كمبود معلمان هم تقصير روحانى شد!

هم میهن: سال تحصیلی جدید در حالی آغاز شد که دانش‌آموزان با خلأیی بزرگ مواجه بودند. به گفته مسئولان، وزارت آموزش و پرورش در سال تحصیلی جدید با کمبود 200 هزار معلم مواجه بوده است؛ کمبودی که دلایل مختلفی برای آن عنوان شده است. رئیس سازمان امور اداری و استخدامی کشور به‌تازگی علت معضل کمبود معلم در کشور را ناشی از عملکرد دولت‌های گذشته عنوان کرده است. این در حالی است که وزیر آموزش و پرورش دولت روحانی ضمن انتقاد از این اظهارنظر آن را غیراخلاقی دانسته است. به هر حال آنگونه که در خبرها آمده است به دلیل ناهمانگی میان ورودی‌ها و خروجی‌های آموزش و پرورش احتمالاً این خلأ تا سال 1405 ادامه خواهد داشت و به تبع آن قطعاً دانش‌آموزان را با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهد ساخت.

 

کمبود معلم چنان کلاس‌های آموزشی در سراسر کشور را دچار چالش و نقصان کرده است که صدای اعتراض نمایندگان مجلس نیز بلند شد. اولین روزهای مهرماه، محمد وحیدی، نایب‌رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس ضمن اعتراض نسبت به کمبود معلم و خالی ماندن کلاس‌های درس در کشور، گفته بود:«با وجود آغاز سال تحصیلی در کشور اما ما شاهد آن هستیم که ۲۳ هزار کلاس درس فاقد معلم بوده است؛ با وجود اینکه مجوز استفاده از معلمان بازنشسته در قانون داده شده است.» مصطفی نخعی، نماینده نهبندان و سربیشه در مجلس شورای اسلامی نیز در جلسه علنی هشتم مهرماه با تاکید بر مشکل‌آفرینی کمبود معلم به‌ویژه در مناطق محروم گفته بود:«در این مناطق بحث کمبود معلم بسیاری از دانش‌آموزان و خانواده‌های آنان را با مشکل مواجه کرده است. از این جهت از ریاست مجلس می‌خواهم تذکرات لازم را بدهند تا این مورد به‌صورت ویژه مورد بررسی و پیگیری قرار گیرد.» روح‌الله نجابت، نماینده شیراز نیز در جلسه‌ای دیگر با استناد به اصول سوم و سی‌ام قانون اساسی اظهار کرده بود: «بنده از حوزه انتخابیه اعلام می‌کنم که مدارس معلم ندارند اما خبرگزاری ایرنا که وابسته به دولت است، روز گذشته پیامی را برای همکاران ارسال کرده است مبنی بر اینکه وزارت آموزش و پرورش، اعلام کرده است که در حال حاضر کلاس بدون معلم وجود ندارد. آیا واقعاً خبر ندارید که در مدارس معلم وجود ندارد، انتظار ما این است که رئیس مجلس و اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس این موضوع را از دولت مطالبه کنند تا مشکل کمبود معلم در مدارس برطرف شود.» البته محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس در جلسه علنی مجلس به تاریخ 17 مهرماه خبر داد که با توجه به اتفاقات رخ‌داده موضوع کمبود معلم با سرعت حل خواهد شد. علی خضریان نماینده تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در جلسه علنی مجلس و در تذکری آیین‌نامه‌ای، اظهار کرد: «با توجه به اینکه فرهنگیان در وضعیت اسفناکی قرار داشته و در مدارس نیز شرایط نامناسبی حاکم است، لذا لازم است استیضاح وزیر آموزش و پرورش که به امضای نمایندگان رسیده را در دستور کار مجلس قرار دهید.»

 

