کد خبر: ۱۶۹۰۴۶
تاریخ انتشار: ۳۰ مهر ۱۴۰۲ - ۲۲:۴۴

ساختار سیاسی عربستان و پاشنه آشیل اصلاحات از بالا

حسین دهشیار

نواندیش - حسین دهشیار - مدیر دپارتمان مطالعات آمریکا انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا

جوهره ساختار سیاسی برجسته‌ترین شاخص در رابطه با چرایی تعاملات بین بازیگری باید نگریسته شود.اصولا ساختارهای سیاسی با توجه به ماهیتی که دارند از هم تفکیک می‌گردند و نام می‌گیرند. سرچشمه‌های فرهنگی، آبشخورهای اجتماعی، نهادهای مستقر تاریخی و ارزش‌های سیاسی در یک گستره جغرافیایی است که تعیین می‌کنند ساختار سیاسی باید از چه بن‌مایه‌ای برخوردار گردد. به همین روی باید این آگاهی وجود داشته باشد که ساختار سیاسی در هر جامعه‌ای دارای ماهیتی اجتماعی است و بازتاب مولفه‌های شکل دهنده‌ی زیست در آن جامعه می‌بایستی قلمداد شود. با توجه به برخاسته بودن شکل‌گیری ساختار سیاسی پر واضح می‌گردد که ساختارهای سیاسی متنوع و متفاوتی را بتوان برشمرد.

 

در یک تصویر کلان محققا دو ساختار سیاسی متداول و ریشه‌دار را می‌توان در صحنه‌ی گیتی متمایز و متعارض یافت. ساختار سیاسی دموکراتیک و ساختار سیاسی اقتدارگرا را باید در دو سوی طیف ترسیم ساخت که از نقطه نظر ماهوی به شدت با هم متفاوت هستند. ساختار سیاسی دموکراتیک حیاتش مبتنی بر حاکمیت امپراطوری قانون است. شهروندان از این حق برخوردار هستند که حاکمان را انتخاب کنند و از آنان بخواهند سیاست‌هایی را که وعده کرده‌اند در مسیر اجرایی شدن قرار دهند. با توجه به گستردگی و عمق حقوق فردی، اطلاعاتی که فرد برای تصمیم گیری لازم دارد از کانال‌های متفاوت و بالاخص رسانه‌ها در اختیار او است.

 

در دسترس بودن اطلاعات و تنوع آنها ضرورتاً به تصمیم‌گیری عقلانی رای دهنده منجر نمی‌گردد چرا که ظرفیت‌های شناختی افراد در بسیاری از موارد آنان را به نادیده انگاشتن واقعیات سوق می‌دهد و از سویی دیگر وابستگی‌های حزبی- سیاسی رسانه‌ها آن‌ها را در بسیاری از مواقع به سوی خلط واقعیات منحرف می کند. با توجه به این نکات شهروندان در بسیاری از مواقع از عقلانیت مخدوش دریک نظام دموکراتیک برخوردار است. اما در تحلیل نهایی آنان هستند که با وجود تمامی محدودیت‌های انسانی تعیین می‌کنند که چه کسی بر سریر قدرت قرار بگیرد. در یک نظام دموکراتیک حکومت برای اینکه قدرت را حفظ کند مجبور است که رضایت شهروندان را کسب نماید. فرد حاکم می‌تواند شخصیت غیراخلاقی و یا متوهنی داشته باشد اما به ضرورت نوع سیستم می‌بایستی خواست‌ها و ملاحظات شهروندان را برآورده سازد حتی اگر آن‌ها را موافق میل خود نیابد.

