از سوریه و عراق تا لیبی و لبنان؛ ماجراجویی های سلطان رجب چه بر سر منطقه می آورد؟!

نواندیش- پرهام غنی: 4 ژوئیه، وزیر کشور لبنان اعلام کرد که چهار شهروند شامل دو سوری و دو ترک هنگام تلاش برای قاچاق 4 میلیون دلار به لبنان در پروازی که مبدا آن ترکیه بود، دستگیر شده اند. وی ادعا کرد که این پول برای تأمین مالی معترضان بوده و دستورالعمل چگونگی عمل این گروه‌ها نیز از طریق برنامه واتس اپ به اعضای این جنبش اعتراضی ارسال شده است.

فهمی، وزیر کشور لبنان تنها سیاستمداری نیست که به نقش روزافزون ترک ها در لبنان اشاره می کند. یک وب سایت خبری وابسته به نوهاد المصنوق، وزیر امور خارجه سابق لبنان نیز اخیرا لیست کاملی از سازمان‌ها و مساجد غیردولتی طرفدار ترکیه که در خاک لبنان فعالیت می کنند را منتشر کرده است، او حتی پا را فراتر گذاشته و ادعا كرد كه ترکیه قصد داشته طرابلس را به عنوان دومین شهر بزرگ لبنان و یك سنگر سنی در این كشور اشغال كند!

اندیشکده کارنگی گزارش مفصلی در مورد مراکز تحت نفوذ آنکارا و فعالیت های اخیر ترکیه در خاک لبنان منتشر ساخته، اما ذکر همین دو پاراگراف مقدمه هم برای ورود ما به بحث کفایت می کند، اینکه دریابیم بعد از سوریه، عراق، لیبی، مدیترانه حالا رجب طیب اردوغان که همچنان باور ندارد دوره سلاطین عثمانی به سر آمده عزم ورود به لبنان کرده و این اتفاق شرایط و معادلات منطقه را بیش از پیش پیچیده و در عین حال بحرانی می کند.

لبنان این روزها شرایط بسیار شکننده و بی ثباتی دارد و کوچکترین اتفاقی می تواند عروس حالا دیگر سابق منطقه را به خاک سیاه بنشاند، غرب آسیا هنوز از بحران های دهه اخیر در سوریه و عراق کمر راست نکرده و دیگر تاب بحرانی تازه این بار در زمینی تازه که لبنان باشد را ندارد.

مجموعه برنامه های آنکارا برای نفوذ در لبنان

بنیاد کارنگی اخیرا در گزارشی به مجموعه برنامه های ترکیه از کمک مالی به مخالفان تا اعطای بورس های تحصیلی و احداث مدارس زبان ترکی در لبنان اشاره کرده است. ترک ها طی سالیان اخیر بارها از قوم ترکمن برای پیشبرد مقاصد خود در سوریه استفاده کردند و حالا به نظر می رسد هدفی مشابه در لبنان هم دنبال می کنند،

به هر روی اوضاع منطقه همچنان در حال پیچیده تر شدن است و متاسفانه شرایط بی ثبات یک دهه گذشته خیال بهبود ندارد، اگر تا پیش از این افغانستان، عراق، یمن و سوریه میدان تسویه حساب و نفوذ بازیگران قدرتمند منطقه بوده حالا گویا زمین بازی در حال تغییر به سمت کشورهای جدید مثل لبنان است. در این بین برنده بزرگ امپریالیسم ترکی و سلفی نه آنطور که گمان می برند خودشان بلکه رژیم صهیونیستی است. اسراییل که پیش تر در انزوای مطلق به سر می برد حالا با بزرگ نمایی تهدید ایران و ترکیه برای اعراب خود را در قامت ناجی آنها معرفی می کند و به خوبی توانسته موضوع فلسطین را به حاشیه براند. با الدامه روند فعلی متاسفانه باید بگوییم که آتش تنش و رقابت در منطقه روز به روز در حال شعله ور تر شدن است و دیر یا زود دامان همه را خواهد گرفت.

نو عثمانی گری از شمال آفریقا تا شامات

مداخلات ترک ها در سوریه و عراق مدت ها است که آغازشده و حتی رنگ و بوی نظامی هم به خود گرفته اما این سطح از مداخله همچنان نتوانسته رییس جمهور ترکیه را ارضا کند و او حالا در سودای ورود به لبنان است، آنکارا که پیش تر جایگاه چندان مستحکمی در بین گروهای سیاسی لبنانی نداشته و قافیه را در این کشور به ایران و عربستان واگذار کرده بوده طی ماه ها و روزهای اخیر شرایط آشفته لبنان را مناسب دست اندازی تازه خود دیده است.

