذاکرات هسته‌ای نیز وارد فاز تشدید شکاف و تعمیق اختلافات شد.

نقش مرحوم هاشمی در این شکاف واقعی نه قرار گرفتن به‌عنوان عاملی مرضی‌الطرفین بلکه به‌عنوان وزنه‌ای برای تقویت جریانی بود که اعتقاد به محاسبه‌گری در حوزه سیاست‌ورزی دارد. در واقع اگر به مناسبات سال‌های دولت اصلاحات برگردیم آقای هاشمی را نیرویی در میانه درگیری‌ها و دعواهای سیاسی دو جناح با نقشی کم و بیش مرضی‌الطرفین می‌بینیم. ایشان از همان دوران حیات حضرت امام و خصوصاً در زمان ریاست جمهوری سعی بر این داشتند که قوای عاقله دو جریان را در کنار خویش داشته باشند و این نقشی بود که تا پایان دولت اصلاحات هم کم و بیش ادامه داشت. اما در وضعیت دو قطبی فعلی که ریشه آن به سال ۸۴ برمی‌گردد، تمام عقلای دو جریان که به ترتیبی برای آقای هاشمی نقشی مؤثر قائل بودند به یک سمت بازی یعنی همان سمت مدافعان عقل‌گرایی و محاسبه‌گری در سیاست کوچ کردند و با تغییراتی که در مناسبات سیاسی ایران شکل گرفته بود، گروه‌های تندروتر اصلاح‌طلب نیز رجعتی دوباره به نقش آقای هاشمی داشتند. در این بین البته نباید ناگفته گذاشت که برخی مبانی و منش‌های سیاسی خود ایشان هم تغییراتی در طول زمان پیدا کرده بود.

در این جایگاه است که آقای هاشمی هر چند دارای یک نقش رهبری است اما همه نقش او به این مفهوم ختم نمی‌شود. او ضمن رهبری یک جریان در قامت اکتیویستی فعال و کنشگری با بیشترین حد تأثیر ظاهر می‌شود و از انتخابات سال ۹۲ به بعد در اکثر مقاطع، اختلاط این دو نقش کاملاً هویدا است. به عبارتی او هم در قامت یک رهبر سیاسی توان ایجاد اجماع و اقناع بین نیروهای یک جریان دارد و هم در قامت یک کنشگر فعال مستقیماً در معادلات و تحولات ایفای نقش می‌کند و اثر خود را بر جای می‌گذارد. او هم دارای یک ریشه اصیل و عمیق در انقلاب و تمام تحولات بعد از آن است و هم جایگاهی دارد که اساس حیات سیاسی-اجتماعی بسیاری از نیروهای سیاسی کشور در نوعی به جایگاه او در طول این چهار دهه وابسته است.

با این مقدمه درباره نقش و جایگاه مرحوم هاشمی رفسنجانی به پاسخ سؤال اصلی این نوشتار می‌پردازیم؛ سرنوشت میانه‌ روی و اعتدال بعد از آقای هاشمی چیست؟ به نظر می‌رسد در بین مجموعه نیروهای معتقد به این روش سیاست‌ورزی به لحاظ میزان نفوذ، سابقه تاریخی و اثرگذاری بر بخش‌های مختلف کسی همپای مرحوم هاشمی رفسنجانی وجود نداشته باشد. در واقع به لحاظ شخصی فقدان ایشان را باید خلأیی دانست که به‌صورت فردی قابل پر کردن نیست. تنها راه ممکن برای پر کردن این خلأ ایجاد و تحکیم حلقه‌ای از نیروهای مؤثر در این جریان است که هر کدام می‌توانند واسطه گفت‌وگو با طیف‌های دیگر این جریان و همین‌طور عامل نگهدارنده عقبه طیف خود در جریان میانه‌رو و قائل به عقلگرایی باشند.

