رفلاکس معده چيست؟ علائم، علل بيمارى و درمان

فارس: حسین خدمت، فوق تخصص گوارش و کبد و عضو هیأت علمی دانشگاه بقیه الله در برنامه ضربان شبکه سلامت سیما در پاسخ به این سوال که رفلاکس چه میزان شایع است؟، گفت: در برخی جوامع تا ۲۰ درصد آمار ابتلا وجود دارد. سبک زندگی و عادات غذایی، ارتباط مستقیمی با این بیماری دارد. ریفلاکس، از شایع ترین بیماری‌های گوارشی است و مانند دیگر بیماری‌های مزمن معمولاً تا پایان عمر با افراد همراه خواهد بود.

وی افزود:گستردگی علائم، از ویژگی‌های خاص این بیماری است. علامت معمول و رایج رفلاکس احساس سوزش و گرمی در پشت جناغ سینه فرد است که گاهی به فک، گوش‌ها و شانه‌ها نیز، تیر می‌کشد. علامت بعدی نیز این است که خود مواد غذایی یا ترشحات معده، به داخل مری و حتی دهان وارد می‌شوند.

فوق تخصص گوارش و کبد یادآور شد: علائم ریفلاکس بسیار متنوع و گول زننده است و بررسی‌های زیادی نیاز دارد، به طور مثال سرفه، درد قفسه سینه، پوسیدگی دندانها، اشکال در بلع، بار روی زبان، سینوزیت، آسم، فیبروز ریه، نارسایی ریه، بوی بد دهان و....، همه مسائلی هستند که می‌توانند، به دلیل ریفلاکس ایجاد شده باشند.

وی در پاسخ به این سوال که چرا عده‌ای از افراد با ریفلاکس درگیر هستند؟، گفت: اصل ماجرا سرشتی است و به طبیعت فرد برمی‌گردد. عده‌ای از افراد به طور سرشتی مشکلاتی در محل اتصال مری به معده دارند، به طور مثال در فردی که به طور سرشتی میزان بزاق دهانش کم است، این بیماری بیشتر دیده می‌شود، زیرا بزاق ضد اسید معده است و هنگام برگشت اسید معده به مری، بزاق دهان، بازگشت اسید معده به مری را تسهیل می‌کند.

خدمت در پاسخ به این سوال که چه تغییراتی لازم است در سبک زندگی اعمال شود تا مشکلات این بیماری کمتر شود؟، گفت:بیشتر از ظرفیت معده غذا نخوریم. سرعت غذا خوردن را کاهش دهیم، استرس و اضطراب نداشته باشیم و برای وارد نشدن همزمان هوا با غذا به معده، هنگام غذا خوردن صحبت نکنیم.

وی گفت: باور غلطی در بین مردم وجود دارد که با خوردن مایعات یا غذاهای آبکی، دچار ریفلاکس می‌شویم؛ خوردن مایعات باعث ریفلاکس نمی‌شود، بلکه پر شدن حجم معده، باعث برگشت اسید معده و محتویات آن به مری می‌شود‌.مصرف مایعات در حد اعتدال، حتی به هضم غذا نیز کمک میکند.

خدمت یادآور شد: خوردن غذاهای تند، ترش، پر چرب، چای پررنگ، قهوه و کاکائو، از جمله ممنوعیت‌های خوراکی این بیماری محسوب می‌شوند. میزان بروز ریفلاکس در افراد سیگاری دو الی سه برابر افراد عادی و همچنین در مصرف کنندگان الکل تا چهار برابر افراد عادی ذکر شده است. سیگار نه تنها با کم کردن میزان بزاق دهان ،این مکانیزم دفاعی را از بین می‌برد، بلکه با کاهش بیکربنات در معده(ضد اسید معده) میزان اسید معده را افزایش می‌دهد.

عضو هیات علمی دانشگاه بقیه الله گفت: یکی از مهمترین مسائل در بحث ریفلاکس، عوارض فوق العاده جدی و شایع آن است، یکی از عوارض موضعی این بیماری، برگشت اسید معده به مری است که باعث خراش و زخم در ناحیه مری می‌شود. مری مجددا ترمیم می‌شود که باعث ایجاد فیبروز در آن ناحیه شده و آن قسمت را تنگ می‌کند؛ در این صورت، باعث اختلال بلع و همچنین، بلع دردناک می‌شود.

کارشناس برنامه، عوارض ریفلاکس بر روی مری را شامل ورم، زخم و تنگ شدن مری و در نهایت اختلال در بلع، «مری بارت» و در نهایت سرطان مری دانست.

این استاد دانشگاه، پوسیدگی دندانها، تغییرات در حنجره (ایجاد گره‌های حنجره)، دورگه شدن صدا و تغییر صدا را از دیگر عوارض ریفلاکس نام برد. همچنین تغییراتی در ریه که شامل تنگی نفس، سرفه‌های مکرر و فیبروز ریه(سخت شدن بافت ریه که زمینه ساز سرطان ریه است) نام برد.

کارشناس برنامه به اثرات مستقیم استرس بر دستگاه گوارش تاکید کرد و گفت: استرس می‌تواند سرعت عبور غذا از دستگاه گوارش را تند و یا کند کند، همچنین استرس، به بدتر شدن زخم دستگاه گوارش و سندروم روده تحریک پذیر کمک می‌کند.

این متخصص گوارش و کبد در پاسخ به این سوال که چگونه از بروز ریفلاکس پیشگیری کنیم؟ و چه غربالگری‌هایی انجام دهیم؟، گفت: در درجه اول فردی که با علائم ریفلاکس مراجعه می‌کند (عوارض معمول یا غیر معمول) باید سبک زندگی خود را تغییر دهد (چه غذایی ، چه زمانی و به چه میزان بخورد)

خدمت متذکر شد:در درجه دوم، دارو توسط پزشک متخصص شروع می‌شود. به طور معمول ۶ الی ۸ هفته دارو تجویز می‌شود. زمانی که رفلاکس کنترل شد، داروها را به مرور کم می‌کنیم تا قطع شود.

این استاد دانشگاه یادآور شد: بعد از دوماه، اگر درمانها جواب نداد، از دقیق ترین، ساده ترین و سریع ترین روش تشخیصی که آندوسکوپی نام دارد، استفاده می‌کنیم.

کارشناس برنامه در پاسخ به این سوال که آیا مصرف داروهای ضد اسید می‌تواند مشکلی برای فرد ایجاد کند؟، گفت:هیچ عارضه جدی در مصرف داروهای ضد اسید وجود ندارد، به شرط آهنگ تحت نظر پزشک متخصص گوارش مصرف شود.