 

در بطن چنین ساختاری حکومت در رابطه با کشورهای خارجی به ضرورت می‌بایستی در چارچوب برداشتی که از منافع ملی دارد جهت گیری‌ها را ساماندهی کند. اتحاد و دوستی با کشورهای خارجی در صورتی که شهروندان حکومت را دیگر نخواهند هیچ گونه کمکی نمی تواند به رئیس قوه‌ی مجریه برای ماندن بر سریر قدرت بکند. حکومت تا زمانی که رای شهروندان را دارد بر جایگاه قدرت می‌ماند چرا که تداوم حکومت برخاسته از رای شهروندان است و تفاوتی نمی‌کند که فرد حاکم با چه کشورهایی دوست و یا دشمن است.

 

وقتی مردم رای به جابجایی قدرت بدهند دوستی با کشورهای خارجی هیچ ارزش افزوده‌ای در رابطه با ماندن بر اریکه‌ی قدرت به وجود نمی‌آورد. ساختار سیاسی اقتدارگرا در سطح کلان و در تحلیل نهایی قدرت خود را از به کارگیری زور به دست می‌آورد. در سرزمینی که ساختار قدرت سیاسی ماهیت اقتدارگرا دارد این معنا را می‌رساند که حق محوری مشروعیت را فاقد و مفهوم شهروندی وجود ندارد حتی اگر شکلی از رای دادن هم باشد. قدرت برخاسته از امپراطوری قانون نیست بلکه ریشه در به کارگیری زور دارد چون رابطه حکومت با مردم افقی نمی باشد و حکومت برای اینکه حضور خود را بر اریکه‌ی قدرت تضمین نماید مجبور می‌شود در قلمرو سیاست خارجی برای خود کشورهای دوست بیابد تا در صورتیکه مواجه با مخالفت توده‌ها گردد با اتکا به آنها قدرت خود را حفظ کند.

 

با توجه به این نکته است که متوجه می‌شویم چرا کشورهای دارای ساختار سیاسی اقتدارگرا با وجود اینکه شاید بسیار با ثبات و مرفه به چشم آیند به شدت آسیب پذیر هستند. در این جوامع چون رابطه مردم و تشکیلات سیاسی شکل عمودی دارد در صورت بروز هرگونه اعتراضی اگر حمایت خارجی به دست نیاید حکومت به راحتی متلاشی می‌شود.

 

این واقعیت را در واقع باید همان پاشنه آشیل عربستان سعودی تحت حاکمیت بن سلمان ترسیم ساخت. در عصر بن سلمان این درایت در میان نخبگان حاکم نهادینه گشته که قطار آینده باید بر روی ریل توسعه اقتصادی بنا شود و از سوی دیگر ثروت کشور می‌بایستی متوجه ایجاد رفاه برای توده‌ها گردد.

 

شکل گرفتن این فهم منجر به این گشته که ثبات سیاسی گستردگی فراوانی را بیابد اما آن چه این ثبات فاقد است همانا عمق می باشد . آنچه ثبات سیاسی را نهادینگی ، قواره‌ی ملی و وجاهت می‌بخشد محققا خصلت اجتماعی بودن آن است . اجتماعی بودن به این معناست که توسعه و پیشرفت ماهیت گفتگو شده دارد.

 

توسعه از بالا و اعطای رفاه با توجه به ملاحظات حاکمیتی چون مبتنی بر تعامل میان مردم و حکومت است ماهیتی کاملا فردی می یابد و به همین روی هر زمان که منابع اقتصادی کاهش یابد حکومت نمی‌تواند به مردم مراجعه کند و به ترغیب آنان برای عدم حضور در خیابان‌ها بپردازد. در صورتی که چنین امری به وقوع بپیوند حکومتت مجبور می شود از متحدین خود بخواهد او را حفظ کنند و در مجمع بین المللی و رسانه‌های در اختیار او را تحت حمایت قرار دهند. در این صورت این خواست و میل کشور خارجی می گردد که مشخص می کند تداوم حکومت و یا سرنگونی آن کدامین یک برای او منفعت آمیز است.