به شکل واضح باید اعتراف کرد که این اتفاق هنوز رخ نداده است؛ به عبارتی هنوز میان چهره‌هایی که لیدری بخش‌های مختلف جریان قائل به میانه‌ روی را تشکیل می‌دهند تقریباً ارتباط ارگانیک و مشخصی وجود ندارد. آن حد از ارتباطی هم که در این چارچوب دیده می‌شود تا حدی وابسته به جایگاه بوروکراتیک افراد است که نمی‌توان آن را به حساب دریافت ضرورت این نوع رفتار از جانب آنها گذاشت. به عبارتی این ارتباط چون وابسته با جایگاه بوروکراتیک شخصیت‌ها می‌شود در صورت کنار رفتن هر کدام از افراد از آن جایگاه، شاهد قطع این ارتباط هم خواهیم بود. به همین اعتبار باید گفت خلأ حضور و بازیگری آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نه تنها در جریان میانه‌رو کاملاً احساس می‌شود که حتی با نبود ایشان می‌توان رگه‌هایی جدی از بروز رقابت‌های غیرسازنده در میان اجزای مختلف جریان یاد شده را هم ملاحظه نمود.

در چنین وضعیتی به نظر می‌رسد باید نگاهی جدی‌تر به آثار و نتایج خلأ حضور مرحوم هاشمی رفسنجانی در جریان میانه‌رو داشت و حاضران در این اردوگاه سیاسی نیاز دارند تا برای استمرار سیاست‌ورزی و حتی حیات سیاسی خود فکری جدی برای رفع این خلأ به هر نحو ممکن داشته باشند.
نظر شما
* کد کپچا:
captcha

چهره بدون آرایش و تصاویر متفاوت از سیما تیرانداز (عکس)

اصغر فرهادی مهمان ستاره استقلالی و همسرش شد (عکس)

عکس‌های فراگیر از خانم خواننده و عشق جدیدش

عربستان «با این دختر» برای اولین بار در مسابقه دختر شایسته جهان شرکت می‌کند (عکس)

خدا کند این کار رئیسی، زاکانی و نمایندگان انقلابی برای خدا باشد! (عکس)

این خارجی پرسپولیس با همسرش به بازار تهران رفت (عکس)

خاطره آقای همساده از «بده بزنیم» در گفتگو با پشه و ایرج طهماسب! (ویدئو)

ژست های عجیب الناز شاکردوست در سفر به بیستون (تصاویر)

عاشقانه بانو سوسانو با دخترش (تصاویر)

پوشش و استایل خوش آب و رنگ و نوروزی پریناز ایزدیار / تصاویر

جشن زیبای نوروز در آتشکده بهرام (تصاویر)

مراسم تشییع مرحومه زهرا شجاعی با حضور خاتمی (تصاویر)

پست آبی رنگ در پیج پرسپولیس! (عکس)

تیپ و استایل متفاوت الناز حبیبی و بهرام افشاری (عکس)

تبریز سفیدپوش شد (عکس)

زیبایی های قشم، بزرگترین جزیره ایران (تصاویر)

عکس خانوادگی وایرال شده وریا غفوری که به تازگی منتشر شده / همه درباره زیبایی این خانواده حرف می زنند (+عکس)

تصویری بی نظیر از رنگین کمان در میدان نقش جهان اصفهان (ویدئو)

تصویری متفاوت از نازنین بیاتی (عکس)

هادی چوپان در کنار مجسمه خودش و گرگ (تصاویر)

تغییر چهره ایرنه پاپاس، بازیگر هند جگرخوار در ۹۳ سالگی (تصاویر)

2 عکس جدید از تیپ و ژست دیدنی «سوسانو» در یک روستای زیبا در فرانسه

عکس / اتاق فرمان اتمی شوروی را ببینید

ماجرای سفر شاه به قم و ملاقات ۴۵دقیقه‌ای با آیت‌الله بروجردی (عکس)

تصاویر / تغییر تیپ و چهره سارا و نیکای سریال پایتخت بعد 10 سال

فیگور عضلات شکم هادی چوپان و رقیب آمریکایی او؛ کدایک بهتر است!؟ (عکس)

تصویری دیدنی از آنتونیو کوئین در اصفهان (عکس)

تغییر چهره جالب طناز طباطبایی در طی ۱۵ سال! (تصاویر)

استقبال پر شور از هادی چوپان در شیراز (تصاویر)

تصاویر دیدنی و وایرال شده از دونگ یی (هان هیو جو)

استوری سحر دولتشاهی از سریال افعی

هانیه توسلی با چهره بدون آرایش آفتابی شد (عکس)

کف و سوت برای معین و هایده در برنامه زنده شبکه سه با حاضران دستچین شده در استودیو! (ویدئو)

کنایه ستاره پرسپولیس به عدم دعوتش به تیم ملی + تصویر

سلفی هادی چوپان با کلاه قشقایی پس از قهرمانی در آرنولدکلاسیک (ویدئو)

