کد خبر: ۶۸۲۹

تاریخ انتشار: ۰۵ بهمن ۱۳۹۲ - ۱۲:۰۶

صفحه نخست » جامعه

سونامی جراحی زیبایی در ایران

شباهت بسیار زیاد چهره ها و ظاهر بسیاری از دختران و پسران، انسان را به یاد محصولات یک کارخانه می اندازد؛ یک شکل و یک اندازه.

افزایش جراحی های زیبایی غیرضروری که سونامی وار افراد جامعه به ویژه جوانان و نوجوانان را یکی پس از دیگری دربرمی گیرد، سبب شده است تا از دریچه ی معضلی اجتماعی، علت ها و پیامدهای آن مورد بررسی قرار گیرد.

حضوری کوتاه مدت در خیابان و محل های پرتردد شهر کافی است تا شما را با خیل انبوهی از چهره های چسب زده بر روی بینی، گونه های برجسته، چشم ها و ابروهای کشیده، و ... روبرو کند؛ سن و جنس مطرح نیست؛ بالای شهر و پایین شهر هم ندارد؛ از دست فروش مترو گرفته تا فردی پشت فرمان یک ماشین مدل بالا در خیابان های بالای شهر.

توجه به ظاهر و زیبایی های صورت تا حدی اهمیت یافته است که حتی افرادی با چهره های قابل قبول و بی نقص هم به فکر تغییر ترکیب چهره ی خود با انواع و اقسام جراحی ها هستند.

به بیان کارشناسان، پشت پرده ی این جراحی های غیرضروری چیزی جز مدگرایی، چشم و هم چشمی ها و افول ارزش های رفتاری و معنوی پنهان نشده است. گویا تنها زمانی که فرد چهره ای زیبا و بینی عمل کرده ای داشته باشد، مورد پذیرش اجتماعی قرار خواهد گرفت و در غیر این صورت، از طرف گروه دوستان و همسالان، جامعه و خانواده مورد پذیرش قرار نخواهد گرفت.

اصالت، ایمان، صداقت، رفتار و منش، تحصیلات و همه ی ویژگی های درونی و رفتاری که زمانی در همین جامعه ملاک انتخاب فرد در همسریابی، دوست یابی و پذیرش اجتماعی بود، جای خود را به بینی عمل کرده، گونه ی برجسته و چشم ها و پوست بدون چین و چروک داده است.

از عمر علم جراحی زیبایی در ایران مدت زیادی نمی گذرد؛ اما همین زمان کوتاه کافی است تا رتبه ی نخست جراحی بینی در دنیا را نصیب ایران کند.

البته نه تنها ذات زیبایی و زیبایی پسندی و توجه به آن در همه ی دوره هابر کسی پوشیده نیست بلکه در مضامین دینی ما نیز به آن اشاره شده است. آن طور که از زبان بزرگان دین اسلام گفته شده است، خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد (ان الله جمیلٌ و یحبُّ الجمال).

نباید منکر شد که پیشرفت علم، جراحی زیبایی و پلاستیک به آن دسته از افرادی که دچار ناهنجاری های مادرزادی، نقص عضو ناشی از تصادف و سوختگی، بینی های بسیار بزرگ و غیرعادی و دیگر مشکلاتی که حق داشتن زیبایی نسبی و حضور در جامعه را از آنها سلب کرده؛ کمک شایانی کرده است.

اما در کنار افرادی که نیاز مبرم به جراحی های زیبایی دارند و این امر به تعادل روحی و جسمی در آنها کمک می کند، افرادی در مطب ها و کلینیک های پزشکی دیده می شوند که نه تنها کوچکترین نقصی در چهره ی خود ندارند، بلکه شاید بتوان گفت دارای چهره ای زیبا هستند و تنها به دلیل مشکلات روانی و وسواس در زیباتر به نظر رسیدن در آن مکان حضور یافته اند.

در این میان، برخی از این افراد به یک بار جراحی راضی می شوند و در صورت انتخاب درست پزشک، به نقطه ی مطلوب خود دست می یابند. ˈسرورˈ دختر 27 ساله ای که یک سال پیش اقدام به جراحی بینی کرده است، از شکل بینی سربالای خود راضی است. او به جراحی دوباره فکر نمی کند اما قبول دارد که تا حدی ˈتو دماغیˈ صحبت می کند؛ البته دلیل آن را سرما خوردگی بیان می کند.

