سناریوهای مختلف "پیش‌بینی مبتلایان به کرونا در ایران"

رئیس مرکز تحقیقات مدل‌سازی در سلامت دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد ضمن معرفی مدل میزان تکثیر پایه (R۰) و با اشاره به اینکه بر اساس مدل سیستم دینامیکی تأخیری(تصادفی) هر مبتلا به کووید ۱۹ در ایران به طور متوسط می‌تواند پنج نفر را آلوده کند، گفت: این عدد باید به زیر یک برسد تا بگوییم اپیدمی در کشور کنترل شده است. آمار مبتلایان به کووید ۱۹ در روز ۱۲ اسفند (۱۵۰۱ مبتلای قطعی با ۲۹۱ نفر بهبودی) می‌تواند نشانی از موثر بودن اقدامات وزارت بهداشت در ضربه به چرخه انتقال ویروس و نویدبخش کنترل اپیدمی باشد.

دکتر علی احمدی در گفت‌وگو با ایسنا در ابتدا به بیان مقدمه‌ای درباره "کرونا ویروس‌ها" پرداخت و توضیح داد: کروناویروس‌ها از بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان یا "زئونوزها" هستند و از حدود سال ۱۹۶۵ میلادی که این ویروس‌ها کشف شده‌اند، هفت گونه بیماری‌زای انسانی آن‌ها شناخته شده است.

وی ادامه داد: از گونه‌های مشکل‌ساز این ویروس در انسان، ویروس عامل بیماری سارس (سندروم حاد دستگاه تنفسی) بود که در سال ۲۰۰۲ از خفاش به گربه و بعد به انسان منتقل شد و باعث اپیدمی‌هایی در چین و دیگر کشورها شد. همچنین بیماری مرس (سندروم تنفسی مدیترانه شرقی) در سال ۲۰۱۲ در عربستان بود که از طریق شتر به انسان انتقال پیدا کرد و هم‌اکنون نیز کرونا ویروس‌ یا کووید ۱۹ هم احتمالاً از طریق خفاش به انسان منتقل شده‌ و باعث اپیدمی شدن این بیماری از چین و سپس انتقال به سایر کشورها در دنیا شد.

این متخصص اپیدمیولوژی خاطرنشان کرد: علائم بیماری کووید ۱۹ (Covid-۱۹) ، سرفه خشک، لرز، تب، تنگی نفس، خستگی و کوفتگی، گرفتگی بینی، اسهال و در موارد شدید آن پنومونی یا سینه پهلو است، همچنین در مواردی می‌تواند منجر به شوک چندمنظوره، نارسایی کلیه و مرگ شود.

احمدی با بیان اینکه تاکنون بیش از۵۰ کشور جهان درگیر پاندمی کووید ۱۹ با گزارش تعداد ۸۵ هزار و ۴۰۶ بیمار و دو هزار و ۹۳۳ مورد مرگ تا تاریخ ۲۹/۲/۲۰۲۰ شدند، تأکید کرد: در راستای پیشگیری از این بیماری مهم‌ترین نکات رعایت بهداشت فردی، به‌ویژه بهداشت دست (شستشوی دست‌ها)، پخت غذاهای دریایی و حیوانی، اجتناب از نزدیک شدن به افراد دارای علائم کرونا، اجتناب از شرکت در تجمعات و از همه مهم‌تر دامن نزدن به ترس و وحشت در جامعه است؛ از سویی نباید به جامعه استرس پمپاژ شود و از سوی دیگر نباید آسودگی مفرط داشته باشیم؛ چرا که در هر صورت در ایران مانند سایر کشورهای همسایه و منطقه "اپیدمی" این ویروس اتفاق افتاده و در کل دنیا "پاندمیک" یا عالم‌گیر شده است.