 

زمانی که ثبات سیاسی در کنار گستردگی دارای عمق هم باشد مردم هرچند ممکن است معترض باشند اما خواهان نابودی سیستم حاکم سیاسی نمی‌شوند بلکه فقط اصلاحات را طلب می‌کنند و در این صورت فرد حاکم وارد گفتگو با مردم خود می‌شود. در صورتی که ثبات دارای عمق نباشد مردم خواهان نابودی سیستم سیاسی می‌شوند و دیگر امکان گفتگو میان مردم و حاکم نیست پس او مجبور می‌شود سرنوشت خود را با منافع کشور متحد گره بزند. این مشکل عربستان بن سلمان و بسیاری از کشورهای منطقه است.

 

در عربستان ثبات سیاسی دارای عمق نیست پس به هر دلیلی اگر توده‌ها به خیابان سرازیر شوند یعنی اینکه سیاست‌های بن سلمان را نفی می‌کنند و خواهان سرنگونی ساختار سیاسی هستند. در این صورت فرصتی برای گفتگو میان خانواده آل سعود و مردم به وجود نمی‌آید و باید به متحد کلیدی یعنی آمریکا برای حمایت در راستای حفظ نظام رجوع کرد.

 

حال این آمریکاست که در صورت شکل گیری تظاهرات در عربستان باید با توجه به منافع خود تصمیم بگیرد که از حکومت دفاع کند و یا اینکه به او بگوید کمکی وجود ندارد. پس عدم وجود عمق در رابطه با ثبات سیاسی و به عبارتی دیگر مشکل اصلاحات از بالا این است که چون اصلاحات در بستر گفتگوی سیاسی میان مردم و حاکم به وجود نیامده است پس تصمیم نهایی برای اینکه حکومت تداوم یابد یا سقوط کند در صورتی که اعتراض مردم به وجود آید بوسیله کشور خارجی می‌باشد و این پاشنه آشیل اصلاحات در عربستان سعودی باید قلمداد شود. حکومت رفاه مردم را خواهان است اما آن را بر اساس معیارها، زمان بندی و ملاحظات خود انجام می‌دهد و به همین دلیل ضرورتی برای گفتگو با مردم و طراحی آن نمی‌بیند. اصلاحات از بالا یعنی نیاز به کمک خارجی در صورت وقوع تظاهرات و مخالفت مردم و این محققا مشکلی است که باید ساختار قدرت سیاسی در عربستان آن را مورد نظر قرار داشته باشد چرا که در تحلیل نهایی این بدین معناست که سرنوشت کشور را یک قدرت خارجی و نه مردم آن کشور تعیین خواهند کرد.

نظر شما
قابل توجه کاربران و همراهان عزیز: لطفا برای سرعت در انتشار نظرات، از به کار بردن کلمات و تعابیر توهین آمیز پرهیز کنید.
* کد کپچا:
captcha

خرید غافلگیرانه استقلال از لیگ برتر: گزینه جدید نکونام برای مذاکره و عقد قرارداد وارد باشگاه شد

دستیار ابراهیم رییسی: تا کی می شود دخترانمان را در خیابان بگیریم؟

ایده آل های نورپردازی کافه های مدرن چگونه است ؟

اعلام برنامه مسابقات هفته های اول تا سوم لیگ برتر : تاریخ و ساعت بازی های استقلال، پرسپولیس، سپاهان و … روشن شد

مهاجم استقلال تمدید کرد+ عکس

سه کارت های همستر امروز شنبه ۶ مرداد و یکشنبه ۷ مرداد / دریافت کومبو ۵ میلیونی !