در کنار افراد راضی، عده ای از متقاضیان با انتخاب پزشک غیرمتخصص دچار عارضه های جدی روحی و روانی و وسواس شدید می شوند. ˈریحانهˈ 24 ساله از جراحی ناموفق اش می گوید و اینکه حتی با یک بار ترمیم معتقد است دوباره باید جراحی شود؛ در حالی که ظاهر بینی اش هیچ مشکلی ندارد.

به نظر می رسد جراحی های زیبایی غیرضروری، همچون باتلاقی است که دست و پا زدن در آن، بیشتر فرد را در خود فرو می برد. افزایش متقاضیان جراحی های غیرضروری و بی مورد بدون در نظر گرفتن سن، جنس و پایگاه اجتماعی تا حدی گسترش یافته است که باید به شکل یک آسیب اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد.

آگاهی از علل، پیامدها و راهکارهای جلوگیری از گسترش جراحی های زیبایی غیرلازم و بی جهت تا حدی به کاستن این آسیب اجتماعی کمک خواهد کرد. در همین راستا پژوهشگر ایرنا با کارشناسان جامعه شناسی و رفتارشناسی در این زمینه به گفت و گو نشسته است.

نکته ی قابل توجه در این ارتباط این است که هیچ یک از کارشناسان منکر زیبایی و زیبایی پسندی نشدند و تنها از جراحی هایی سخن گفتند که افراد بی جهت و بدون ضرورت خاصی بر روی بدن خود اعمال می کنند.

*** چرایی

علل و عوامل افزایش جراحی های زیبایی غیر ضروری در کشور در بسترهای اجتماعی، روانی و فیزیولوژیک قابل بررسی است. بسیاری از کارشناسان اجتماعی، چشم و هم چشمی، مُدگرایی و تبلیغات رسانه ای را مهمترین عامل گسترش این نوع جراحی ها می دانند.

از سوی دیگر پزشکان این حوزه نیز متقاضیان این جراحی ها را افرادی با مشکلات روحی و روانی فراوان معرفی می کنند که پیش از انجام هرگونه جراحی، به روانشناس و روانپزشک احتیاج دارند.

بحران در هویت فردی و اجتماعی، کم رنگ شدن ارزش های معنوی و دینی، الگوبرداری فرزندان از پدر و مادر، از دیگر عوامل مطرح شده از سوی کارشناسان در خصوص افزایش جراحی های زیبایی غیرضروری است.

ˈامان الله قرایی مقدمˈ جامعه شناس و استاد دانشگاه در تشریح علل افزایش جراحی های زیبایی غیرضروری در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا، ضمن اشاره به چشم و هم چشمی ها گفت: مهمترین عامل در این مساله غرب زدگی، تهاجم و هجمه رسانه های بیگانه در جامعه است.

وی همچنین فیلم ها و سریال های داخلی، تغییر در باورها و اعتقادهای دینی مردم، خودنمایی، فخرفروشی، کاهش امید و اعتماد به فرهنگ و سنت های ملی، اعتقادها و باورهای دینی و کم رنگ شدن سخنان بزرگان در جامعه را از دیگر عوامل تعدد این نوع جراحی ها برشمرد.

قرایی مقدم، با اشاره به آنچه تلاش غربی ها برای ترویج ارزش های خود به جوامع دیگر خواند، گفت: غربی ها از طریق کارتون ˈلوک خوش شانسˈ گرفته تا سریال های مبتذل ترکیه ای و آمریکای جنوبی که فحشا و لوده گری را ترویج می کنند، به دنبال تزریق فرهنگ خود به جوامع هستند؛ باید متذکر شد که هرگاه ضعف درون خانه باشد، دشمن توان حمله از بیرون را خواهد داشت.

ˈعالیه شکربیگیˈ عضو انجمن جامعه شناسی ایران و استاد دانشگاه هم در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا به بررسی علل و عوامل این آسیب اجتماعی پرداخت و گفت: امروزه فرهنگ به معنی ارزش های مادی و معنوی نیست؛ چشم و هم چشمی و رقابت میان زنان و مردان است که سبب شده تا شاهد جراحی های مختلف باشیم. ارزش های مادی گرایانه و صوری گرایانه جای خود را به ارزش هایی داده است که توجه به ظواهر را به جای تعقل و تعالی اندیشه مورد هدف قرار داده اند.