معرفی مدل مثلث اپیدمیولوژیک برای بیماری ناشی از ویروس کووید ۱۹

وی با اشاره به اینکه تاکنون سه مدل‌سازی در خصوص بیماری ناشی از ویرویس کرونا و اپیدمی آن در "مرکز تحقیقات مدل‌سازی سلامت" دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد انجام شده است، توضیح داد: برای اینکه بیماری ناشی از ویروس کرونا را خوب بشناسیم، می‌توانیم مدلی مانند مثلث را فرض بگیریم که دارای سه ضلع بوده و این سه ضلع "عامل بیماری‌زا"، "میزبان" (انسان) و "محیط" هستند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد عامل بیماری‌زا را نیز ویروس Covid-۱۹ عنوان کرد و افزود: در این رابطه بایستی قابلیت عفونت‌زایی، بیماری‌زایی یا پاتوژینیسیتی، ویرولانس یا شدت و حدت آن و میزان کشندگی ویروس را شناسایی کرد. این در حالی است که در مورد ضلع میزبان یا انسان، اگر چه همه انسان‌ها در معرض خطر هستند، اما گروه سنی میانسال به بالا، سالمندان، کادر بهداشتی درمانی که به واسطه شغل در تماس نزدیک با بیماران هستند، افراد دارای رفتارهای پر خطر یا دارای بیماری‌های زمینه‌ای، دیابت، بیماری تنفسی و قلبی عروقی، سرطان‌ها، افراد دچار استرس و مشکلات خواب و ... غیره بیشتر احتمال ابتلا به بیماری ناشی از ویروس کرونا را دارند.

احمدی سپس به ضلع سوم این بیماری- محیط- پرداخت و اظهار کرد: به لحاظ محیطی، در محیط‌هایی که تراکم بیش از حد وجود دارد، بهداشت محیط رعایت نمی‌شود، محیط‌های شغلی که در آن‌ها کیفیت هوا بد و تهویه ناکافی است یا وضعیت تغذیه مناسب نیست، امکان بیشتری را برای ابتلا به بیماری فراهم می‌کند.

معرفی مدل رخداد اکولوژیک بیماری ناشی از ویروس کرونا

وی درباره مدل رخداد اکولوژیک بیماری کووید ۱۹ تشریح کرد: از زمانی که ویروس وارد بدن می شود تا شروع علائم بیماری، تقریباً یک تا ۱۴ روز با میانگین هفت و نیم روز طول می‌کشد ( در ۷۰ الی ۸۰ درصد موارد ابتلا که در دنیا اتفاق افتاده، اکثریت موارد ابتلا بعد از ۵ روز علائم خود را نشان دادند).

رئیس مرکز تحقیقات مدل‌سازی در سلامت، خاطرنشان کرد: آنچه اهمیت دارد، طیف این بیماری است. بیماری کووید ۱۹ طیف گسترده‌ای از ناپیدا تا خفیف، متوسط، شدید و کشنده را دربرمی‌گیرد. ۸۰ تا ۸۵ درصد موارد ابتلا به این بیماری در طیف ناپیدا و خفیف قرار می‌گیرند، در حالی که حدود ۲ تا ۳ درصد مبتلایان در دنیا به لحاظ میزان بیماری در طرف کشنده طیف قرار دارند. قابلیت سرایت این ویروس احتمالا نسبت به ویروس‌های مشابه مانند عامل سارس و مرس بالا بوده، اما میزان کشندگی آن از آن‌ها کمتر است.

احمدی تصریح کرد: در ایران بر اساس گزارشات رسمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تا مورخ ۱۲ اسفندماه ۹۸، این بیماری در ۲۸ استان کشور با ۱۵۰۱ مورد بیماری قطعی، ۶۶ مورد مرگ و ۲۹۱ نفر بهبودیافته از کووید ۱۹ گزارش شد. استان‌های قم، تهران، مرکزی، گیلان، گلستان و مازندران در دسته استان‌های با شیوع بالا و استان‌های زنجان، بوشهر و خراسان شمالی تاکنون گزارش مورد قطعی نداشتند. درصد کشندگی این بیماری در ایران ۵.۵ درصد است. البته در تفسیر عدد کشندگی بایستی احتیاط کرد و منتظر پایان اپیدمی و محاسبه دقیق آن بود.