مجموعه برنامه های آنکارا برای نفوذ در لبنان

از مجموعه برنامه های ترکیه در لبنان می توان به اعطای کمک مالی به مخالفان، اعطای بورس های تحصیلی و احداث مدارس زبان ترکی اشاره کرد. یکی دیگر از برنامه های ترک ها که پیش تر در سایر نقاط هم اجرا شده تفرقه افکنی میان قومیت ها است، آنکارا طی سالیان اخیر بارها از قوم ترکمن برای پیشبرد مقاصد خود در سوریه استفاده کرده و حالا به نظر می رسد هدف مشابه ای را در لبنان هم دنبال می کند، آنکارا طی ماه های اخیر سعی کرده تا با انتشار سخنرانیهای احساسی فرهنگ و تارخ عثمانی را احیا کند. به عنوان مثال، شبکه حامیان ترکیه در لبنان به دنبال ترساندن ارامنه برای برگزاری بزرگداشت سالگرد نسل کشی خود در سال 1915 بوده‌اند. از زمان سفر اردوغان به بیروت، ارامنه بطور فزاینده‌ای تحت فشار قرار گرفته‌اند تا جایی که حتی هزاران معترض طرفدار ترکیه در تظاهرات خود با پرچم‌های این کشور و شعارهای تهدیدآمیز خواستار نسل کشی دیگری علیه ارامنه هستند!

تغییر بلوک بندی ها با افزایش تحرکات ترکیه در مدیترانه

یکی دیگر از اتفاقاتی که در معادلات منطقه تاثیرگذار خواهد بود افزایش تنش هفته های اخیر بین ترکیه و یونان به واسطه حفاری برای کشف ذخایر گازی در دریایی مدیترانه و سیاه است، پروژه های اکتشافی آنکارا بسیاری از اروپایی ها تا مصری ها و اسرائیلی ها و حتی اماراتی ها را نگران کرده، این تنش طی روزهای اخیر به قدری بالا گرفته که اخیرا  اسرائیل، مصر و امارات به شکلی علنی به حمایت از یونان برخواسته و آنکارا نیز تهدید به تقابل نظامی کرده است.در صورت بهره‌برداری از این ذخیره گازی اردوغان انتظار می رود وی ثروت حاصل را برای تأمین اعتبار ماجراجویی‌های جدید نظامی خود در منطقه خرج کند. برای اردوغان، گسترش نفوذ ترکیه در منطقه برای تحقق رویای بازیابی جلال گذشته دولت عثمانی از هر چیزی مهم‌تر است.

به هر روی اوضاع منطقه همچنان در حال پیچیده تر شدن است و متاسفانه شرایط بی ثبات یک دهه گذشته خیال بهبود ندارد، اگر تا پیش از این افغانستان، عراق، یمن و سوریه میدان تسویه حساب و نفوذ بازیگران قدرتمند منطقه بوده حالا گویا زمین بازی در حال تغییر به سمت کشورهای جدید مثل لبنان است. در این بین برنده بزرگ این ماجراجویی ها فقط و فقط رژیم صهیونیستی است. اسراییل که پیش تر در منطقه در انزوای مطلق به سر می برد حالا با بزرگ نمایی تهدید ایران و ترکیه برای اعراب خود را در قامت ناجی آنها معرفی می کند و به خوبی توانسته موضوع فلسطین را به حاشیه براند.

سه گانه اسرائیل و اعراب در مقابل ترکیه و ایران به لطف برخی سیاست ها در حال شکل گیری و تقویت است و این اتفاق تنها بر شدت درگیری ها می افزاید، با ادامه روند فعلی متاسفانه باید بگوییم که آتش تنش و رقابت در منطقه روز به روز در حال شعله ور تر شدن است و دیر یا زود دامان همه از جمله رجب طیب اردوغان را خواهد گرفت. منطقه امروز تاب ماجراجویی های جدید را ندارد و اردوغان اگر از حال و هوای قرون 17 18 بیرون نیاید باید شاهد درگیری های جدید و گسترده تر این بار در کشورهایی مثل لبنان با شمایل و ترکیبی متفاوت باشیم.