این کلیپ «آقای همساده» با ماجرای کاظم صدیقی «وایرال» شد (ویدئو)

ژست علی دایی در کنار همسرش و خانم بازیگر (عکس)

نظر جالب عادل فردوسی پور درباره عملکرد نکونام در استقلال (ویدئو)

درج نام «خلیج فارس» در تصویر اکانت رسمی ناسا از زمین (عکس)

آرایش و پوشش متفاوت بهنوش طباطبایی! (عکس)

پوشش محسن افشانی بازیگر جنجالی و همسرش در افطاری ابراهیم رئیسی! (تصاویر)

اجرای زیبای داوود کیم (جای) خواننده کی پاپ کره ای در شبکه سه (ویدئو)

سعدالله امیر شقاقی مافیای شرط بندی، در ترکیه بازداشت شد + ویدئو

دیدار «عباس قادری» با ابراهیم رئیسی ! (عکس)

کیم جای (داوود کیم) خواننده موسیقی کی پاپ کره‌ جنوبی در برنامه محفل درخواست تسبیح کرد (+عکس و ویدئو)

استایل زیبا، ساده و خیره کننده «بهنوش طباطبایی» / عکس

بهاره افشاری و تغییر چهره‌اش ۱۸ سال پس از «او یک فرشته بود» (عکس)

آتش گرفتن یک پراید با نارنجک در چهارشنبه سوری پرند (ویدئو)

همسر و پسر نجم الدین شریعتی (عکس)

چهارشنبه سوری دیشب تهران از داخل هواپیما (ویدئو)

باشگاه پرسپولیس در آستانه دربی اینگونه پیام انگیزشی داد (تصویر)

تصاویر چهارشنبه سوری از برج میلاد: تهران شهر جنگ زده شد! (ویدئو)

انفجار مهیب در شب چهارشنبه سوری در استان خوزستان ! (ویدئو)

مجادله «خورشید خانم» مو طلایی با رضا رشیدپور بر سر جریمه ۳ میلیونی حجاب (+تصویر)

«یاسمین مقبلی» به زمین برگشت (ویدئو)

تجمع بازنشستگان در اعتراض به حقوق های زیر خط فقر + عکس

محمدرضا گلزار در جمع ملی‌پوشان ایران + عکس

رهبر انقلاب به فرماندهان کل ارتش و سپاه مدال داد (+عکس)

سرمربی پرتغالی سپاهان و همسر جوان و بازیگرش، شیدا مقصودلو در کنسرت علیرضا قربانی (ویدئو)

فیلم وایرال شده از حسین یکتا در شبکه افق در شب قبل انتخابات: هر کی نمی خواد رای بده بره ! (ویدئو)

حوادث چهارشنبه آخر سال: لحظه افتادن بمب دست ساز از دستان یک نوجوان (ویدئو)

استایل شیک و ورزشی مریم معصومی در ۳۶سالگی (عکس)

حفظ کرامت شهروندان به سبک دولت انقلابی: آقای رئیسی این عکس را دیده اید!؟ (تصویر)

حضور سحرگاهی رهبری در شهر ری (+ عکس)

عاشقانه اوسمار، سرمربی پرسپولیس با همسرش (عکس)

عاشقانه شهاب حسینی و همسر جدیدش در یک اکران خصوصی (تصاویر)

مجری زن صداوسیما آرزو کرد همه چیز به دوران قبل از رییسی بازگردد! / جبران مافات ژیلا صادقی با حمله به حسن روحانی! (ویدئو)

واکنش طنزآمیز عبدالکریم حسن به مردود شدن گلش در دیدار پرسپولیس - فولاد + تصویر

پیام سیدحسین حسینی به هواداران استقلال (اینستاپست)

استایل شیک و خاص بهاره افشاری در مراسم بزرگداشت علی نصیریان (عکس)

رونمایی بهنوش طباطبایی از مجسمه‌ زیبای خودش ! (عکس)

سخنان قدیمی سخنگوی دولت درباره قیمت ها وایرال شد! (ویدئو)

دختر ترامپ، بیل گیتس، ریانا و زاکربرگ در عروسی پسر ثروتمندترین مرد آسیا (+عکس)

واکنش باشگاه پرسپولیس به هت تریک اوسمار ویرا + عکس

آخرین حضور حسن روحانی در اجلاس خبرگان رهبری (عکس)

پرطرفدارترین