وی با بیان اینکه در دنیا تاکنون حدود ۸۵ هزار و ۴۰۶ بیمار و دو هزار و ۹۳۳ مورد مرگ رخ داد، گفت: بنابراین میزان کشندگی بیماری کووید ۱۹ در ایران فعلا به صورت ظاهری بیشتر از چین است که البته در تفسیر این موضوع باید دقت صورت گیرد و در این رابطه نگرانی جدی وجود ندارد و به نظر می‌رسد برخی افراد ناآگاه با ترویج شایعه و اقداماتی نظیر احتکار ماسک و ...، اپیدمی بیماری در ایران را به یک مشکل حادتر تبدیل کردند. این افراد همچنین از آمار و ارقام بیماری در کشورهای دیگر که واقعاً شیوع بالایی دارد، سخنی ارائه نمی‌کنند و طوری به آن دامن می‌زنند که گویا این بیماری فقط در ایران وجود دارد؛ در صورتی که اینطور نیست.

عدم دسترسی به آمار موارد مشکوک یا محتمل ابتلا به کووید ۱۹ در کشور

پایین آمدن درصد کشندگی در صورت محاسبه افراد مشکوک یا محتمل

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد با تأکید بر آنکه برای محاسبه میزان کشندگی بیماری در کشور باید موارد مشکوک و محتمل ابتلا به بیماری نیز در مخرج کسر کشندگی بیماری محاسبه شود، تصریح کرد: در کشور آمار و ارقامی از موارد مشکوک یا محتمل ابتلا به بیماری فعلا در دسترس نیست؛ بنابراین فقط تعداد موارد مثبت و تأیید شده مبتلا به کووید ۱۹ در مخرج کسر ما محاسبه شده است. حال آنکه اگر همه موارد بیماران را هم محاسبه کنیم، طبیعتاً درصد کشندگی بیماری بسیار پایین می‌آید.

احمدی در پاسخ به اینکه چرا موارد مشکوک و محتمل در محاسبه درصد کشندگی کووید ۱۹ در کشور، در نظر گرفته نمی‌شوند، گفت: این موضوع به دلیل نظام مراقبت و تصمیمی است که وزارت بهداشت گرفته است و این وزارت‌خانه فقط نمونه‌های مثبت و قطعی ابتلا به بیماری را گزارش می‌کند.

وی تأکید کرد: از طرفی چون اکثریت مبتلایان به بیماری، فاقد علایم تیپیک و شدیدی هستند و ما از همه مبتلایان نیز نمونه نمی‌گیریم تا تعداد موارد مثبت در میان آن‌ها مشخص شوند، ممکن است کم گزارش‌دهی بیماران وجود داشته باشد که البته طبیعی است و مشکلی ایجاد نمی‌کند.

ضرورت توجه به ۳ مولفه در هنگام رخداد مورد جدید بیماری در هر استان

این متخصص اپیدمیولوژی با بیان اینکه در استان‌های کشور یکی پس از دیگری سیر پیشرونده اپیدمی اتفاق افتاده و به احتمال قوی ویروس کووید ۱۹ در تمام کشور در گردش بوده و هیچ استانی در امان نخواهد بود، تأکید کرد: اما آنچه نظام سلامت در هر استانی باید به آن توجه کند، ضمن اجرای مداخلات آموزشی و اقدامات بهداشت فردی و محیطی، بررسی اپیدمیولوژیک دقیق بیماری به محض رخداد حتی یک مورد بیماری است که به آن اپیدمی گفته می‌شود.

احمدی ادامه داد: متولیان نظام‌ سلامت استانی ابتدا باید اولین مورد مبتلا به کووید ۱۹ را در استان خویش شناسایی کنند که این مورد به عنوان مورد ایندکس یا نشانه‌دار (index case) مطرح بوده و به عبارت دیگر نخستین فرد در استان است که علائم بیماری را از خود نشان می‌دهد.

وی افزود: پس از شناخت مورد شاخص، باید مورد اولیه (primary case) ابتلا به کووید ۱۹ شناسایی شود. مورد اولیه، اولین موردی است که عفونت را وارد یک جمعیت می‌کند که می‌تواند همان مورد ایندکس باشد یا نباشد؛ بنابراین مورد اولیه موردی است که عفونت را به یک استان می‌آورد.

رئیس مرکز تحقیقات مدل‌سازی در سلامت تأکید کرد: به منظور بررسی اپیدمیولوژیکی در هر استان، همچنین باید موارد ثانویه (secondary case) که از طریق تماس مستقیم یا غیرمستقیم با کیس‌های آلوده اولیه به کووید ۱۹ مبتلا می‌شوند، شناسایی شوند و توجه به این موارد پیش‌نیاز مدل‌سازی و پیش‌بینی تعداد مبتلایان در جامعه است.