طعنه سنگین بهرنگ علوی به طراحی لباس ورزشکاران ایران در المپیک پاریس (عکس)

مصطفی غیاث درگذشت

نامه پرسپولیس علیه بیرانوند بابت درگذشت یک‌ هوادار + عکس

کد های تپ سواپ شنبه ۶ و یکشنبه ۷ مرداد / جایزه ۲۰۰ و ۴۰۰ هزاری امروز را بگیرید

بازیکن استقلال در لیست خروج قرار گرفت

خبر جدید درباره اجرای حکم مجازات سپیده رشنو

مخالفت صریح محسن آرمین با دولت ائتلافی / تعامل به معنای تقسیم قدرت نیست

بیرانوند: کار پرسپولیس غیراخلاقی بود و شکایت کردم

از تبلیغ همجنسگرایی تا تمسخر شام آخر؛ موج انتقادات از تاثیر چپگرایی بر افتتاحیه المپیک پاریس ۲۰۲۴

طعنه سنگین بهرنگ علوی به طراحی لباس ورزشکاران ایران در المپیک پاریس (عکس)

حضور شبانه مسعود پزشکیان در میان مردم و شنیدن درددل آنها (ویدئو)

گریم فوق العاده عجیب سارا بهرامی (عکس)

مراسم تشییع سعید راد با حضور هنرمندان و پرسپولیسی ها (تصاویر)

واکنش پزشکیان به افتادن لیوان آب و خیس شدن لباسش در زمان سخنرانی (ویدئو)

تنش در مجلس بر سر رفع فیلترینگ (ویدئو)

دیدار اعضای جبهه اصلاحات با پزشکیان (تصاویر)

کاپشن جدید پزشکیان جنجالی شد (تصاویر)

از خرید جدید استقلال رونمایی شد + عکس

تیپ و پوشش مسعود پزشکیان تغییر کرد (عکس)

عکس هنری المیرا دهقانی، بازیگر جوان

تیپ متفاوت و دیدنی لیلا اوتادی (عکس)

علیرضا کوشکی به استقلال پیوست + عکس

اشتباه در نوشتن سنگ مزار شهید رئیسی+ عکس

آمادگی بدنی فوق العاده رامین رضاییان در تمرینات استقلال (عکس)

پزشکیان در دیدار با خانواده سردار قاسم سلیمانی: شهید سلیمانی نه با کسی دعوا داشت و نه کسی را حذف می کرد (عکس)

تغییر چهره شاهدخت سریال جومونگ در ۳۸ سالگی (عکس)

ست آبی رنگ نوید محمدزاده و همسرش فرشته حسینی (عکس)

هدیه فرماندهان سپاه به پزشکیان (تصویر)

لحظه شلیک تک تیراندازان به عامل ترور ترامپ (ویدئو)

عبدالله کویته ، طراح عملیات تروریستی کرمان دستگیر شد (عکس)

استایل خاص نوید محمدزاده و همسرش فرشته حسینی در تئاتر (عکس)

استایل باوقار هدی‌ زین‌‌ العابدین در یک مهمانی باشکوه (تصاویر)

ستاره خارجی استقلال و همسرش (عکس)

جدیدترین عکس سوگل خلیق در لباس زیبای عروس

پزشکیان دیشب به کدام هیات رفت؟ (عکس)

بهرام افشاری به جمع بازیگران پایتخت بازگشت؟ (عکس)

خاطره اسدی ازدواج کرد (عکس)

دیدار رامین رضاییان و علیرضا بیرانوند در کافه؛ مذاکرات برای آینده یا دیداری دوستانه؟ (+عکس)

عکسی از چهره جدید ترلان پروانه در روز تولدش

استایل قشنگ رعنا و مهدی در برنامه عادل وایرال شد (عکس)

تیپ ساحلی بازیگر سریال دونگ‌یی در جزایر هاوایی (تصاویر)

پزشکیان به سیدحسن خمینی: من شب شمارش آرا خوابیدم، گفتم توکل برخدا؛ یا میشه یا نمیشه دیگه! (ویدئو)

رونمایی «نفیسه روشن» از پوشش متفاوت اش در پشت صحنه یک سریال (+ عکس)

عکس صمیمی نفیسه روشن با شیرین سریال نون خ

واکنش محسن منصوری، رئیس ستاد جلیلی به پیروزی پزشکیان (تصویر)