قابل تأمل آنکه، میثم لطیفی، رئیس سازمان امور اداری و استخدامی کشور معضل کمبود معلم در کشور را ناشی از عملکرد دولت‌های گذشته می‌داند. او در این‌باره گفته است:«برخی از مسئولین دولت‌های قبل گفتند که کسری معلم نداریم حتی مازاد معلم داریم، اما این مسئولین بایستی نیازهای امروز را پیش‌بینی می‌کردند.» او همچنین عملکرد دولت رئیسی را مثبت ارزیابی و عنوان کرد:«روند جذب‌هایی که در سال گذشته و در دولت سیزدهم انجام شد، نشان می‌دهد که این نیازها پیش‌بینی شده است.» با این حال لطیفی روز اول مهر از جذب ۳۵ هزار معلم در آموزش و پرورش و از محل ماده ۲۸ اساسنامه دانشگاه فرهنگیان خبر داده بود. به هر روی انتقادات لطیفی نسبت به عملکرد دولت‌های گذشته درخصوص جذب معلم در حالی انجام شده بود که رضامراد صحرایی، وزیر آموزش و پرورش، 12 مهرماه در این‌باره تصریح کرده بود که دلیل کمبود معلم در سال تحصیلی جدید این است که هنوز نتایج یکی از آزمون‌های آموزش و پرورش به‌طور کامل اعلام نشده است. صحرایی همچنین تاکید کرده بود:«امسال ۷۵ هزار معلم جدید جذب می‌کنیم، علاوه بر این از طریق به‌کارگیری پیشکسوتان و بازنشستگان و به‌کارگیری دانشجویان سال سوم و چهارم دانشگاه فرهنگیان و ظرفیت‌هایی از این دست، کمبود خود را جبران می‌کنیم.»

 

چند روز بعد و در تاریخ 15 مهرماه وزیر آموزش و پرورش در اظهارنظری دیگر افزایش جمعیت دانش‌آموزی را یکی از دلایل کمبود معلم عنوان کرد و گفت:«حدود ۶۵٠ هزار کلاس درس داریم. حدود ٢٠٠ هزار معلم کمبود داریم، از سال ۹۴ شاهد افزایش ٣ میلیون دانش‌آموز در کشور هستیم و این مسئله یکی از دلایل کمبود معلم محسوب می‌شود.» علی فرهادی، معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش نیز ضمن تایید کمبود 200 هزار نیروی معلم در سال جاری اظهار کرد:«بازنشستگی‌های گسترده‌ای در سال‌های اخیر در آموزش و پرورش رخ داد اما کمبودها با مدیریت و ساماندهی مناسب تا حدودی مرتفع شده است و با جذب 15 هزار نفر از طریق آزمون دبیری هیچ‌گونه کمبودی در بحث معلم در کشور نخواهیم داشت.» به گفته فرهادی طبق مصوبه هیئت وزیران و سران قوا، سقف حق‌التدریس معلمان بازنشسته فرهنگی از 12 ساعت به 24 ساعت افزایش یافت تا از این عزیزان در حوزه تعلیم و تربیت استفاده شود. این اظهارات از سوی فرهادی درحالی عنوان شده است که وحیدی رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در پی اعتراض به خالی بودن کلاس‌های درس از معلم گفته بود:«وزیر مصوبه‌ای اخذ کرده تا به بازنشستگان ۲۴ساعته کلاس داده شود، اکنون بازنشستگان از این موضوع استقبال نمی‌کنند و فعالیتی در مدارس بر عهده ندارند زیرا ۲ سال است که پاداش خود را دریافت نکرده‌اند.» این سخنان ابهام نسبت به حضور بازنشستگان در کلاس‌های درس را افزایش داده و این سوال را ایجاد می‌کند که آیا بازنشستگان پاداش معوقه خود را دریافت کرده‌اند که حاضر به همکاری با آموزش و پرورش شوند؟

 

دولت سیزدهم برای این موضوع که در دوران مدیریتش رخ داده است، چه تدبیری اندیشیده است؟ از دیگر سو باید به این نکته توجه کرد که اگرچه بهره‌گیری از تجربه و مهارت معلمان بازنشسته امری مثبت تلقی می‌شود اما ازدیگر سو افزایش ساعات کاری معلمان بازنشسته که سنین جوانی را پشت سرگذاشته‌اند این سوال را ایجاد می‌کند که آیا ایجاد این شرایط برای معلمان بازنشسته در راستای جبران کمبود معلمان می‌تواند زمینه‌ساز افزایش فرسودگی و خستگی این افراد باشد؟ مسئله‌ای که اگر پاسخ به آن مثبت است قطعاً می‌تواند بر تحصیل دانش‌آموزان تاثیری منفی بگذارد. دلیل‌تراشی‌های متفاوت آموزش و پرورش و در نهایت مقصر اعلام کردن دولت‌های گذشته در حوزه کمبود معلم در شرایطی که دوسال از استقرار دولت جدید گذشته است از یک طرف و ارائه آمارهای مختلف از تعداد معلمان جذب‌شده و در آستانه جذب نه‌تنها کمکی به رفع کمبود معلم نمی‌کند که ممکن است دانش‌آموزان و معلمان را با ابهامات بیشتری مواجه کند. کما اینکه با همه وعده‌های داده شده اما هنوز مشکل کمبود معلم آنچنان که باید و شاید رفع نشده است.