گسترش اپیدمی در چین طی ۷۰ روز

گسترش بیماری کووید ۱۹ در ایران تا نیمه فروردین ماه ۹۹

احمدی با بیان اینکه اپیدمی کووید ۱۹ در کشور چین از حدود ۱۷ فوریه مقارن با ۲۸ بهمن ماه با آهنگ ثابت پیش رفت، گفت: از ۱۲ دسامبر (۲۱ آذر) که آغاز اپیدمی در چین بود تا ۱۹ فوریه (۳۰ بهمن) تقریباً ۷۰ روز طول کشید تا این اپیدمی در کشور چین از الگوی نمایی و صعودی به الگوی ثابت تبدیل شد.

وی افزود: با حساسیت نظام مراقبت موجود در کشور، نخستین موارد ابتلای قطعی به کرونا در ایران اواخر بهمن و اوایل اسفند گزارش شد و اگر برای این بیماری دوره کمون دو هفته را محاسبه کنیم، پیش‌بینی می‌شود تا ۱۵ فروردین روند صعودی بیماری را در کشور داشته باشیم. اینکه عده‌ای اظهار می‌کنند ایران آمار بیماران را کتمان کرده یا گزارش نکرده، به نظر می رسد مبنای علمی ندارد و صحیح نیست و در واقع این گزارش مربوط به شاخص علمی حساسیت در مراقبت است.

پیش‌بینی تعداد کیس‌های مبتلا به کووید ۱۹ در ایران بر اساس درصد جهانی کشندگی بیماری و CFR

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد سپس به ارائه یک پیش‌بینی برای تعداد کیس‌های مبتلا به کووید ۱۹ در ایران پرداخت و تصریح کرد: برای این پیش‌بینی می‌توانیم از ۳ مدل استفاده کنیم که یکی از آن‌ها مدل کیس فاتالیتی ریت یا (CFR) است.

احمدی اضافه کرد: اگر ما بر اساس آنچه در چین و ایتالیا اتفاق افتاده، مرگ و میر و میزان کشندگی را ۲ تا ۳ درصد در نظر بگیریم، در ۱۰ روز اول اپیدمی بایستی در کشور به احتمال بدترین سناریو حدود ۹۵۰ تا ۱۰۰۰ کیس مبتلا به کووید ۱۹ داشته باشیم.

وی در همین رابطه به بیان سناریوهای مختلف پرداخت و گفت: اگر درصد کشندگی را دو درصد، دو و نیم درصد یا سه درصد در نظر بگیریم در این حالت برآورد می‌شود به ترتیب ۶۳۰ بیمار، ۷۶۰ بیمار یا ۹۵۰ بیمار مبتلا به کووید ۱۹ در نیمه اول دوره سرایت پذیری بیماری و در نیمه اول اپیدمی باید داشته باشیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد گفت: اگر در سناریویی متوسط درصد کشندگی کووید ۱۹ (۲.۵ درصد) را در نظر بگیریم، ۷۶۰ مورد مبتلا در ایران در هفته اول اپیدمی (هفته اول اسفندماه ۹۸) وجود داشت که از این میان ۳۹ مورد قطعی شناسایی شد. این عدد ۱۸ تا ۲۰ درصد موارد کل عفونت بوده و ۸۰ درصد موارد ناشناخته هستند که باید مورد توجه قرار گیرند. این مدل ذهنی بوده و ملاحظاتی دارد و کاربرد بسیار کمی دارد که باید در تفسیر به آن‌ها دقت داشت و سراغ مدل‌های دقیق‌تر زیر رفت.

مدل "میزان تکثیر پایه" در اپیدمی بیماری‌های عفونی

احمدی گفت: مدل دیگری که در اپیدمیولوژی بیماری‌های عفونی به‌خصوص کووید ۱۹ داریم، مدل R۰ است که منظور از R، reproductive rate یا میزان تکثیر پایه یا عدد مولد بیماری است که مدلی معتبر است.