شکربیگی معتقد است که در زمان حاضر هویت درونی جوانان جامعه دچار بحران شده است و مادی گرایی و ظاهرپسندی جای خود را به تعقل و رشد اندیشگی داده است.

ˈحسین باهرˈ نیز به این معضل اجتماعی در بستر مسایل رفتاری نگریسته است.

وی به عنوان یکی از اعضای فرهنگستان علوم پزشکی در شاخه ی سلامت اجتماعی در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا گفت:خلأ جان ذهنی، هبوط مسایل اخلاقی، مدزدگی، احساس خودزیبابینی، کمبود شخصیت، احساس خودکم بینی و وسوسه ی اطرافیان از مهمترین دلایل شیوع جراحی های زیبایی غیر ضروری هستند.

ˈحمیدرضا حُسنانیˈ جراح بینی و عضو انجمن جراحان گوش و حلق و بینی ایران در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا، بینی های قوزدار، گوشتی با نوک افتاده را یکی از ویژگی های ژنتیکی بسیاری از ایرانیان دانست که این وضعیت را اجتناب ناپذیر کرده است.

وی در عین حال گفت: بسیاری از متقاضیان جراحی های زیبایی غیرضروری به بیماری روحی موسوم به ˈ اختلال بدشکلی بدنˈ (body dysmorphic disorder) مبتلا هستند؛ این افراد همیشه گمان می کنند که دچار نواقص و ایرادهایی در صورت و بدن خود هستند.

به گفته حسنانی مراجعه کنندگان مبتلا به این بیماری از پزشکان درخواست انجام جراحی هایی برای زیباتر شدن دارند اما نکته ی مورد توجه این است که انجام هر تعداد جراحی پلاستیک برای این افراد، به راضی کردن آنها منجر نخواهد شد و این افراد در نهایت باید به وسیله ی روانشناسان و روانپزشکان درمان شوند.

عضو انجمن جراحان گوش و حلق و بینی ایران همچنین با اشاره به کاهش اعتماد به نفس در بیمارانی که بی جهت به دنبال تغییر در چهره ی خود هستند، تصریح کرد: اینگونه بیماران در مطب ها و کلینیک های زیبایی به دنبال دستیابی به ارزش هایی هستند که با جراحی نمی توان به آنها دست یافت.

همچنین ˈسید مهدی موسوی زادهˈ عضو انجمن جراحان پلاستیک ایران در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا، تغییر و تحول در دغدغه های افراد و تبلیغ های اغواگر رسانه های داخلی و خارجی را از دلایل گسترش لجام گسیخته ی جراحی های زیبایی غیرضروری در کشور دانست.

وی با بیان اینکه تربیت تعداد زیاد پزشکان بدون در نظر گرفتن نیازهای جامعه یکی دیگر از عوامل گسترش این پدیده بوده است، افزود: این پزشکان به دنبال کسب درآمد هستند و در برخی از آنان جنبه های اخلاقی ضعیف می شود و همین نیاز کاذب به جراحی های زیبایی را افزایش می دهد.

*** پیامدها

از دلایل جراحی های زیبایی بدون ضرورت که بگذریم، به پیامدها و آسیب های جسمی و روحی می رسیم که در بسیاری از موارد حتی با صرف هزینه های سنگین نیز قابل جبران نیست و در مواردی حتی منجر به خودکشی شده است.

مشکلات تنفسی و چسبندگی های مخاط در جراحی های بینی، از بین رفتن عضو جراحی شده، عفونت های ناشی از ژِل تزریق شده در زیر پوست، نرسیدن به نقطه ی مطلوب و جراحی های مجدد، سرزنش های اجتماعی، کاهش مقبولیت اجتماعی و خودکشی از عوارضی است که این جراحی ها می تواند گریبانگیر افراد شود و نه تنها به زیبایی نمی افزاید بلکه مشکلاتی به مراتب بیشتر از قبل را به همراه دارد.