 

محسن حاجی‌میرزایی، وزیر آموزش و پرورش دولت روحانی در پاسخ به این سوال هم‌میهن که نقش دولت‌های گذشته در کمبود امروز معلمان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ گفت: «تا جایی که دسترسی به اطلاعات میسر شد به استحضار می‌رسانم فقط در دو سال پایانی دولت روحانی و همزمان با دوره مسئولیت من ۲۰۷ هزار نیرو جذب آموزش و پرورش شدند درحالی‌که در دوسال اخیر و همزمان با استقرار دولت جدید ۱۴۰ هزار نفر جذب شدند که طبق اطلاع به‌دست‌آمده ۴۰ هزار نفر از آنها نیز هنوز مشغول کار نشده‌اند. بنابراین در دوسال قبل، دوبرابر دوسال اخیر نیرو جذب شده است.» او تاکید کرد:«اخلاق پسندیده‌ای نیست هر مشکلی را که در حل آن ناتوان هستیم به دولت قبل منتسب کنیم آن هم پس از دو سال که از استقرار دولت جدید می‌گذرد. اگر مشکل محصول دولت قبل بود چرا در همان زمان این مشکل به این شکل ایجاد نشد؟ چرا در سال تحصیلی گذشته دولت فعلی با مشکل کمبود معلم مواجه نشد؟»

 

وزیرآموزش و پرورش دولت روحانی تصریح کرد:«مشکل امسال ناشی از تاخیر چندماهه در سازماندهی نیروی انسانی، کاهش ضریب همکاری بازنشستگان و عدم تمایل به کار اضافه بر ساعات موظف معلمان موجود است. به عبارت دیگر به دلیل عدم پرداخت پاداش بازنشستگان و عدم پرداخت اضافه‌کار سال گذشته معلمانی که کار اضافه داشتند باعث شده است که انگیزه و تمایل معلمان برای همکاری خارج از ساعات موظف و رغبت بازنشستگان به ادامه خدمت کاهش یابد. لذا ضروری بود که دوستان از پیش چنین وضعیتی را پیش‌بینی و برای حل آن تدبیر لازم را اتخاذ می‌کردند.» او تاکید کرد:«مهاجرت‌ها، بیماری، قبولی در دانشگاه، زایمان و ازدواج مواردی هستند که دائماً تعادل نیروی انسانی را بر هم می‌زند به همین دلیل نیز هر سال نیازمند سازماندهی جدید هستیم. همچنین باید به این نکته توجه کرد که در برخی شهرها کلاس‌هایی با ۴۰ نفر دانش‌آموز وجود دارد و در بسیاری از کلاس‌ها نیز در شرایطی تشکیل می‌شوند که حدود نیمی از دانش‌آموزان به صورت مجازی بر سر کلاس حاضرند. از طرف دیگر دست آموزش و پرورش برای جابه‌جایی نیروها و اعزام آنها از محل تراکم نیرو به محل نیاز به نیرو بسته است همه این موارد و سازماندهی شرایط نیازمند تدابیر خاصی است.» حاجی‌میرزایی با اشاره به اینکه فرآیند سازماندهی نیرو در آموزش و پرورش هرسال از بهمن یا اسفند آغاز می‌شود، افزود:«تک‌تک استان‌ها با حضور در تهران و بررسی خروج معلمان از چرخه آموزش به دلایلی که ذکر شد و ورودی نیروهای آموزشی، درباره تعداد کسری نیرو و روش تامین آن توافق می‌کنند. تا جایی که اطلاع دارم در سال اخیر تا اردیبهشت‌ماه این سازماندهی انجام نشده بود. در واقع روش‌های تامین کسری، اخذ ردیف‌های استخدامی و جذب نیروی جدید جایگزین بازنشستگان، همچنین فارغ‌التحصیلان دانشگاه فرهنگیان، معلمان تمام‌وقت، میزان مجاز اضافه‌کار بازنشستگان و اضافه‌کار معلمان داوطلب همگی مواردی هستند که امر سازماندهی را پیچیده و دشوار می‌کنند. بنابراین باید برای هر استانی جداگانه همه این عوامل بررسی و درباره تامین کسری نیرو برنامه‌ریزی شود.»

 

وزیر سابق آموزش و پرورش گفت:«توصیه می‌کنم دوستان عزیز باور کنند که مسئولیت کار امروز دست آنان است و بایستی بتوانند به‌خوبی تدبیر کنند و برای فرار از مسئولیت تاخیر و ضعف تدبیر، دیگران را مقصر نکنند.»