وی تشریح کرد: میزان تکثیر پایه به معنی متوسط تعداد افرادی است که در زمان ورود یک مورد عفونی به یک جمعیت کاملاً مظنون، به بیماری مبتلا می‌شوند؛ به عبارتی اینکه یک نفر آلوده به کووید ۱۹ در دوره واگیر بیماری خود می‌تواند چند نفر را آلوده کند؟ اگر بتوانیم این عدد را برآورد کنیم، می‌توانیم پیش‌بینی کنیم که چه تعداد بیمار مبتلا به کووید ۱۹ در کشور هستند و اپیدمی در چه زمانی در مرحله صعودی یا کنترل است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد افزود: فرمول و مدل ریاضی پایه برای محاسبه عدد مولد پایه در انتقال کووید ۱۹، فرمول R۰=P×C×D است. در این مدل P احتمال انتقال در هر تماس، C فراوانی تماس‌ها در طی زمان و D دوره بیماری کووید ۱۹ است که در صورت ضرب این‌ها در هم میزان تکثیر پایه یا عدد مولد بیماری به دست می‌آید. این عدد با استفاده از مدل دیگری به‌نام مدل سیستم دینامیکی تاخیری(تصادفی) که در چین و سنگاپور نیز استفاده شد، قابل محاسبه است.

احمدی گفت: برخی فاکتورها در این فرمول تأثیر دارد، مثلاً احتمال انتقال بیماری در هر تماس با و بدون استفاده از ‌ماسک، رعایت فاصله یک متری با افراد آلوده یا مراقبت فردی، آموزش بهداشت، شستن دست‌ها بر روی فراوانی تماس‌ها تاثیر دارد. در عین حال ممکن است با اعمال مراقبت‌های شدید درمانی و ایزوله کردن بیمار، از دوره بیماری کاسته شود و بر کم شدن این عدد موثر باشد.

نرخ تکثیر پایه در چین و ایران: ۲.۵ ، ۳.۵ درصد تا ۵%

کنترل اپیدمی در صورت رساندن نرخ تکثیر پایه به کمتر از یک درصد

وی اظهار کرد: این عدد بر اساس محاسباتی که در چین انجام شده از ۳.۲۵ تا ۳.۴ گزارش شد. یعنی به طور متوسط اگر این عدد را ۳ در نظر بگیریم، به معنی آن است که اگر یک نفر کویید ۱۹ بگیرد، به طور متوسط می‌تواند سه نفر را مبتلا ‌کند.

وی اضافه کرد: با استفاده از مدل سیستم دینامیکی تأخیری (تصادفی) که در مرکز تحقیقات مدل‌سازی در سلامت شهرکرد استفاده شد، در ایران در ۱۰ روز پس از گزارش اپیدمی این عدد در شدیدترین و بدترین سناریوی فرضی ۴.۷ و در برآورد دیگری حدود ۲ براورد شد. یعنی به طور متوسط هر بیمار حداکثر حدود ۵ نفر را می‌تواند آلوده کند و برای اینکه اپیدمی کنترل شود، باید مداخلات فوری انجام گیرد تا این عدد به زیر یک برسد. بر اساس این مدل، برآورد کل بیماران ۱۶۳۸ نفر و به احتمال قوی حدود ۲۵ درصد کل موارد عفونت و بیماری (طیف ناپیدا تا بیماری شدید) کشف و گزارش شده است. با توجه به گزارش آمار مبتلایان به کووید ۱۹ در ایران تا ۱۲ اسفند ماه (۱۵۰۱ مبتلای قطعی) و اختلاف ۱۳۶ موردی این آمار با برآورد ما، به نظر می‌رسد اقدامات کنترلی وزارت بهداشت نقش مؤثری در کنترل اپیدمی داشته است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد افزود: با توجه به آماری که تا ۱۲ اسفند ۹۸ در ایران از موارد قطعی گزارش شده داشته‌ایم (۱۵۰۱ مورد مبتلای قطعی)، اگر بتوانیم میزان تکثیر پایه را به کمتر از یک برسانیم، این به معنی آن است که اپیدمی در کشور کنترل شده است. البته بر اساس برآورد ما برای این عدد فعلا حدود ۳ تا ۵ است که بایستی مداخله‌های کنترلی برای خاموشی اپیدمی با قوت، شدت و اثربخشی بیشتری ادامه یابد.