حسین باهر به عنوان یک زیباشناس، بسیاری از افرادی که جراحی زیبایی انجام داده اند را از نظر علم زیباشناسی مردود دانست و گفت: جامعه ی مسخ شده، سرزنش بی پایان، جملاتی مانند حیف شدی، گناه کردی و به احتمال، افسردگی و مراتب بالاتری از آن یعنی خودکشی در انتظار افرادی است که به صورت غیرضروری عمل زیبایی می کنند.

موسوی زاده هم در ادامه ی گفت و گو با ایرنا گفت: پزشکی که برای بار دوم یا چندم بی جهت بیماری را جراحی می کند، نه تنها ضایعه را افزایش می دهد، بلکه مشکلات روحی و روانی متعدد و حتی روان پریشی حاد را برای افراد ایجاد می کند.

عضو انجمن جراحان پلاستیک ایران با اشاره به افرادی که به صورت صحیح برای جراحی انتخاب نشده اند، تصریح کرد: به دلیل انتخاب اشتباه، این افراد در دور معیوبی می افتند؛ زیرا عمل جراحی زیبایی از ابتدا برای آنها مناسب نبوده و زیرساخت های روحی، روانی و اجتماعی مناسب در آنها وجود نداشته است. اینگونه افراد با نوعی توهم و باور غلط به پزشک رجوع کرده اما به خواست و تمایل خود نرسیده اند و مشکل شان پابرجاست. متاسفانه همان پزشک بدون توجه، دوباره اقدام به جراحی می کند و ضایعه را افزایش می دهد؛ تا حدی که هیچ کس نمی تواند عضو آسیب دیده را ترمیم کند و فرد دچار ناهنجاری های مختلفی اعم از مشکلات روحی و جسمی می شود.

*** راهکارها

کارشناسان و پزشکان برای کُند شدن سرعت جراحی های زیبایی بی حد و حصر در جامعه و نیز کنترل افسار این معضل، راهکارهایی را مطرح کرده اند.

باید گفت که هزینه های مادی و معنوی این راه حل ها به مراتب کمتر از مشکلات و معضل های روحی و جسمی به وجود آمده پس از اینگونه جراحی ها است.

مهمترین راهکارهایی که در تمامی نقطه نظرهای کارشناسان به طور مشترک بیان می شود، نظارت دقیق سازمان نظام پزشکی بر پزشکان این حوزه و پرونده های تشکیل شده و نیز اطلاع رسانی و افزایش آگاهی در این باره است.

راهکار بعدی مطرح شده به خانواده و توجه به ارزش های معنوی و دینی بازمی گردد. حسین باهر نخستین راهکار رهایی از این معضل را در قبول واقعیت و راهکارهای بعدی را در بازسازی درونی، فرهنگ سازی، آموزش در خانواده ها و نظام آموزشی، اصلاح الگوهای فرهنگی و تسلیم شدن در برابر مقدرات الهی به عنوان یک مسلمان می داند.

استحکام بنیان خانواده، بها دادن به ارزش های معنوی و دینی، افزایش اعتماد به نفس از طریق درونی سازی ارزش های اخلاقی هم از دیگر راه حل های مطرح شده در کاهش جراحی های زیبایی است.

همچنین به عقیده ی امان الله قرایی مقدم، رواج هنجارهای اعتقادی و دینی در خانواده ها و مدارس، اجتناب مادران و پدران از انجام عمل های جراحی زیبایی بی مورد، رواج فرهنگ ایرانی در خانواده ها و اجرای سنت های فرهنگی از راهکارهای اصلی و کارآمد کاهش این معضل است.

این جامعه شناس ضمن اشاره به این نکته که جراحی های زیبایی به تنهایی مذموم و ناپسندی نیست، از پدران و مادران به عنوان الگوهای فرزندانشان خواست تا با تکیه بر ایمان و اعتقادهای دینی و مذهبی خود الگویی برای دختران و پسران خود باشند؛ چرا که شخصیت اساسی فرزندان تا سن هفت سالگی در خانواده رشد می کند و اگر مادر منزه و پاک باشد و در مقابل بیگانه حفظ ظاهر و رفتار کند، دختر نیز از او یاد می گیرد.

