روماتیسم قلبی ؛ علل ، علایم و درمان

بيتوته: از دلایلی که میتواند باعث ایجاد گلودرد، درد قفسه سینه،درد عضلانی و التهاب در کودکان شود تب روماتیسمی است. تب روماتیسمی به علت ورود نوعی باکتری بنام استرپتوکوک به بدن ایجاد میشود که در صورت عدم درمان و کنترل می تواند باعث آسیب به بافت ها و دریچه های قلبی شود و در نهایت روماتیسم قلبی را ایجاد کند.

روماتیسم قلبی چیست؟
روماتیسم قلبی به التهاب و زخم شدن و آسیب به دریچه ها و بافت های قلبی گفته می شود که در آن عملکرد قلب دچار اختلال می شود. برای درک بهتر این بیماری تکه ای از پلاستیک را تصور کنید که در اثر حرارت دچار جمع شدگی و تغییر شکل میشود، دریچه ی قلبی بیمار مبتلا به رماتیسم قلبی نیز به همین صورت است، البته فقط دریچه ها نیستند که تحت تاثیر قرار میگیرند بلکه ممکن است این بیماری سایر قسمت های قلب را نیز تحت تاثیر قرار دهد اما شایع ترین شکل روماتیسم قلبی بر دریچه ها اثر میگذارد به خصوص دریچه ی میترال. یکی از دلایل ایجاد این بیماری میتواند تب روماتیسمی باشد.

تب روماتیسمی چیست؟
تب روماتیسمی به علت عفونت ناشی از نوعی باکتری بنام استرپتوکوک ایجاد می شود که گلودرد چرکی ایجاد می کند و میتواند روی قلب، مفاصل و پوست اثر بگذارد. تب روماتیسمی حاد در مناطقی که دارای استانداردهای پایین زندگی هستند شایع است و دارای علائمی از جمله:
• تب بالا
• کاهش وزن بدون دلیل
• تورم مفاصل و افزایش حساسیت آنها
• رنگ قرمز در بیشتر مفاصل
• درد دل
• خستگی بیش از اندازه

علائم روماتیسم قلبی چیست؟
کلید تشخیص بیماری روماتیسمی قلبی؛ سابقه اخیر عفونت های استرپتوکوک یا تب روماتیسمی می باشد. علائم روماتیسم قلبی متفاوت است و بستگی به میزان آسیب وارد شده و ناحیه ی آسیب دیده دارد. این علائم در طول زمان متغیر هستند و شامل موارد زیر هستند:

• احساس درد یا ناراحتی در قفسه سینه
• تنگی نفس و اشکال در تنفس به خصوص در هنگام فعالیت
• تورم در قسمت معده، دست ها یا پاها
• خستگی بیش از حد
• افزایش سرعت ضربان قلب یا ضربان قلب نامنظم

روماتیسم قلبی چگونه تشخیص داده می شود؟
اشاره کردیم که کلید تشخیصی روماتیسم قلبی وجود سابقه ی اخیر عفونت های استرپتوکوکی یا تب روماتیسمی است. برای تشخیص روماتیسم قلبی ممکن است نمونه برداری از خلط یا از آزمایش خون استفاده شود.

همچنین ممکن است پزشک معاینه فیزیکی انجام دهد که در این صورت ممکن است صدای نشت خون از دریچه ی آسیب دیده شنیده شود و یا بافت هایی که دچار التهاب شدند روی همدیگر بلغزند و صدای سایش ایجاد کنند. بعد از گرفتن تاریخچه ی پزشکی از بیمار و انجام معاینات پزشکی آزمایشاتی در نظر گرفته میشود از جمله:

• اکو: در این آزمایش با استفاده از امواج صوتی به بررسی دریچه ها حفره های قلب میپردازند. امواج با استفاده از دستگاهی از روی پوست عبور کرده و خود را به قلب میرسانند. پژواک امواج صوتی میتواند اطلاعاتی را به پزشک ارائه دهد از جمله اندازه قلب، وضعیت دریچه ها، مایع اطراف قلب و... اکو مفیدترین آزمایش برای بررسی وضعیت دریچه ها است.

• نوار قلب: با استفاده از حسگرهایی که روی سطح پوست می چسبند، میتواند هر گونه بی نظمی یا اختلال در ضربان قلب را به پزشک نمایش دهد.

• اشعه ایکس یا رادیولوژی: ممکن است برای بررسی ریه ها و همچنین اندازه گیری اندازه قلب از اشعه ایکس استفاده شود.

• ام آر آی قلبی: ممکن است برای بررسی دقیق تر قلب و و از ام آر آی استفاده شود که یک تصویر دقیق از قلب ارائه می دهد.

• آزمایش خون: ممکن است برای بررسی عفونت و التهاب، آزمایشات خون خاصی انجام شود.

چه کسانی در معرض خطر روماتیسم قلبی هستند؟
تب روماتیسمی که عامل مهم روماتیسم قلبی است ؛ بیشتر در مناطق کم درآمد یا درآمد متوسط رایج است به خصوص مناطق فقیر که از لحاظ بهداشتی در سطح پایینی قرار می گیرند. افرادی که در مکان های شلوغ و شرایط نامناسب بهداشتی زندگی میکنند بیشترین خطر ابتلا به تب روماتیسمی و در نهایت روماتیسم قلبی را دارند.