احمدی یادآور شد: اگر این عدد بیشتر از یک باشد، به معنی آن است که اپیدمی گسترش دارد که در این صورت با در نظر گرفتن هزینه – اثربخشی فعالیتها، اجرای بیش از حد مداخلات کنترلی اثربخش و مطالعات اپیدمیولوژی، پیش رفتن بر اساس استراتژی‌های مشخص- می‌توانیم در اجزای فرمول عدد مولد از جمله کنترل تماس‌ها، ردگیری تماس‌های بیماران، ارائه آموزش‌های بهداشتی صحیح، پاکسازی محیط، مراقبت بهتر بیماران، جداسازی بیماران و قرنطینه موارد مشکوک به بیماری مداخله کرد تا هر چه زودتر اپیدمی کنترل و خاموش شده و در واقع کووید ۱۹ به بیماری آندمیک تبدیل شود.

وی سپس به اظهار نظر درباره تفاوت موضوع قرنطینه و جداسازی پرداخت و گفت: این دو عنوان با همدیگر تفاوت مهمی دارند. جداسازی برای بیماران قطعی و در طی دوره واگیری بیماری است. اما قرنطینه برای افراد مشکوک به بیماری است که به اندازه دوره کمون بیماری است. دوره کمون و طول دوره‌ای که یک فرد می‌تواند از زمان ابتلا به بیماری آن را به دیگران منتقل کند، حدود دو هفته گزارش شد. بنابراین در قرنطینه حدود دو هفته و در جداسازی نیز حدود دو هفته (تقریباً به مدت یک ماه) برای یک فرد مراقبت در نظر گرفته می‌شود.

ضرورت قرنطینه افراد مشکوک یا محتمل به ابتلای کووید ۱۹

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد با بیان اینکه معنی قرنطینه با ایزولاسیون یا جداسازی فرق می‌کند، گفت: جداسازی مربوط به زمانی است که می‌دانیم فرد به عفونت مبتلا شده و بیمار است. این فرد باید در اتاقی با فشار منفی و معکوس قرار گیرد و با رعایت اقدامات احتیاطی تحت نظر باشد تا بهبود پیدا کرده و پس از طی دوره نقاهت، مرخص شود.

احمدی افزود: از سوی دیگر قرنطینه مربوط به زمانی است که فرد در دوره مخفی بیماری به سر می‌برد. اگر ما اطمینان داشته باشیم که یک نفر مورد مشکوک یا محتمل ابتلای کرونا است، این یعنی عفونت‌زایی باید از دوره کمون شروع شده و تا آشکارسازی بیماری باید از ورود این فرد به جامعه جلوگیری کرد.

وی در همین رابطه تصریح کرد: از لحاظ علمی اگر قرنطینه در سطوح مختلف فردی، انبوه و جمعی به صورت دقیق، به موقع و مطلوب انجام شود، از اقدامات مفید برای کنترل اپیدمی به حساب می‌آید و این‌طور نیست که بگوییم قرنطینه کارکرد ندارد. البته با توجه به شرایط فرهنگی و اجتماعی در ایران، شاید کارکرد قرنطینه ناچیز باشد که نیاز به فرهنگ‌سازی، خودمراقبتی و ... دارد.

موارد مشکوک، محتمل و قطعی ابتلا به کووید ۱۹ گزارش شوند

احمدی تأکید کرد: به عنوان یک اپیدمیولوژیست پیشنهاد می‌کنم متولیان نظام سلامت در نظام مراقبت این اپیدمی، کلیه بیماران را بر اساس تعاریف مشکوک، محتمل و قطعی در هر شهرستان و استان جمع‌آوری، ثبت و توزیع مکانی، زمانی و فردی آن‌ها را دقیق انجام دهند تا با گزارشات دقیق، از میزان رعب و وحشت در جامعه کاسته شده و ضمن تحقق استراتژی‌های سازمان بهداشت جهانی (محدود کردن تماس انسان با انسان)، دید جامع‌تری از اپیدمی ایجاد می‌شود و در پی آن با ردگیری فعال موارد تماس، موارد انتقال ثانویه (به‌خصوص در کارکنان نظام سلامت) به حداقل می‌رسد.

وی با تأکید بر شناسایی، جداسازی و مراقبت زودرس، گفت: زودرس بودن در اینجا مهم است تا بتوان زنجیره انتقال را ردگیری و قطع کرد.