استایل جذاب همسر بهرام رادان در سفارت فرانسه

واکنش ظریف به پیروزی پزشکیان (تصویر)

آرامگاه حسن صباح را پیدا می‌کنم / حشاشین تروریست بودند؟ (+عکس)

تغییر چهره «لاله» سریال لیسانسه ها بعد 6 سال در 38 سالگی (عکس)

استقبال باشکوه مردم ارومیه از مسعود پزشکیان (ویدئو)

بازداشت هوادار فحاش جلیلی در مرند + عکس

تغییر چهره تازه محیا دهقانی بازیگر نقش «نجلا» در 32 سالگی (تصاویر)

استقبال بی نظیر بازار شوش تهران از دکتر پزشکیان (تصاویر)

غزل شاکری و همسرش در اکران خصوصی یک فیلم (عکس)

اعتراض ستاد پزشکیان به بی اخلاقی رسانه وابسته به بیت المال (عکس)

تجمع بازنشستگان در چند شهر + عکس

تصویری جدید از چهره طبیعی و بدون آرایش هانیه توسلی (عکس)

واکنش فعال اصولگرا به «حماسه حضور» خواندن مشارکت ۴۰ درصدی در صداوسیما ! (تصویر)

روایتی از حضور خبرنگار زن امریکایی در بیت‌رهبری +عکس

تصویر عجیب و زیبا از بزرگراه مدفون در زیر شن های روان در ریاض (عکس)

متین ستوده؛ از ازدواج تا طلاق + بیوگرافی و عکس های شخصی

المیرا دهقانی و همسرش (عکس)

کنایه آذری جهرمی به سعید جلیلی و دعوت او به مناظره (تصویر)

آرمین کاظمیان درگذشت +عکس

وحدت جلیلی و قالیباف شکست خورد: درخواست تضرع به درگاه الهی و عدم تخریب یکدیگر (تصویر)

اجتماع حامیان پزشکیان در مشهد (تصاویر)

موج ظریف - پزشکیان به اردبیل رسید (عکس)

دختر مونیکا بلوچی با این لباس آبی، دلبری کرد (عکس)

اجتماع بزرگ مردم کرمان با حضور مسعود پزشکیان (تصاویر)

هدیه جالب مجری تلویزیون به همسرش در سالگرد ازدواج (عکس)

فیلم وایرال شده از حمله پورمحمدی به جلیلی در مناظره: ملت را بیچاره کردید ، دوران بگو در رو گذشته! (ویدئو)

حجاب دختران در تجمع هواداران جلیلی در میدان امام حسین (تصاویر)

تجمع بازنشستگان مخابرات ایران در چند شهر+ عکس

گردهمایی حامیان دکتر "مسعود پزشکیان" در محمدیه (تصاویر)

نیره، دختر حاتمی‌کیا همسر وحید رونقی، مجری صداوسیماست + عکس

سخنان طوفانی ظریف علیه جلیلی: مردم را بیچاره کردید! چه میخواهید از جان مردم؟ (ویدئو)

روایت لیلا بلوکات از روزمرگی و زندگی (عکس)

پزشکیان: برای کاسبان تحریم مهم است که ما در تحریم بمانیم تا آنها بخورند و ببرند (ویدئو)

انتشار تصویری از داخل بالگرد رئیسی دقایقی قبل از سقوط (عکس)

سخنان آتشین ظریف در گرگان: می ترسید؟ معلوم است که باید بترسید (ویدئو)

خشم جمعی هواداران پرسپولیس علیه گلر ناراضی ترند شد: بیرانوند را نمی‌خواهیم! +عکس

اولین تصاویر از احمدی‌نژاد پس از شایعات حصر

مسعود پزشکیان بر سر مزار آیدا فرزانه و آروین مرتب (عکس)

عکس خانوادگی مصطفی پورمحمدی در کنار همسر، دختران، نوه ها، پسر و دامادها

پرطرفدارترین