گزينه هاى وزارت امور خارجه دولت رئيسى

آرمان ملی- نرگس کارخانه‌ای: انتخابات 1400 با ثبت کمترین میزان مشارکت از ابتدای آغاز به کار جمهوری اسلامی به عنوان انتخاباتی غیررقابتی به گفته ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور منتخب را مشخص کرد. کسی که بنابر تمام سابقه سال‌های گذشته، فردی تماما اصولگرا محسوب می‌شود و با اینکه او پیشتر اشاره کرده بود رویکردی فراجناحی پیشه خواهد کرد، بنابر سابقه وی احتمالا در خصوص افراد منتخب باید منتظر اصولگرایان باشیم.

اما آنچه بیش از همه مورد توجه است نیاز به انتخاب افرادی کاربلد با توجه به شرایط حساس ایران در زمینه‌های مختلف به‌خصوص روابط بین‌الملل و امور اقتصادی است که با نظر به عدم سابقه و تجربه شخص رئیس جمور منتخب در این زمینه‌ها، نیازمند انتخاب افرادی با سابقه درخشان و توانمند است. از بین وزیران مختلف با توجه دوره حساسی که ایران از نظر روابط بین‌الملل و بالاخص توافق برجام در آن قرار دارد، چشم‌ها به گزینه‌های احتمالی برای انتخاب وزیر امور خارجه است. وزیری که بنابر گفته کارشناسان علاوه بر اینکه حل مسائل بین‌الملل را به دوش خواهد کشید، در نتیجه عملکرد مناسب در جهت توافقات و برداشته شدن تحریم‌ها، می‌تواند گره‌گشای مسکلات اقتصادی نیز باشد. از طرفی موفقیت‌های وزیر امور خارجه پیشین در دو دوره قبلی توقعات را بالا برده است و این مساله فرد جایگزین را مورد بررسی‌ها و نقدهای سخت‌گیرانه‌تری قرار خواهد داد.

با دستاوردهای برجام و دیگر سیاست‌های بین‌المللی در سال‌های اخیر انتظار می‌رود در دولت جدید نه تنها بر این دستاوردها افزوده شود بلکه شرایط برای استفاده و بهره‌برداری مطلوب نیز فراهم گردد. پیش‌بینی‌ها در خصوص فرد منتخب رئیسی برای مقام وزارت امور خارجه همچنان ادامه دارد. بنابر گمانه‌زنی‌ها تاکنون سه گزینه به عنوان وزیر امور خارجه دولت آینده مطرح هستند؛ سعید جلیلی، علی باقری کنی و امیر عبداللهیان. آنچه بیش از همه در این زمان هم از لحاظ روابط بین‌الملل و هم از نظر حل مشکلات داخلی مورد نیاز کشور است رفع تحریم‌ها و به نتیجه رسیدن برجام است، توافقی که دو نفر از این سه گزینه از ابتدا مخالفت خود را با اصل آن و با نحوه اجرا آن پیوسته ابراز کرده‌اند. علی باقری در انتقادات خود، سیاست‌های خارجی دولت روحانی را متهم به سیاست‌هایی منفعلانه‌ای کرده بود که با به کار گرفتن دیپلماسی ذلت حقوق کشور را به باد داده‌اند.

سعید جلیلی نیز پس از شکست در انتخابات سال نود و دو با سخنرانی‌های خود در دانشگاه‌های مختلف به انتقاد از برجام پرداخت و دیپلماسی زمان را حاصل تفکری دانست که دشمن را بزک می‌کند، توان دفاعی را کاهش می‌دهد و در ایجاد امنیت و عزت برای کشور ناتوان است. سعید جلیلی و علی باقری کنی معاونت‌های وزارت امور خارجه را در دولتی بر عهده داشتند که مذاکرات هسته‌ای در آن بی‌نتیجه ماند و تحریم‌های شدید دیگری علیه کشور اعمال شد. در دوران این مذاکرات سعید جلیلی مسئول مذاکرات هسته‌ای ایران از سال هشتاد و شش تا نود و دو بوده است، مسئولیتی که ظریف پس از او به عنوان وزیر امور خارجه عهده‌دار شد. جلیلی از سال هشتاد و هفت تاکنون نماینده ولی فقیه در شورای عالی امنیت ملی و از سال نود و سه تا به الان رئیس کمیسیون سیاسی شورای راهبردی روابط خارجی بوده است. علی باقری در این دوران مذاکرات، مذاکره کننده ارشد برنامه هسته‌ای ایران از سال هشتاد و هفت تا سال نود و دو بوده است که پس از او عباس عراقچی در این مقام قرار گرفت.

وی اکنون معاون امور بین‌الملل رئیس قوه قضائیه و رئیس ستاد حقوق بشر است. در میان این گزینه‌ها حسین امیرعبداللهیان، دستیار ویژه رئیس مجلس و مدیرکل امور بین‌الملل مجلس شورای اسلامی و مشاور وزیر امور خارجه در دولت حسن روحانی است که همواره موضعی معتدل اتخاذ کرده است. امیرعبداللهیان، با موضع فراجناحی خود، در خصوص مذاکرات برجام اظهار کرده است: در صورت تامین حقوق ایران و اجرای کامل تعهدات از سوی طرف مقابل برجام می تواند وارد مرحله اجرایی شود.

امیرعبداللهیان همچنین در خصوص سیساست‌های خارجی دولت جدید گفت: سیاست خارجی دولت آینده ایران به ریاست رئیسی، پویا و منطقی توام با گفتمانی قوی خواهد بود؛ گفتمانی که بتواند منافع ایران را درهمه زمینه ها تامین کند. وی در دوران این مذاکرات هسته‌ای ابتدا سفیر جمهوری اسلامی ایران در بحرین تا سال هشتاد و نه سپس مدیر کل خلیج فارس و خاورمیانه وزارت امور خارجه تا سال نود و معاون عربی و آفریقایی وزارت امور خارجه در دوره وزارت علی‌اکبر صالحی و محمدجواد ظریف تا سال نود و پنج بوده است. در میان این دو گزینه کاملا اصولگرا و یک گزینه بی‌طرف، انتخاب علی باقری کنی بیش از همه محتمل است. همچنین پیشتر چنین مطرح شده بود که ایشان به عنوان فرد منتخب از جانب رئیس جمهور جدید به وزارت امور خارجه فرستاده شده‌اند تا در جریان امور قرار گیرند.