رئیس مرکز تحقیقات مدل‌سازی در سلامت دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد اضافه کرد: نکته سوم ضرورت شناسایی و کاهش انتقال از منابع حیوانی است که خوشبختانه این مورد در کشور ما پررنگ نیست، اما تشخیص زودرس با توجه به نادانسته‌هایی که درباره کویید ۱۹ داریم، باید شتاب گیرد و پاکسازی محیط بیشتر شود؛ ضمن آنکه همچنان به ارزیابی خطر در جامعه ادامه می‌دهیم.

اطلاعات اپیدمیولوژیک کافی برای تصمیم‌گیران فراهم شود

احمدی افزود: بایستی اطلاعات اپیدمیولوژیک کافی را برای تصمیم‌گیرندگان و برنامه‌ریزان فراهم کنیم تا آن‌ها بتوانند با فراق بال اقدامات خودشان را انجام دهند. همچنین باید از برگزار کردن تجمعات و مراسمات اجتماعی، اقتصادی و تجاری پرهیز شود که تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها هم در جهت همین استراتژی سازمان بهداشت جهانی به منزله کنترل تماس‌ها و پیشگیری از انتقال شخص به شخص بوده است.

کووید ۱۹ آخرین اپیدمی نیست

اهمیت کار خبرگزاری‌های معتبر در دوران گسترش اپیدمی

وی تأکید کرد: مردم نیز مطمئن باشند کووید ۱۹ اولین و آخرین اپیدمی نیست و همچنان ممکن است اپیدمی‌های دیگری هم بعداً از راه برسند، کما این که تا به حال ۶۰ کشور با این ویروس درگیر شده‌اند.

این استاد دانشگاه و اپیدمیولوژیست، خاطرنشان کرد: اشتراک‌گذاری مطالب غلط در شبکه‌های اجتماعی مردم را آزار می‌دهد؛ در این حوزه بایستی خبرگزاری‌های مهم و معتبر در سایت‌های خودشان آمار و ارقام و الگوی اپیدمیولوژیکی بیماری را گزارش کرده و درس‌های آموخته شده از این اپیدمی را گزارش کنند.

احمدی در پاسخ به اینکه آیا با مقامات اجرایی در ارتباط هستند یا خیر، توضیح داد: در دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد جلسات بررسی اپیدمیولوژیک کوروناویروس را برگزار کردیم.

وی ادامه داد: نتایج این جلسه را به مقامات ذی‌ربط در حوزه ریاست دانشگاه و معاونت درمان انتقال دادیم و کمیته علمی هم در این رابطه در معاونت آموزشی دانشگاه و دانشکده بهداشت تشکیل شده است؛ قصد داریم به کارهای تحقیقاتی و مدل‌سازی در این رابطه ادامه دهیم تا ان‌شاء‌الله شاهد نتایج خوبی در کشور باشیم. بخصوص در شرایط فعلی که برخی از کشورها در تلاش هستند ایران را بعنوان منبع انتشار این بیماری در جهان معرفی کنند و در مدل‌سازی‌ها ارقام غیرواقعی گزارش کردند، پاسخ مستدل علمی بدهیم که فرضیه آن‌ها صحیح نیست و بیماری از چین به سایر کشورها سرایت کرده است و البته فرضیه بیوتروریسم را در این اپیدمی بایستی طرح و آزمون کرد که پیشنهاد می‌شود متولیان پدافند غیرعامل در کشور به این موضوع بپردازند تا خلاف آن ثابت شود.

افراد با چه علائمی نیازمند تست تشخیصی کرونا هستند؟

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد در پاسخ به این سؤال که افراد با چه علائمی نیازمند تست تشخیصی کرونا هستند، تشریح کرد: نتیجه تست مثبت یا منفی در شرایط اپیدمی بیماری، برای مراقبت بیماری تفاوت چندانی نمی‌کند و ۸۰ درصد موارد عفونت ناپیدا و خفیف هستند که به صورت گذرا خوب می‌شوند و بنابراین این افراد به انجام تست نیازی ندارند.

احمدی گفت: این افراد ممکن است دارای علائم شبه سرماخوردگی باشند. بنابراین با توجه به محدود بودن کیت‌های تشخیص بیماری نیازی نیست برای تست مراجعه کنند.