عالیه شکربیگی هم در ارایه راه حل عملی این معضل به پژوهشگر ایرنا گفت: راهکار قوی در یک خانواده ی قوی نقش می بندد. زمانی که در خانواده ای پدر و مادر نیز دچار مشکلات و بحران های مختلفی شده اند، به طور قطع در این بستر خراب نمی توان انتظار نجات افراد را داشت. بسیاری از فرزندانی که در این خانواده ها پرورش پیدا می کنند به دلیل نداشتن مهارت در اندیشه ی دقیق و تفکر عمیق برای آینده نخواهند توانست آن را نهادینه کنند. به گفته ی این جامعه شناس زمانی که الگوی مناسبی از سوی پدر و مادر برای فرزندان معرفی نمی شود و خود نیز الگویی نمی یابند، به ناچار با ارزش های سطحی و نادرست موجود در جامعه همراه می شوند و آنها را درونی می کنند.

اما حمیدرضا حسنانی حل این معضل را در همکاری روانشناسان با جراحان زیبایی دانست و گفت: تنها راه حل کمک روانشناسان به پزشکان جراح است؛ زیرا تعداد بالایی از بیماران از مشکلات روحی و روانی رنج می برند و با اصرار پزشکان را ناچار به عمل می کنند. باید در مطب هر جراحی پلاستیک، یک روانشناس حضور داشته باشد و بیماران در صورت دریافت تاییدیه از روانشناس، حق جراحی داشته باشند.

این جراح بینی و عضو انجمن جراحان گوش و حلق و بینی ایران افزود: روانشناسان ما در این زمینه خیلی ضعیف عمل کرده اند؛ زیرا در مواردی به عنوان جراح معتقد بوده ام که مراجعه کننده برای جراحی بینی از بیماری روحی و روانی رنج می برد و وی را به پزشک روانشناس ارجاع داده ام اما بیمار با برگه ی تاییدیه جراحی به من مراجعه کرده است و حاضر به پرداخت پنج برابر پول عمل بود تا جراحی شود؛ در اینجا است که باید گفت روانشناس محترم یا به جهت خوشایند بیمار یا بی دقتی در معاینه ی وی برگه ی تاییدیه جراحی بینی را صادر کرده است.

سید مهدی موسوی زاده معتقد به حل ریشه ای مساله و شناسایی دقیق بیماران از لحاظ روحی و جسمی است.

عضو انجمن جراحان پلاستیک ایران با بیان اینکه نظارت دقیق و پیگیری صحیح پزشکان این حوزه از سوی وزارت بهداشت می تواند مانع فعالیت های آنها شود، افزود: باید افزایش اطلاع رسانی صحیح به افراد از یک سو و جلوگیری از تبلیغات گمراه کننده در امور پزشکی از سوی دیگر صورت بگیرد تا زمینه ی اغوای افرادی که اطلاع کمی از جراحی در این زمینه دارند از بین برود.

وی در توصیه ای به پزشکان نیز بیان کرد: پزشکان در روبرو شدن با فردی که خواسته های غیرمنطقی با توجه به شرایط ظاهری اش دارد، باید بیمار را به همکاران روانپزشک و روانشناس ارجاع دهد.

در پایان باید گفت اطلاع رسانی صحیح و پررنگ کردن ارزش های معنوی و اختلاقی در روابط میان افراد تا حد بسیار زیادی افراد را از روی آوردن به جراحی های زیبایی غیرلازم دور می کند.

اهمیت این مساله تا جایی است که حسین باهر به عنوان یک رفتارشناس معتقد است که حتی افراد برای انتخاب فرد مورد نظر برای زندگی خود باید به این نکته که وی عمل جراحی زیبایی انجام داده یا نه توجه کنند، زیرا فردی که چهره ی خدادادی خود را قبول ندارد، پس نخواهد توانست چهره ی فرد دیگری را بپذیرد.

آگاهی از علل و پیامدهای روحی و جسمی جراحی های زیبایی غیر ضروری هر عقل سلیمی را به این فکر وا می دارد که به چه قیمتی باید اندام سالم و بی نقص خود را که همانا نعمت خداوندی است، بی جهت به دست تیغ جراحی بسپرد و زیبایی طبیعی را به خطر اندازد.

*از: فرشته ذبیحیان

گزارش خطا