عفونت های استرپتوکوک درمان نشده یا در حال درمان خطر بروز بیماری روماتیسم قلبی را افزایش می دهد و این بیماری برای کسانی که بیشتر در معرض التهاب و عفونت هستند بسیار بیشتر است. افراد در معرض خطر عبارتند از:
• کودکان و نوجوانان بیشترین خطر ابتلا را دارند.

• افرادی که سابقه ی خانوادگی این بیماری را دارند.

• زندگی در شرایط نامناسب از لحاظ بهداشتی مثل مکان هایی که از آب های آلوده استفاده می شود.

• عدم رعایت بهداشت فردی به شکل مناسب مثل نشستن اصولی دست ها.

• زندگی در مکان های شلوغ.

روماتیسم قلبی در بارداری
روماتیسم قلبی اصلی ترین بيماری قلبی، در دوران بارداری است البته در مناطقی که روماتیسم قلبی به شکل شایع وجود دارد است و باعث ایجاد عوارض و مرگ و میر قابل توجهی در این دوران می شود.

زنان باردار مبتلا به این بیماری در معرض پیامدهای نامطلوبی از جمله ضربان قلب نامنظم، نارسایی قلبی ، زایمان زودرس ، مرگ مادر، کم وزنی نوزاد، دیابت مادر و فشار بالای بارداری هستند. از آنجا که هرگونه اختلال در دوران بارداری می تواند روی سلامت مادر و جنین تاثیر مسقیم بگذارد، پس باید همه ی اختلالات از جمله روماتیسم قلبی در دوران بارداری کاملا تحت بررسی باشند تا از عوارض احتمالی جلوگیری شود.

وضعیت مادران دارای این بیماری در دوران بارداری متفاوت است بعضی از افراد با شروع بارداری علائمشان کاهش می یابد، بعضی افراد افزایش علائم رادارند و بعضی در هنگام زایمان علائمشان شعله ور میشود و باعث ایجاد وضعیت بحرانی برای مادر و جنین می شود. انجام معاینات دقیق بهترین راه اطلاع از بیماری های قلبی عروقی در زنان باردار است.


آیا کرونا بر بیماری قلبی عروقی از جمله روماتیسم قلبی تاثیر دارد؟
شایع‌ترین بیماری زمینه‌ای که در مبتلایان به کرونا دیده شده است، بیماری‌های زمینه‌ای قلبی_عروقی بوده است. از آنجا که روماتیسم قلبی یک بیماری قلبی عروقی است، پس می توان گفت این بیماران یکی از گروه های در معرض خطر به حساب می آیند. همچنین با توجه به تاثیری که کرونا بر روی سیستم تنفسی و قلبی دارد ، می تواند باعث ایجاد تاثیرات جبران ناپذیری بر روی قلب شود.


درمان روماتیسم قلبی به چه شکل است؟
این بیماری غیر قابل درمان است، زیرا آسیبی که به قلب وارد می شود برگشت ناپذیر است اما با توجه به نظر متخصص و آسیبی که به قلب وارد شده اقداماتی انجام می شود:

• جراحی: در بیمارانی که روماتیسم شدید قلبی دارند و دریچه قلب آنها به شدت آسیب دیده، جراحی برای تعویض یا ترمیم دریچه ی آسیب دیده انجام می شود. این روش هزینه های زیادی را به خانواده ها تحمیل می کند.

• دارو درمانی: برای کاهش بی نظمی ضربان قلب یا برای جلوگیری از لخته شدن و رقیق شدن خون ممکن است دارو تجویز شود.

آيا بیماری روماتیسم قلبی قابل پیشگیری است؟
بله . از آنجا که بیماری روماتیسم قلبی به علت تب روماتیسمی رخ می دهد ، یکی از راه های مهم پیشگیری، جلوگیری از بروز تب روماتیسمی می باشد. درمان گلودرد چرکی با آنتی بیوتیک های مناسب و کاملا تحت نظارت پزشک راه مهم جلوگیری از این تب روماتیسمی است.

یک درمان مهم برای گلودرد و جلوگیری از عفونت ناشی از باکتری، پنی سیلین می باشد که باید توسط پزشک تجویز شود.

هنگامی که تب روماتیسمی برای بیمار تشخیص داده شد ، بسیار مهم است که از عفونت‌های بیشتر و اضافی جلوگیری شود، زیرا این اتفاق می‌تواند باعث یک دوره ی بیشتر تب روماتیسمی و آسیب های اضافه تر به دریچه‌ها و بافت های قلبی شود.

راه اصلی برای جلوگیری از عفونت اضافی، درمان بیمار با آنتی بیوتیک در دوره ی زمانی طولانی تر است. رعایت بهداشت فردی و رعایت فاصله ی مناسب در مکان های پر ازدحام در فصولی که این بیماری افزایش می یابد کمک کننده است.