وی خاطرنشان کرد: کسی با شرح حال سرفه خشک، لرز یا گلودرد همراه با تنگی نفس – با یا بدون تب- یا با علائم تنفسی فوقانی و تحتانی با تداوم رادیولوژیک درگیری یک‌طرفه یا دوطرفه ریه در سی تی اسکن یا گرافی سینه مورد مشکوک کویید ۱۹ تلقی می‌شود.

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد گفت: اگر همین مورد مشکوک در طی ۱۴ روز گذشته سابقه تماس با یک مورد قطعی کویید ۱۹ را داشته یا سابقه حضور در مناطق اپیدمی مثل چین در خارج کشور یا استان‌های درگیر در داخل کشور را داشته باشد، مورد محتمل به حساب می‌آید که باید تست دهد. در صورت جداسازی ویروس در تست و تشخیص ابتلا به کووید ۱۹، این بیمار یک مورد قطعی است.

احمدی در همین رابطه افزود: ممکن است فردی در بیمارستان بستری شود و پس از شروع درمان‌های روتین، به لحاظ بالینی به آن‌ها پاسخ ندهد که در این صورت این فرد نیز یک مورد محتمل به حساب می‌آید. در تمام این موارد باید فرهنگ‌سازی صورت گیرد تا مردم برای گرفتن تست به مراکز درمانی هجوم نیاورند.

ضرورت شناسایی همه جوانب بیماری کووید ۱۹ و پرهیز از بزرگ‌نمایی آمار

وی در پایان به ارائه یک جمع‌بندی از صحبت‌های خود پرداخت و تأکید کرد: در شرایط اپیدمیولوژیک حاضر در دنیا و ایران، کنترل ترس و وحشت و اجتناب از دامن زدن به شایعات برای پیشگیری و کنترل بیماری کورنا ویروس بسیار جدی و مهم است. سه نکته مهم قابل توجه در این اپیدمی کمک به آرام‌سازی فضای جامعه و پرهیز از ایجاد التهاب در جوامع، تفسیر صحیح شاخص میزان کشندگی کووید ۱۹ در ایران و عجله نکردن در گزارش آن و توصیه به رعایت بهداشت فردی و به‌ویژه شستن دست‌ها و اجتناب از تماس با بیماران مشکوک است که در همیاری، همراهی و همکاری با نظام سلامت برای غلبه بر این بیماری تأکید می‌شود.

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد اظهار کرد: باید در تفسیر این شاخص با توجه به اینکه مخرج کسر فقط موارد قطعی مثبت گزارش شده است و صورت کسر موارد فوتی در بین موارد مثبت گزارش شده است، دقت کرد که این شاخص تا پایان دوره اپیدمی باید محاسبه شود و به عبارتی اگر همه بیماران را از ابتدا تا انتهای همه‌گیری پیگیری کنیم و پیامد آنها (مرگ/ بهبودی) تعیین شود، این شاخص به عدد واقعی نزدیک می‌شود.

احمدی بر اجتناب از ایجاد بزرگ‌نمایی درباره آمار و ارقام بیماری و ایجاد رعب و وحشت بیجا در جامعه تأکید کرد و افزود: تلاش همه‌جانبه برای بررسی اپیدمیولوژیک و شناسایی همه جوانب این بیماری(منبع بیماری، مخزن، راه‌های انتقال، دوره عفونت‌زایی، دوره کمون، شیوع و بروز، پاتوژنیسیتی، ایمنی زایی، علل، الگوی اپیدمی و پاندمیک، میزان تکثیر پایه، میزان‌های میرایی، دوره واگیری، مدت زمان مورد نیاز برای جداسازی و قرنطینه، رژیم‌های درمانی، واکسن و سایر روش‌های پیشگیری، مراقبت بیماری و گزارش آماری) و کنترل این ویروس منحوس در اولویت است.

وی در پایان ضمن قدردانی از پیام امیدبخش رهبر معظم انقلاب، وزیر بهداشت، همت و همکاری و همدلی همه مسئولین، مردم و کادر بهداشتی درمانی کشور، یادآور شد: آمار و ارقام از طریق وب سایت رسمی وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی در دسترس است.